Bankacılık sektörü, bu yıl faiz dışı gelirlerde hızlı yükselişe geçti.
Ticari kredi ve ihtiyaç kredisi faizlerine regülasyonlarla getirilen üst sınır ve kredi büyümesine yönelik sınır nedeniyle menkul kıymet tesis zorunluluğuyla karşı karşıya kalan bankacılık sektörü, bu zorunluluktan kaçınmak için hizmet, komisyon, sigorta gibi faiz dışı gelirlere yöneldi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) verilerine göre sektörün faiz dışı gelirleri, Mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 148 yükseldi. Net faiz gelirinin aynı dönemdeki artışı ise sadece yüzde 3 oldu. Kamu mevduat bankalarının faiz dışı geliri yüzde 262,2 artarken net faiz geliri yüzde 16,6 azaldı.
Yeni ekonomi yönetimi öncülüğünde Merkez Bankası, bankacılık sektörüne yönelik uygulanan regülasyonlarda sadeleşme adımlarına başlasa da tedbirler temel olarak yerini koruyor. BDDK’nın sadeleşme öncesini kapsayan verileri ise sektörün net faiz gelirinde yaşadığı kaybı, faiz dışı gelirlerle yerine koymaya çalıştığını gösteriyor.
Bankacılık sektörü kaynakları, bankaların faizi yüksek enflasyon ve yüksek mevduat faizlerinin bulunduğu ortamda çok yükseltemedikleri için sigorta, hizmet bedeli ve komisyon gibi faiz dışı gelirlerle para kazanmaya çalıştıklarını dile getirerek bu tür kazançların ise anında gelir olarak yansıdığına da işaret etti.
Kamu mevduat bankaları, faiz dışı gelir artışında birinci
BDDK Mayıs verilerinde de sektörün toplam faiz dışı gelirlerdeki yükseliş dikkat çekti.
Kredilerden alınan komisyon, hizmet geliri, sigorta ve diğer gelirlerden oluşan faiz dışı gelirler, bankacılık sektöründe toplam olarak Mayıs’ta, geçen yıl Mayıs’a göre yüzde 148 arttı ve 103 milyar liradan 255 milyar liraya yükseldi.
Aynı dönemde net faiz gelirleri ise sadece yüzde 3 arttı ve 217,3 milyar liradan 223,8 milyar liraya çıktı. Kamu mevduat bankalarının faiz dışı gelirleri geçen yıla göre yüzde 262,2 artarak 26,1 milyar liradan 94,6 milyar liraya ulaştı.
Kamu mevduat bankalarının net faiz geliri ise yüzde 16,6 azaldı ve geçen yıl Mayıs’taki 68,4 milyar lira seviyesinden 56,9 milyar liraya geriledi. Yerli özel mevduat bankalarının faiz dışı geliri, geçen yıla göre yüzde 95 artış gösterdi. 37,9 milyar liradan 73,9 milyar liraya yükseliş yaşandı. Net faiz gelirleri ise yerli özel mevduat bankaları için yüzde 3,65 arttı ve 72,4 milyar liradan 75 milyar liraya çıktı.
Net faiz gelirinde yabancı mevduat bankaları daha hızlı
Yabancı mevduat bankalarının faiz dışı gelirindeki yükseliş, yüzde 115,6 ve geçen yıl Mayıs’taki 30,1 milyar liradan bu yıl 53 milyar liraya ulaşıldı. Yabancı mevduat bankalarının net faiz geliri ise yüzde 6,74 arttı ve 48,7 milyar liradan 52 milyar liraya yükseldi.
Bankacılık sektörünün faiz dışı gelirlerdeki artış trendi, sadece Mayıs ayına özgü değil. Özellikle regülasyonların sıkılaştırıldığı bu yılın Ocak ayından itibaren faiz dışı gelirler geçen yıla göre her ay yüzde 100’ün üzerinde artışa imza attı.
