Türkiye’nin dış ticaret performansında öne çıkan dallardan biri olan su eserleri, son beş yılda ihracatını ikiye katladı. 2019 yılında 1 milyar 10 milyon dolar düzeyindeki ihracat, 2024 yılı sonu prestijiyle 2 milyar 20 milyon dolara yükseldi. Birebir periyotta Türkiye’nin genel ihracatı %58 artış göstererek 166 milyar dolardan 262 milyar dolara ulaştı. Bu datalar dikkate alındığında, su eserleri bölümü ülke ortalamasının hayli üzerinde bir ihracat artış performansı sergiledi.
Türkiye Su Eserleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Lideri Sinan Kızıltan, bölümün ihracatta kaydettiği bu artışın istikrarlı yatırımlar, güçlü üretim yapısı ve daima büyüyen memleketler arası pazar ağı sayesinde sağlandığını lisana getirdi. Dünya çapında Türk su eserlerinin itibarlı restoranlarda yüksek beğeni topladığına dikkat çeken Kızıltan, global pazarda Türk eserlerine olan talebin her geçen yıl arttığını vurguladı.
Üretim kapasitesi ve tesis sayısı katlandı
Sektördeki gelişim üretim altyapısına da yansıdı. 2002 yılında 1.245 olan yetiştiricilik tesisi sayısı, 2024 sonunda %94 artışla 2.427’ye ulaştı. Birebir periyotta yıllık yetiştiricilik kapasitesi 50 bin tondan 850 bin tona yükseldi. Bu kapsamlı artış, bölümün hem iç pazara hem de dış pazarlara sürdürülebilir biçimde eser tedarik edebilmesine imkan sağladı.
Kızıltan, bölümün sürdürülebilir ve ileri teknolojiye dayalı akuakültür yatırımlarına tartı verdiğini belirtti. Son periyotta yapılan modernizasyonlar sayesinde bilhassa büyük ölçekli balıkçılık faaliyetlerinde verimliliğin kıymetli ölçüde arttığını, kıyı balıkçılığı ile açık deniz avcılığını kapsayan çağdaş bir filo yapısının oluşturulduğunu söz etti.
İhracattaki sıçramayı levrek, çipura ve Türk somonu taşıdı
Son beş yıllık ihracat artışında belirleyici olan tiplerin başında Türk somonu yer aldı. 2019 yılında 29 milyon dolarlık ihracatla sonlu kalan bu eserin dış satımı, 2024 yılı sonunda 498 milyon dolara ulaştı. Tıpkı periyotta levrek ihracatı 331 milyon dolardan 570 milyon dolara, çipura ihracatı ise 286 milyon dolardan 508 milyon dolara çıktı. Bu üç çeşit, bölümün ihracattaki büyümesine direkt katkıda bulundu.
Sektör, artan üretim kapasitesi ile birlikte AR-GE yatırımlarına da odaklanıyor. Yeni kuşak etraf dostu üretim teknolojilerinin kullanımı yaygınlaşırken, deniz kirliliğini azaltmaya, verimliliği artırmaya ve kaynakların sürdürülebilir kullanımına yönelik çalışmalara sürat kazandırılıyor. Bu kapsamda yapılan çalışmalarla birlikte Türk su eserleri hem kalite hem de sertifikasyon açısından global rekabette güçlü bir duruma erişmiş durumda.
Yüzün üzerinde ülkeye ihracat yapılıyor
Türk balıkçılık dalı, dünya genelinde 100’den fazla ülkeye farklı işlenmiş su eserleri çeşitlerini ihraç ediyor. Taze, dondurulmuş, fileto, tam ve füme üzere çeşitli formlarda yurt dışına gönderilen eserler, Batı ve Doğu Avrupa’dan Asya Pasifik’e, Kuzey ve Güney Amerika’dan Orta Doğu ve Afrika’ya kadar hayli geniş coğrafyalara ulaşıyor.
Bu ihracat ağı, sadece ticaret hacmi açısından değil tıpkı vakitte Türkiye’nin milletlerarası pazarlardaki pozisyonunu güçlendirmesi istikametiyle de stratejik değer taşıyor. Kızıltan, esnek üretim yapısı, süratle gelişen lojistik altyapısı ve güçlü kalite denetim standartları sayesinde Türk su eserlerinin dünya pazarında emniyetli bir tedarikçi olarak tercih edildiğinin altını çizdi.
Çok sayıda memleketler arası sertifikayla desteklenen kalite
Türk su eserleri dalı, kalite denetim ve sürdürülebilirlik açısından kıymetli memleketler arası sertifikalara sahip. ISO 9001, ISO 22000 üzere kalite ve besin güvenliği dokümanlarına ek olarak; GLOBALG.A.P., ASC, BAP, BRCGS, IFS üzere etraf ve izlenebilirlik sertifikaları da kesimin yüksek standartlarını teyit ediyor. Ayrıyeten Friend of the Sea (FOS) ve Helal Sertifikası üzere özel evraklarla ekolojik hassasiyetler ve kültürel ihtiyaçlar de karşılanıyor.
Bu sertifikasyon altyapısı, Türk su eserlerini sadece lezzetli değil birebir vakitte emniyetli, izlenebilir ve etrafa hassas bir üretimin temsilcisi haline getiriyor. Orta Doğu pazarlarında yapılan tüketici tahlilleri, Türk eserlerinin tazelik, lezzet ve güvenilirlik açısından yüksek memnuniyet sağladığını ortaya koyarken, ihracat yapılan her coğrafyada Türk markalarının kalıcı ve istikrarlı bir varlık geliştirmesine katkı sunuyor.
En çok ihracat yapılan birinci 10 ülke açıklandı
Türkiye’nin su eserleri ihracatında birinci sırada 435 milyon dolarlık satışla Rusya Federasyonu yer aldı. İtalya 239 milyon dolarla ikinci sırayı alırken, Hollanda 170 milyon dolarla üçüncü basamakta konumlandı. Yunanistan ise 164 milyon dolarla dördüncü sırada bulunuyor. Beşinci sırada ise İngiltere yer aldı ve bu ülkeye yapılan su eserleri ihracatı 159 milyon dolara ulaştı.
Japonya’ya 2024 yılı içerisinde 115 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilerek orkinos balığında memleketler arası liderlik konumu sağlandı. ABD’ye yapılan hava kargo nakliyeciliği odaklı ihracat ise 93 milyon dolar oldu. Almanya’ya 76 milyon dolarlık satış yapılırken, İspanya 63 milyon dolarla izledi. Güney Kore 40 milyon dolarlık ithalatla listenin onuncu sırasında yer aldı. Bu halde, birinci 10 ülkeye yapılan toplam ihracat 1 milyar 592 milyon dolara ulaştı.
