Türkiye Müteahhitler Birliği’nden (TMB) yapılan açıklamaya nazaran, Birlik, inşaat bölümünde 2023 yılı birinci çeyrek devrine ait İnşaat Bölümü Tahlili Raporu’nu yayımladı.
“Deprem Felaketinin Acıları İçinde Seçim Süreci” başlığını taşıyan raporda global ve ulusal iktisat ile inşaat bölümüne ait datalar yer aldı.
Raporda, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin, ülkede yaşanan acı deneyimlere karşın sarsıntıya karşı kâfi tedbirlerin alınmamış olduğunu ve dayanıksız yapı üretiminin yaygınlığını gözler önüne serdiği belirtilerek, şu değerlendirmede bulunuldu:
“Ortaya çıkan yaklaşık 230 milyon tonluk enkaz, boyutu prestijiyle Erciyes Dağı’nın büyüklüğü ile kıyaslanmıştır. Yıkılan binalar ve yitirilen canlar, doğal afet risklerini ve taban kaidelerini dikkate alan kentsel planlamanın, uzman mühendisliğin, projeye uygun imalatın, yanlışsız ve kaliteli gereç kullanımı ile imal faaliyetleri kontrolünün hayati kıymetini ortaya koymaktadır.”
“İmar affı gündemden çıkartılmalı”
Deprem bölgesinde inceleme yapan teknik takımların yapı hasarlarıyla ilgili tespitlerine yer verilen raporda, 2019’da yapı müteahhitlerinin ekonomik, mali, mesleksel ve teknik yeterliklerine nazaran sınıflandırılması için hazırlanan “Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik”in, yurt çapında faal ve taviz verilmeden uygulanması gerektiği vurgulandı.
Raporda, daldaki kontrol sistemi sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiğinin altı çizilerek, “Süreçte sorumluluğun çok taraflı olduğu gerçeği kabul edilerek ülkenin gündeminden imar affı ve gibisi uygulamalar tümden çıkartılmalı, tersine müeyyidelerin caydırıcı olması sağlanmalıdır” tabiri kullanıldı.
Ülkede kentsel planlamanın sarsıntıya güçlü formda yapılmasının değerine işaret edilen raporda, muhtemel imar aflarına güvenen kaçak yapılaşmanın önlenmesi, yüksek riskli yapı stoku için faal kentsel dönüşüm siyasetlerinin geliştirilmesi gerektiği bildirildi.
Raporda, düşen alım gücü ve içinde bulunulan enflasyonist ortamın toplumun geniş bölümleri için krediye erişimde büyük mani teşkil ettiği belirtilerek, kentsel dönüşüm konusunda yalnızca İstanbul’daki gereksinimin bile kapsamlı finansal tahliller gerektirdiği vurgulandı.
Raporda, inşaat kesiminin 2018-2019 periyodundan bu yana iç ve dış ekonomik gelişmelerin tesiriyle küçüldüğünün altı çizilerek, 2022 yılı genelinde ise kesimin, kovid-19 salgınının yaşandığı 2020’den daha derin bir daralma yaşadığı kaydedildi.
Salgının tesirleri ve döviz kurundaki gelişmeler nedeniyle 2021’de temel girdi maliyetlerinde yüzde 150 seviyesine varan fiyat artışlarının yaşandığına işaret edilen raporda, “Ardından ortaya çıkan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ham husus fiyatları üzerinde global çapta yarattığı tesirle de 2022’de bu oranın yüzde 170’i aştığı izlenmiştir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, inşaat bölümünün talebe paralel formda konut üretimi gerçekleştirebilmesi için kesimin kamu projelerinde yaşadığı meselelerin giderilmesi gerektiği belirtildi.
Depremlerin akabinde, başta İstanbul olmak üzere, riskli görülen kentlerde konut satışlarının düştüğü tespitine yer verilen raporda, şunlar kaydedildi:
“İlaveten izleyen günlerde sanayi bölümünün tesislerini taşımak için zelzele riski bulunmayan etraf vilayetleri mercek altına aldığı takip edilmiştir. Ankara ve İzmir’in toplam satışlardan aldığı hissede artış dikkat çekerken yabancılara konut satışındaki düşüşte hızlanma yaşanmıştır”
Yurt dışı faaliyetleri
Raporda, bu yılın ocak-mart devri prestijiyle Türk inşaat kesiminin yurt dışında 4,1 milyar dolarlık 52 proje üstlendiği bildirilerek, kesimin yurt dışı pazarlara açılmasından bu yana ulaştığı milletlerarası proje portföyü büyüklüğünün, 133 ülkede üstlenilen 11 bin 700 projeyle toplam 477 milyar dolar olduğu bilgisi paylaşıldı.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde yarattığı kaybın sürdüğü vurgulanan raporda, şu sözler yer aldı:
“Türk müteahhitler için tekrar açılan Körfez pazarında bilhassa Suudi Arabistan’a yönelik çalışmalar geçtiğimiz çeyrek periyotta sürat kazanmıştır. Ülkeye 19-20 Mart 2023’te Ticaret Bakanı Mehmet Muş başkanlığında ve TMB tertibinde bir müteahhitlik heyeti ziyareti gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler çerçevesinde Suudi Arabistan Ticaret Bakanı Majid Bin Abdullah Al Qasabi, Public Investment Fund tarafından her yıl 40 milyar dolarlık proje gerçekleştirilmesinin hedeflendiğini, Türk müteahhitlik firmalarıyla alt ve üstyapı, turizm, konut başta olmak üzere birçok alanda işbirliği imkanının bulunduğunu belirtmiştir.”
Raporda, Irak’a da müteahhitlik heyeti ziyaretinin düzenlenmesinin gündemde olduğu bildirildi.
Bu yıl dünya ekonomisindeki ivme kaybıyla ülkelerdeki nakit açığının, global altyapı yatırımlarını sonlandırmasının beklendiği belirtilen raporda, şu değerlendirmede bulunuldu:
“Diğer taraftan yenilenebilir güç yatırımları için milletlerarası kuruluşların finansman imkanları artmıştır. Avrupa ülkelerinde savaşla birlikte ve Avrupa Yeşil Mutabakat kapsamında güç yatırımlarıyla renovasyon projelerinden dal için yeni fırsatlar oluşabilecek. Birlik genelinde güç tüketimini 2030’a kadar yüzde 11,7 azaltma kararı alan Avrupa Birliği kurumlarının bu adımı kapsamında üye ülkelerde her yıl kamu kurumlarına ilişkin binaların toplam yüz ölçümlerinin en az yüzde 3’ünün restore edilmesi beklenmektedir.”
