Bir periyot insanlara “Facebook’un var mı” diye sormak bile garipken, artık daha çok genç yetişkinler “en son ne vakit Facebook’a girdiğimi hatırlamıyorum” diyor. Hatta çiftler ve yakın arkadaşlar birbirini Spotify’dan bile ekliyor fakat Facebook akıllarına gelmiyor. Toplumsal medya devinin uzun vakittir düşüşte olduğu biliniyor. Sahibi Mark Zuckerberg, hala Silikon Vadisi’nin en başarılı girişimcilerinden biri lakin önceliği artık Facebook değil. Sosyal medya çağını başlatan, hayatımıza yesyeni kavramlar sokarak yaşantımızı şekillendiren uygulama, artık gençlerin tercih ettiği platformlar ortasında yer almıyor. Pekala ancak neden?
Zuckerberg’in Harvard Üniversitesi’ndeki yurdunda Facebook’u kurmasının üzerinden neredeyse 20 yıl geçecek. 2004 yılında kurulan toplumsal medya devi, bir periyot bütün dizilerin, sinemaların, toplumsal olayların konuşulduğu, üniversite sınıflarının kümelerde ders notlarını paylaştığı ve hatta insanların aktiflik açarak düğün davetiyelerini gönderdiği bir platformdu. Bugün o fonksiyonu yeniden Zuckerberg’ün şirketlerinden Whatsapp yapıyor demek yanlış olmaz.
Bir Facebook vardı, ne oldu?
Facebook’un yüzleştiği kimi sıkıntılar var. Yalnızca geçen yılın bir çeyreğinde 2 milyon kullanıcı kaybetti. Bugün ayda 3 milyar insan siteye giriyor. Platform günlük etkin kullanıcı sayısında 1 milyara ise 2015’te ulaşmıştı.
O yıllarda kullanıcıların mahremiyetinin ihlali üzere skandallara ve nefret kabahatleriyle uğraştaki başarısızlıklarına karşın Facebook’un yükselişi durdurulamayacak üzereydi. Facebook’un yükselişini durduran, genç internet kullanıcılarının tercihleri oldu.
Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg. Fotoğraf: Wikimedia CommonsFacebook, öbür ismiyle Meta, genç yetişkinler ortasındaki popülaritesinin ne kadar olduğunu gösteren demografik araştırmaları pek açıklamıyor. Ancak bağımsız araştırmalar ve olağan gençlerin telaffuzları bu sayının düştüğünü gösteriyor.
Bugün Z nesli, Instagram’a günde ortalama 5-6 sefer girerken ve Tiktok’ta çabucak hemen bir saatini harcarken Facebook’u “amca-teyze yeri” olarak görüyor. Zira Meta, yaş ortalaması en büyük toplumsal medya platformlarından biri. Araştırmalara nazaran, Z nesli Facebook’u anne-babaların daima çocuklarının fotoğraflarını paylaştığı, “alakasız” durum güncellemelerinin yapıldığı ve hep politik tartışmaların döndüğü bir platform olarak görüyor ve bunları sıkıcı buluyor.
İlk günlerinden beri Meta’yı takip eden Insider Intelligence analisti Debra Aho Williamson, bağlantının geleceğini genelde gençlerin şekillendirdiğini belirtiyor ve kelamlarına şöyle devam ediyor:
“Facebook da bu türlü başlamıştı, gençler ona yönelmişti. Ve Facebook’tan bu yana ortaya çıkan çabucak hemen her toplumsal medya platformunda bunun bu türlü olduğunu görüyoruz.”
Williamson, bu yıl Tiktok’un kullanıcılarının yaklaşık yarısının 12-24 yaş ortasında olduğunu varsaydıklarını vurguluyor.
Apple ile rekabet zorluyor
Meta, geçen yıl beklenenden daha düşük gelir artışı açıklamıştı. Bunun kısmen enflasyon kısmen de Apple’ın Meta’nın reklam gelirlerini etkileyen yeni düzenlemesi olduğunu söylemişti. Apple’ın kullanıcılara “uygulamalar ortasında takip edilip edilmeme” seçeneği sunmasının, Meta’nın reklam gelirlerinin yaklaşık 10 milyar dolar azalmasına neden olduğu lisana getiriliyor. Şirket tıpkı vakitte dünya çapında hükümetlerin içerik kontrolü ve anti-tröst düzenlemeleriyle de karşı karşıya.
Kullanıcı sayısında yaşanan düşüşe, azalan reklam gelirlerine ve yakalanamayan amaçlara karşın Meta aslında hala çok para kazanıyor. Toplumsal medya devi, örneğin 2021’in son çeyreğinde bir evvelki yıla nazaran yüzde 20 artışla 33,67 milyar dolar gelir elde etti.
Meta yaş ortalaması en büyük uygulamalardan biri. Fotoğraf: FreepikAncak artık Meta’nın toplumsal medya hakimiyetinin sallantıda olduğuna kuşku yok. Bu, Zuckerberg’in birinci göz ağrısını diriltmek yerine metaverse’e ya da Instagram, Threads üzere uygulamalara yatırım yapmasından da anlaşılıyor.
Sosyal medya devinin artık eskisi kadar istek görmemesinin nedenlerini özetleyecek olursak;
-Gençlerin ortamı sıkıcı ve doğuşçu bulması;
-Rakip pek çok uygulama çıkması;
-Apple’ın siyasetlerinin Facebook’un reklam gelirlerini etkilemesi.
Meta ‘biter’ mi?
Evet, Meta geçen sene borsada 5 dakika yüzde 22 paha kaybetti. Debra Aho Williamson ise, Facebook’un dünya çapında hala çok güçlü bir platform olduğunu ve en azından yakın vakitte platforma rastgele bir şey olmasının beklenmediğini aktarıyor.
Facebook’un öncüllerinden Myspace’in onun yükselişiyle nasıl ortadan kaybolduğu ve artan toplumsal medya platformlarına ve şirketin yaşadığı onca skandala karşın Facebook’un hala dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde bu öngörü pek de yersiz değil.
Kaynaklar: CBS News, The Guardian, Fortune, sybershel.com, Vox
