Investing.com – ABD Milletlerarası Ticaret Mahkemesi, 28 Mayıs 2025 tarihinde kritik bir karara imza atarak, Donald Trump’ın “Kurtuluş Günü” ismi altında uygulamaya koyduğu kapsamlı ithalat tarifelerini anayasaya alışılmamış bularak iptal etti. Mahkeme, Trump’ın Milletlerarası Acil Ekonomik Güçler Yasası (IEEPA) kapsamındaki başkanlık yetkisini aşarak bu maddeyi ticaret siyaseti oluşturmak maksadıyla uygunsuz formda kullandığına hükmetti.
Mahkeme kararına nazaran Trump idaresinin, Ocak 2025 prestijiyle ithalat kalemlerine uyguladığı %10 oranındaki genel tarifeler ve Çin, Meksika ile Kanada üzere ülkelere yönelik daha yüksek oranlı ek vergi uygulamaları, anayasal yetki hudutlarını ihlâl etmekteydi. Karar, Beyaz Saray’a ithalat tarifelerinin tahsilatını durdurmak için 10 gün mühlet tanıdı.
Mahkemenin münasebeti ve yasal süreç
Uluslararası Ticaret Mahkemesi, IEEPA’nın sadece fevkalâde tehditler karşısında başkanlık yetkisinin genişletilmesine imkan tanıdığını, lakin ticaret açığı ve ekonomik dengesizliklerin bu tanıma uymadığını belirtti. Münasebette, bu çeşit ekonomik kararların yürütme erkinin değil, yasama organının yetkileri dahilinde olduğu açık formda tabir edildi.
Karar, başta Kaliforniya ve New York olmak üzere 12 eyaletin başsavcılığı ve çok sayıda küçük işletmenin açtığı davalar sonucunda alındı. Mahkeme, uygulanan tarifelerin ABD iç piyasasında maliyetleri artırdığını ve türel temelden mahrum olduğunu tespit etti.
Piyasalarda süratli tepki
İthalat tarifelerinin iptal haberi, global piyasalarda olumlu bir havanın oluşmasına neden oldu. ABD pay senedi vadeli süreçlerinde yükselişler gözlenirken, dolar öne çıktı. Buna rağmen, altın üzere inançlı liman varlıklarında satış baskısı oluştu ve kıymet kayıpları yaşandı.
Asya ve Avrupa borsaları da karara dayanak niteliğinde müspet bir açılış yaptı. Uzmanlar, belirsizliklerin azaltılmasının yatırımcı itimadını artırdığına dikkat çekti.
Trump idaresinden temyiz hazırlığı
Başkan Donald Trump’a yakın kaynaklardan elde edilen bilgilere nazaran, karar temyize taşınacak. Trump kanadı, tarifelerin uygulanması için Anayasa’nın çeşitli unsurlarına ve bilhassa 232 ile 301 numaralı düzenlemelere dayanarak yeni adımlar atmayı kıymetlendiriyor.
Trump’ın danışmanları, ticaret araçlarının ulusal güvenlik gerekçesiyle tekrar şekillendirilerek kullanıma sunulabileceğini belirtti. Lakin bu cins teşebbüslerin Kongre ve yargı kontrolüne açık olacağının altı çiziliyor.
Küresel ticaret siyasetlerinde dönüm noktası
Mahkeme kararı, sırf ABD iç hukuk sisteminde değil, global ticaret siyasetlerinin geleceği açısından da kritik ehemmiyet taşıyor. Anayasa sonları çerçevesinde başkanlık gücünün sınırlandığı bu karar, bilhassa gelişmekte olan ülkeler ile ABD ortasındaki ticaret bağlantılarında yeni fırsatlar doğurabilir.
Uzmanlar, kararın uzun vadede özgür ticaret mutabakatlarına yer hazırlayabileceğini ve gelişmiş ekonomiler ortasında yeni müzakerelere kapı aralayabileceğini öngörüyor. ABD hukuk sistemi içinde alınan bu karar, ticari düzenlemelerin niteliğine dair hudutların tekrar çizilmesine sebep olabilecek bir emsal niteliği taşıyor.
