Fransa’da geçen hafta Emmanuel Macron tarafından Michel Barnier’nin başbakan atanması ülkede yaşanan siyasi belirsizlik periyoduna nokta koydu.
Uzun müddettir beklenen karar beraberinde ülke çapında protestoları da getirdi. Ülkede klasik olarak seçim sonucunda birinci gelen sol ittifak adayının başbakan atanması beklenirken Macron, sağ merkezi Cumhuriyetçi partisi adayı Michel Barnier’yi başbakanlık koltuğuna atayarak kuvvetli reaksiyon çekti.
Yeni başbakanın mecliste kâfi dayanağı toplayabilmesi için Marine Le Pen’in aşırı sağ partisi Ulusal Birlik’in dayanağına gereksinimi var. Bu da Le Pen’i yeni hükümet siyasetleri çerçevesinde stratejik bir pozisyona getiriyor.
Fransa son devirde yaşadığı siyasi sarsıntılar ve bütçe açığı gayelerine yönelik sorunlarla hassas bir süreçten geçiyor. Bu noktada yeni hükümetin önümüzdeki periyotta alacağı kararlar kritik olacak.
Bu kararların aktif bir halde hayata geçirilebilmesi içinse Barnier’in parlamentoda Le Pen ve Ulusal Birlik Partisi Lideri Jordan Bardella’dan gelecek takviyeye çok gereksinimi var. Bardella bu bağlamda yaptığı son açıklamalarda Barnier’yi “gözetim altında” bir başbakan olarak tanımladı. Barnier çok sağa meyilli göçmen aykırısı ve çok milliyetçi siyasetler uygulamadığı takdirde mecliste hareket alanı epey sonlu olacak.
Başbakanın birinci misyonu 2025’e yönelik bütçe taslağını hazırlayıp Ekim’de Fransa Meclisi’nde oylamaya sunmak olacak. Bütçe tasarısının meclisten geçebilmesi için geniş çaptaki faiz indirimlerini ve Macron’un 2023 emeklilik ıslahatının iptalini savunan Ulusal Birlik’in onayını alması gerekiyor. Yani yeni hükümet Fransa’nın bütçe açığını azaltmayı hedefleyen bir tasarıyı meclisten geçirebilmek için vergi indirimi siyasetlerini destekleyen Le Pen’in dayanağını almak zorunda.
Barnier’nin hazırlayacağı bütçe tasarısını yalnızca iç siyaset dahilinde pahalandırmak mümkün değil; zira Avrupa’nın ikinci en büyük iktisadının önümüzdeki haftalarda yeni bir bütçe açığı azaltma planı hazırlayıp bunu Avrupa Birliği Komisyonu’na sunması bekleniyor. Aksi halde Fransa, hassas makroekonomik görünümünün euro bölgesi ekonomilerine tesirleri sebebiyle disiplin önlemlerine natürel tutulacak.
Fransa’nın AB Kurulu tarafından “çok fazla” standartlarında bedellendirilen bütçe açığı 2023 yılında GSYH’sinin yüzde 5,5’ini kapsıyordu. Avrupa Birliği standartlarına nazaran bu bütçe açığı ülkelerin GSYH’sinin yüzde 3’ü dahilinde olmak zorunda. Kamu borçlanmaları ise Fransa’da yüzde 110 düzeylerinde, AB standartlarına nazaran kamu borçlanmalarının yüzde 60 düzeyinde olması bekleniyor. Geçtiğimiz hafta vazifeden ayrılan Fransa Ekonomi Bakanı Bruno le Maire’in yaptığı açıklamalarda yıl sonu bütçe açığı beklentilerinin evvelce yüzde 5,1 düzeylerindeyken şu anda yüzde 5,6 olması beklendiği söylenildi. Münasebet olarak ise bu sene satış ve kurumsal vergilerden beklenen ölçüde gelir elde edilemediği söyleniyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Eylül başında milletvekillerine iletilen bir raporda, siyasetlerde rastgele bir değişim yapılmadığı sürece bütçe açığının 2025 sonunda yüzde 6,2’ye çıkacağı ve şayet yüzde 3 amacının sağlanması isteniyorsa 2027 sonuna kadar 110 milyar euro tasarruf edilmesi gerektiği bildirildi.
Fransa’nın yeni bütçe siyasetinin borçları sürdürülebilir hale getirmesi, yani kamu borçlarının büyük oranda azaltılabilir olduğunu göstermesi gerekiyor. Bu da, Avrupa Birliği standartlarına nazaran önümüzdeki 4 ila 7 yıl içinde bütçe açığının ülke GSYH’sinin yüzde 3’üne indirilmesi ve bütçe açığının “aşırı fazla” kategorisinden çıktığı yıl itibariyle borç/GSYH oranının her yıl GSYH’nin en az yüzde 1’i kadar azaltılması manasına geliyor. Ayrıyeten yapısal borç açığının her yıl GSYH’nin en az yüzde 0,25’i kadar azalması kuralı da mevcut.
Cepremap’in yaptığı son araştırmaya nazaran; bütçe düzenlemelerinin 4 yerine 7 yıl gayeli yapılması ve düzenlemelerin birinci 2 yılı olan 2025 ve 2026 yılları için büyümeyi korumak gayesiyle bütçe kısıtlamalarının 20 milyar euro ile sonlandırılması tekliflerini AB komitesine sunmak Fransa’yı memleketler arası alanda daha yeterli bir duruma taşıyacak. Bu senaryonun uygulanması halinde global bütçe açığı 2031 yılında GSYH’nin yüzde 2,66’sı kadar olacak.
Bu nedenle Barnier hükümetinin bütçe açığını azaltmak için en kısa müddette kamu harcamalarını çok önemli biçimde kısıtlaması ve ek vergi artırımları getirmesi gerekiyor.
