Erkeklerin yoğunlukta olduğu iktisat ve finans kesiminde bayanların liderliği artarken, memleketler arası iktisadın güçlü kurumları ile finans şirketlerinde bayan yöneticilerin çoğalması dikkati çekiyor.
Dünya Bankası’nın yayımladığı, “Kadınlar, İş Dünyası ve Hukuk Raporu”na nazaran, global ekonomiyi harekete geçirme gücüne sahip olmalarına karşın yasalar, uygulama eksiklikleri ve toplumsal normlar bayanları iş hayatından uzak tutuyor.
Büyümenin yavaşladığı bir devirde, bayanların global iş gücüne iştirakinin artırılmasının global ekonomik görünümü kıymetli ölçüde iyileştirebileceği değerlendirilirken, istihdam ve girişimcilikte cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesinin, global gayrisafi yurt içi hasılayı yüzde 20’den fazla artırabileceği hesaplanıyor.
Gelecek 10 yılda cinsiyet eşitsizliğinin ortadan kaldırılmasının mevcut global büyüme oranını iki katına çıkaracağı varsayım ediliyor.
Ekonomiler, bayanlar için fırsat eşitliği maddelerini yürürlüğe koyma konusunda son yıllarda kayda bedel bir ilerleme kaydederken bugün bayanların erkeklerin sahip olduğu yasal hakların 3’te 2’sinden azına sahip olduğu görülüyor.
Kadınlar, iş ve toplumsal hayatta eşitsizliklerle müsabakaya devam ederken erkeklerin çoğunlukta olduğu iktisat ve finans bölümünde yavaş da olsa aktifliğini artırıyor.
Küresel iktisadın kıymetli kurumlarına liderlik eden bayanların artması dikkati çekerken, ABD Hazine Bakanlığı, Milletlerarası Para Fonu (IMF), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Dünya Ticaret Örgütünün (DTÖ) liderlik koltuğunda oturan bayanlar dünya iktisadına istikamet veriyor.
Dünyanın en büyük iktisadının dümeninde bayan var
Dünyanın en büyük iktisadı ABD’de Hazine Bakanlığı vazifesine gelen birinci bayan olan Janet Yellen’ın her açıklaması piyasalarda geniş yankı buluyor. Daha evvel ABD Merkez Bankasına (Fed) başkanlık eden deneyimli ekonomist, Fed’in birinci bayan lideri olma unvanını taşırken 2014-2018 devrinde yönettiği bankanın en başarılı önderlerinden biri olarak anılıyor.
ABD iktisadının 2007-2009 finansal krizinin tesirlerinden kurtulmaya çalıştığı bir periyotta Fed’in dümenine geçen Yellen’ın uyguladığı kademeli sıkılaştırma siyasetinin iş gücü piyasasının yanı sıra büyümeyi de güçlendirdiği belirtiliyor.
ABD Lideri Joe Biden idaresinde dünyanın en büyük iktisadının başına geçen Yellen’ın açıklamaları ve aldığı kararlar, ABD’nin yanı sıra global iktisatta de yakından takip ediliyor.
Euro Bölgesi’nin para siyasetine istikamet veren kadın
AMB’nin birinci bayan Lideri Christine Lagarde da Euro Bölgesi’nde uygulanacak para siyasetini şekillendiren ve piyasaların odağındaki bir öbür bayan başkan olarak öne çıkıyor. Bankanın başkanlığını 1 Kasım 2019’da Mario Draghi’den devralan Lagarde’ın meslek geçmişinde 2011-2019 devrinde yürüttüğü IMF Başkanlığı vazifesi de bulunuyor.
Fransız kökenli avukat ve iş bayanı Lagarde’ın 2007’den 2011’e kadar Fransa hükümetinde İktisat ve Maliye Bakanı olarak misyon yaptığı biliniyor. Misyona başladığında selefi İtalyan Draghi’nin son periyot uyguladığı para siyasetlerinde önemli bir değişiklik yapmayan Lagarde, Kovid-19 salgınının neden olduğu ekonomik krizle siyaset değişikliğine gitmek zorunda kalmıştı.
Salgının akabinde Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş ve yüksek enflasyonla karşı karşıya kalan Avrupa iktisadında, Lagarde’ın attığı “şahin” adımlarla 2022’de enflasyonla çaba süreci başladı.
Uluslararası para sisteminin başındaki kadın
IMF Lideri Kristalina Georgieva ise Lagarde’ın akabinde Fon’un liderlik koltuğuna oturan ikinci bayan lider olma özelliğini taşıyor. Bilhassa Kovid-19 krizi sürecindeki etkin tavrıyla isminden kelam ettiren Georgieva, IMF’ye 2019 yılından bu yana liderlik ediyor.
