Dört günlük ziyaret için bugün Çin’e ulaşması beklenen Bakan Raimondo, Şanghay ve başşehir Pekin’de temaslarda bulunacak.
Şanghay’da Çin Komünist Partisi (ÇKP) Şanghay Sekreteri Çın Cining ile bu kentteki Amerikan Ticaret Odası (AmCham) temsilcileriyle bir ortaya gelecek olan Raimondo’nun, Pekin’de mevkidaşı Vang Vıntao ve öbür yetkililerle görüşmesi bekleniyor.
ABD’li Bakan’ın ziyareti, Çin’de iş yapan Amerikalı yatırımcıların iki ülke ortasında başta teknoloji alanında olmak üzere ekonomik rekabetin ve global jeopolitik tansiyonlarının arttığı periyoda denk geliyor.
İş dünyası, siyasi tansiyonlardan endişeli
Çin’in ticaret ve finans merkezi Şanghay’da 1000’den fazla kayıtlı üyesi bulunan AmCham’in mart ayında yaptığı “Çin İş İklimi Anketi”, son 25 yılda birinci defa Amerikan şirketlerin çoğunluğunun Çin’i “yatırım önceliği” olarak görmediğini ortaya koymuştu.
Ankete katılan şirketlerin yüzde 45’i Çin’i “yatırımda öncelikli birinci 3 ülke” ortasında sayarken yüzde 55’i saymamıştı.
Öte yandan şirketlerin yüzde 45’i Çin’deki iş ortamının “bozulduğunu” belirtirken en kıymetli sorunun, “ABD ile Çin ortasında artan gerilimler” olduğu görüşünü lisana getirmişti.
Amerikan danışmalık şirketlerine baskınlar
Bakan Raimondo’nun, ziyaretinde Çinli muhataplarına Amerikan şirketlerinin piyasaya erişimlerine yönelik data güvenliği ve ulusal güvenlik gerekçesiyle engellemelere dair telaşlarını gündeme getirmesi bekleniyor.
Çinli güvenlik ünitelerinin Bain&Co, Mintz ve Capvision üzere ABD merkezli memleketler arası kontrol ve danışmanlık firmalarının ofislerine baskınlar düzenleyerek soruşturmalar yürütmesi, ülkede “devlet sırrı” ile yatırım kararları için gerekli olan açık piyasa bilgisi ortasındaki hududun bulanıklaştığına dair kaygıları ortaya çıkarmıştı.
Mayıs ayında kontrol firması Mintz’in Pekin ofisi, danışmanlık firması Bain&Co’nun Şanhgay ofisi ve piyasa araştırma şirketi Capvision’ın Şanghay, Pekin, Sucou ve Şıncın ofislerine baskınlar düzenlenmişti.
Soruşturmaya uğrayan firmalardan Mintz’e 22 Ağustos’ta “onaysız istatistiki çalışma yürüttüğü” gerekçesiyle 1,5 milyon dolar para cezası verilmişti.
“Çip savaşı”nın yarattığı kaygılar
Öte yandan Washington ile Pekin ortasında başta yarı iletkenler olmak üzere ileri teknoloji alanında artan rekabetin tetiklediği karşılıklı kısıtlayıcı tedbirler de iş etrafında korku uyandırıyor.
Çin, ABD’li mikroçip üreticisi Micron Technologies hakkında yürütülen siber güvenlik soruşturmasının akabinde şirketin kritik altyapı projelerini yürüten Çinli firmalara çip ve entegre devre satışını yasaklamıştı.
Raimondo’nun Micron’a getirilen yasağı örnek göstereceği, bunun yanı sıra Amerikan şirketlerinin piyasaya erişimine dair dertleri gündeme getireceği öngörülüyor.
Öte yandan ABD de son devirde çip bölümünde Çinli şirketlere getirdiği ihracat denetimleri ve teknoloji kısıtlamalarıyla Çin’in kesimdeki teknolojik gelişimine ket vurma niyetini ortaya koymuştu.
ABD Lideri Joe Biden, 10 Ağustos’ta imzaladığı başkanlık kararnamesiyle, yarı iletkenler ve mikro-elektronik, kuantum bilgi teknolojileri ve muhakkak yapay zeka sistemlerinin olduğu üç kritik teknoloji alanında Amerikan şirketlerinin Çin’e teşebbüs sermayesi ve pay iştiraki yatırımlarına kısıtlama getirmişti.
2022’de kabul edilen Çip ve Bilim Maddesi’nin yıl dönümüne denk gelen kararname, Washington’ın çip kesiminde ihracat kısıtlamalarının akabinde yatırım denetimleriyle Çin’in bu alandaki teknolojik kabiliyetine set çekmekteki ısrarını gösteriyor.
Çin, “tek taraflı önlemlerden kaygılı”
Pekin idaresi ise ziyarette ABD’nin teknoloji alanındaki ihracat denetimleri ve yatırım kısıtlamalarıyla ilgili siyasetini açıklığa kavuşturmasını bekliyor.
ABD Ticaret Bakanlığı, Raimondo’nun ziyaretinin duyurulmasından iki gün evvel, 21 Ağustos’ta ortalarında 27 Çin şirketinin olduğu 33 şirketi ihracat denetimi “izleme listesinden” çıkardığını duyurmuştu.
Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, Washington’ın kararının “normal ikili ticarete katkı sağlayacağı” değerlendirmesinde bulunulmuştu.
Ticaret Bakanlığı Sözcüsü Şu Cüeting, Raimondo’nun ziyaretine ait açıklamasında, “Çin’in acil ticari problemlere ait konumunu deklare edeceğini” bildirdi.
İkili ticaret ve yatırımlardaki kasvetin, “ABD’nin tek taraflı ve korumacılığa yönelik hareketlerinden kaynaklandığını” savunan Sözcü Şu, “İki ülke ortasındaki ticari uyuşmazlıkların çözülmesini ve pratik işbirliğine yönelik tartışmalarda ara kaydetmeyi umuyoruz.” tabirini kullandı.
ABD idaresinden dördüncü üst seviye ziyaret
Raimondo’nun ziyareti, Biden idaresinden yetkililerin bu yıl Çin’e dördündü üst seviye ziyareti olacak.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın hazirandaki ziyaretinin akabinde temmuzda Hazine Bakanı Janet Yellen ve İklim Değişikliği Özel Temcilcisi John Kerry, ülkeyi ziyaret etmişti.
Ayrıca eski Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı ve ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger da temmuzda Pekin’e ziyarette bulunmuş, Çin Devlet Lideri Şi Cinping tarafından kabul edilmişti.