Hatırlanacağı üzere geçen yılın sonunda önce TL mevduat oranı hedefi yüzde 50’den yüzde 60’a yükseltilmiş, TL mevduat dönüşüm hedefi devreye alınmıştı. Ardından Mart sonunda zorunlu karşılıklarda düzenlemeye gidilmiş, TL mevduat dönüşüm hedefi getirilmiş, Mayıs’ta ise gerçek kişi TL mevduat ek dönüşüm hedefi uygulanmaya başlanmıştı.
Bankaların faiz dışı gelirleri Ocak’ta geçen yıla göre yüzde 166,5, Şubat’ta yüzde 146,7, Mart’ta yüzde 184,9, Nisan’da yüzde 156,1, artış gösterdi.
Kamu mevduat bankalarının faiz dışı gelirleri aynı aylarda sırasıyla yüzde 259,2, yüzde 229,7, yüzde 352,5, yüzde 274,7 yükselirken yerli özel mevduat bankalarının ise yüzde 116,2, yüzde 96,6, yüzde 113,5, yüzde 97,5 artışa imza attıklarını, veriler ortaya koydu. Yabancı mevduat bankalarının da yine aynı sırayla faiz dışı gelir artışı yüzde 152,2, yüzde 135,7, yüzde 143,6, yüzde 128,9 oldu.
Kamu mevduat bankaları 5’inci ayda geçen yılı aştı
Şimdi yeni Merkez Bankası yönetimi, TL mevduat hedeflerinde indirime gitti, gerçek kişi dönüşüm ek hedefini uygulamadan kaldırdı. Ancak yine de temel olarak regülasyonlar mevcut durumda.
Bankacılık sektörünün bu yıl net faiz gelirlerinde bilançolara zarar yazmasının da mümkün olduğunu söyleyen bankacılık sektörü kaynakları, sadeleşme sonrası Temmuz ayından itibaren faiz dışı gelirlerde biraz gevşeme görülebileceğini ancak yüksek seyrin devam edeceğini vurguladı.
Öyle ki BDDK verilerine göre faiz dışı gelirlerde Mayıs itibarıyla sektör, geçen yılın tamamında elde ettiği gelirin yüzde 81,5’ine ulaştı. Kamu mevduat bankaları ise geçen yılın tamamında elde ettikleri faiz dışı geliri, yüzde 124,6’sı ile geçmeyi başardı. Yerli özel mevduat bankaları geçen yılın faiz dışı gelirinin yüzde 58,3’üne, yabancı mevduat bankaları ise yüzde 77’sine ulaşmış durumda.
Bankacılık hizmet gelirlerinde hızlı artış
Bankacılık sektörünün faiz dışı gelirleri arasında yer alan bankacılık hizmetleri gelirleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) verilerine göre bu yıl Mayıs ayında 92.9 milyar liraya yükseldi. Geçen yılın aynı aya göre yüzde 111,65’lik artış yaşandı.
Bankacılık hizmetleri gelirleri kalemi, bu yılın başından itibaren geçen yıla göre hızlı bir yükseliş ivmesi gösteriyor. Ocak’ta geçen yıla göre yüzde 138,2 artışla giren bankacılık hizmetleri gelirleri, Şubat’ta geçen yıla göre yüzde 119,60, Mart’ta yüzde 114,93, Nisan’da ise yüzde 110,97 büyüdü.
Yine faiz dışı gelirler içinde yer alan kredilerden alınan ücret ve komisyonlar da aynı yolu izledi. Bu yıl Mayıs’ta kredilerden alınan ücret ve komisyonlar 23.37 milyon liraya çıktı. Geçen yıla göre artış yüzde 88,3 olarak hesaplandı.
Kredilerden alınan ücret ve komisyonlar, ay bazında sırasıyla geçen yıla göre yüzde 101,3, yüzde 95,6, yüzde 90 ve da yüzde 89 büyümüştü. Bankacılık sektörünün bankacılık hizmetleri gelirleri geçen yılın tamamında 136 milyar 453 milyon lira idi. Bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın gelirlerinin yüzde 68’i aşıldı.
Kredilerden alınan ücret ve komisyon gelirleri de 2022’nin tamamında 38 milyar 141 milyon lira idi. Yine yılın ilk 5 ayında geçen yılın gelirinin yüzde 62’sine erişildi.
Bu makale ilk olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