Bulgar ekonomist, 2017-2019 devrinde Dünya Bankası’nda üst yöneticilik vazifesinde bulundu. Jim Yong Kim’in istifasının akabinde 2019’da kısa bir müddet Dünya Bankası Kümesi Lider Vekili olarak da misyon yapan Georgieva, 2014-2016’da Avrupa Komitesi Lider Yardımcılığı misyonunu de yürüttü.
Gelişmekte olan bir ülkeden IMF Başkanlığı misyonuna gelen birinci isim olan Georgieva, memleketler arası para sisteminin istikrarını sağlamaya ve krizleri önlemeye yönelik siyasetlere istikamet veriyor.
Ayrıca Georgieva’nın akabinde IMF’nin iki numaralı isminin de bir bayan olması dikkati çekiyor. Daha evvel 2019-2022 yılları ortasında IMF’de başekonomist olarak vazife yapan Gita Gopinath, 2022’den bu yana Fonun lider yardımcılığı durumunda bulunuyor.
Küresel ticareti düzenleyen de bir kadın
Dünya iktisadının bir öteki kıymetli kuruluşlarından Dünya Ticaret Örgütüne de Nijeryalı Ngozi Okonjo Iweala liderlik ediyor.
Küresel ticareti düzenleyen tek milletlerarası organ pozisyonunda bulunan DTÖ’nün genel yöneticiliği vazifesini 1 Mart 2021’de devralan Iweala, birebir vakitte örgütün birinci Afrikalı genel yöneticisi olma özelliğini taşıyor. Iweala’nın Asya, Afrika, Avrupa, Latin Amerika ve Kuzey Amerika’da 40 yılı aşkın tecrübeye sahip global bir finans uzmanı, ekonomist ve memleketler arası kalkınma uzmanı olduğu biliniyor.
Dünya Bankasındaki mesleğine iki sefer orta vererek Nijerya’da iki periyot Maliye Bakanlığı vazifesinde bulunan Iweala kısa bir mühlet de Nijerya Dışişleri Bakanlığı vazifesini üstlendi.
Iweala’nın, Nijerya’da Maliye Bakanı olduğu periyotta ülkenin finansal istikrarını güzelleştirmek ve yolsuzlukla çaba için hayata geçirdiği ekonomik ıslahatlarla takdir topladığı belirtiliyor. Iweala, DTÖ Yöneticiliği misyonu öncesi Global Aşı İttifakı’nın başında bulunuyordu.
Hem müzakere gündemindeki tıkanma hem de ABD’nin çok taraflı sisteme itirazları ve almış olduğu tek taraflı tedbirler nedeniyle uzun vakittir meselelerle boğuşan DTÖ için Iweala’nın idareye gelmesi, örgütte yeni bir sürecin başlaması açısından kıymet taşıyor.
Finans kesiminde üst seviye bayan yönetici sayısı artıyor
Uluslararası kontrol, vergi ve danışmanlık hizmetleri şirketi Deloitte’nin raporuna nazaran artık daha fazla bayan finansal hizmet bölümünde üst seviye konumlarda bulunuyor. Dalda en yüksek kademelerdeki bayan sayısı yıldan yıla artarken, bayanların dünya genelindeki üst seviye durumların yüzde 18’ine sahip olduğu kaydediliyor.
Ayrıca, finansal hizmetler dalında üst seviye yöneticilere, son 10 yılda erkeklerden daha çok bayanların eklendiği belirtiliyor. Üst seviye durumlarda bayanlarının oranı 2012’de yüzde 12,1 düzeyinde bulunurken, kelam konusu oranın bu yıl yüzde 18,9’a çıkacağı, 2031’de de yüzde 22’ye yaklaşacağı iddia ediliyor.
Fortune 500 listesinde bayan CEO oranı birinci sefer yüzde 10’u geçti
Fortune mecmuası tarafından hazırlanan ve yayınlanan ABD’deki en yüksek net ciroya sahip 500 kurumun sıralandığı listede, 2023’te bayanların yönettiği 52 şirket yer aldı. Böylelikle, bayanların yönettiği 44 şirketin listede yer aldığı 2022’ye nazaran bayan üst yönetici (CEO) sayısında yüzde 18 artış oldu. Listede bayan CEO oranı da birinci kere yüzde 10’u aşarak 10,4’e çıktı.
Listede finans alanında faaliyet gösteren, bayanların CEO’luk misyonunu üstlendiği şirketler de Fannie Mae, Citigroup, Jackson Financial, Fidelity, Jones Financial ve Thrivent olarak sıralandı.
