Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “İstatistiklerle Bayan, 2023” çalışmasının sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran, ülke nüfusunun yüzde 49,9’unu bayanlar, yüzde 50,1’ini erkekler oluşturdu. Türkiye’nin bayan nüfusu 42 milyon 638 bin 306 kişi, erkek nüfusu 42 milyon 734 bin 71 kişi oldu.
Kadınlar ile erkekler ortasındaki bu oransal istikrar, bayanların daha uzun yaşaması nedeniyle, 60 ve daha üst yaş kümesinden itibaren bayanların lehine değişti. Bayan nüfusun oranı, 60-74 yaş kümesinde yüzde 52,1 iken 90 ve üzeri yaş kümesinde yüzde 70,2 olarak belirlendi.
Ulusal Eğitim İstatistikleri Data Tabanı sonuçlarına nazaran, en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranının 2008-2022 yıllarında arttığı görüldü.
En az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı, 2008’de yüzde 75,1 iken, 2022’de yüzde 91,3’e çıktı. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008’de en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı yüzde 67,5, erkeklerin oranı yüzde 82,8 iken, 2022’de bayanlarda yüzde 86,7, erkeklerde yüzde 96,1 oldu.
Eğitim yükseldikçe işgücüne iştirak arttı
yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008’de yüzde 9,1 iken 2022’de yüzde 23,5 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008’de yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı yüzde 7,1, erkeklerin oranı yüzde 11,2 iken bu oran 2022’de bayanlarda yüzde 21,6, erkeklerde ise yüzde 25,5 düzeyine yükseldi.
Yükseköğretim mezunu bayanların iş gücüne iştirak oranı yüzde 68,8 oldu. 2022’de 15 ve daha üst yaştaki nüfusun iş gücüne katılma oranının yüzde 53,1 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda yüzde 35,1, erkeklerde ise yüzde 71,4 olarak kayıtlara geçti.
İş gücüne katılma oranı eğitim durumuna nazaran incelendiğinde, bayanların eğitim düzeyi yükseldikçe iş gücüne daha fazla katıldıkları görüldü.
Okuryazar olmayan bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 13,9, lise altı eğitimli bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 27,1, lise mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 36,1, mesleksel yahut teknik lise mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 43 iken, yükseköğretim mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 68,8 oldu.
Kadın istihdamı erkekleri yarısından az
Kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından daha az olduğu görüldü. 2022’de 15 ve daha üst yaştaki nüfusun istihdam oranının yüzde 47,5 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda yüzde 30,4, erkeklerde ise yüzde 65 olarak kayıtlara geçti.
En yüksek istihdam oranı yüzde 54,1 ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde, en düşük istihdam oranı ise yüzde 33,8 ile Mardin, Batman, Şırnak, Siirt bölgesinde gerçekleşti.
En yüksek bayan istihdam oranı, yüzde 37,4 ile Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane bölgesinde, en düşük bayan istihdam oranı ise yüzde 18,2 ile Mardin, Batman, Şırnak, Siirt bölgesinde görüldü. En yüksek erkek istihdam oranı, yüzde 72,8 ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde, en düşük erkek istihdam oranı ise yüzde 50,8 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt bölgesinde gözlendi.
Kadınların istihdamda yarı vakitli çalışma oranı yüzde 16,1 olarak belirlendi. Yarı vakitli çalışanların istihdam içindeki oranının 2022’de yüzde 9,8 olduğu belirlendi. Bu oran bayanlarda yüzde 16,1, erkeklerde ise yüzde 6,7 olarak kayıtlara geçti.
Küçük çocuğu olan bayan işten uzaklaşıyor
Hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bireylerin istihdam oranı 2014’te yüzde 59,8 iken 2022’de yüzde 60,5’e çıktı. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2022’de hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayanların istihdam oranının yüzde 28, erkeklerin istihdam oranının ise yüzde 90,5 olduğu tespit edildi.
Cinsiyetler ortası fiyat yahut çıkar farkı tüm eğitim seviyelerinde erkek lehine gerçekleşti. Cinsiyetler ortası fiyat yahut çıkar farkı, erkek ve bayan ortasındaki fiyat yahut çıkar farkının erkek fiyat yahut çıkarına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.
Kazanç Yapısı İstatistiklerine nazaran, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,1 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 12,4 ile tekrar ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Yıllık ortalama brüt çıkar ile hesaplanan gösterge için ise en yüksek fark yüzde 19,6 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,5 ile ilkokul ve altı mezunlarda görüldü.
Cinsiyetler ortası fiyat farkı tüm eğitim seviyelerinde erkek lehine gerçekleşti
Cinsiyetler ortası fiyat yahut yarar farkı, erkek ve bayan ortasındaki fiyat yahut kar farkının erkek fiyat yahut karına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.
Kazanç Yapısı İstatistiklerine nazaran, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,1 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 12,4 ile yeniden ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Yıllık ortalama brüt kar ile hesaplanan gösterge için ise, en yüksek fark yüzde 19,6 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,5 ile ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti.
Kadın büyükelçi oranı yüzde 27,3 oldu
Kadın büyükelçi oranı 2011’de yüzde 11,9 iken 2023’te yüzde 27,3’e yükseldi. Erkek büyükelçi oranı ise 2011’de yüzde 88,1 iken 2023’te yüzde 72,7 oldu.
Kadın milletvekili oranı yüzde 19,9 olarak belirlendi. Türkiye Büyük Millet Meclisi datalarına nazaran 2023 sonu prestijiyle 599 milletvekili içerisinde bayan milletvekili sayısının 119, erkek milletvekili sayısının ise 480 olduğu görüldü. Meclisteki bayan milletvekili oranı 2007’de yüzde 9,1 iken, 2023’te yüzde 19,9’a yükseldi.
Yükseköğretimde misyonlu profesörler içinde bayan profesör oranı yüzde 33,9 olarak belirlendi. Yükseköğretim İstatistikleri’ne nazaran yükseköğretimde vazifeli profesörler içerisindeki bayan profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken 2022-2023 öğretim yılında yüzde 33,9 olarak belirlendi.
Akademisyen sayısı arttı
Yükseköğretimde misyonlu doçentler içerisindeki bayan doçent oranı ise 2010-2011 öğretim yılında yüzde 32,2 iken 2022-2023 öğretim yılında yüzde 40,8 olarak kayıtlara geçti.
Üst ve orta seviye yönetici konumundaki bayan oranı 2012’de yüzde 14,4 iken 2022’de yüzde 19,6’a çıktı.
Tam Vakit Muadili (TZE) cinsinden bayan AR-GE işçi sayısı, 2022’de 93 bin 41 kişi ile toplam AR-GE işçi sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu.
Sektörler prestijiyle TZE cinsinden bayan AR-GE işçi oranı, yükseköğretimde yüzde 47,5, kar maksadı olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlette yüzde 31, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 27,3 oldu.
Ortalama birinci evlenme yaşı bayanlarda 25,7 olarak belirlendi
Evlenme İstatistiklerine nazaran, resmi olarak birinci evliliğini 2023’te yapmış olan bayanların ortalama evlenme yaşı 25,7 iken erkeklerin ortalama evlenme yaşı 28,3 olarak tespit edildi.
Ortalama birinci evlenme yaşının en yüksek olduğu vilayet, bayanlarda 29 yaş, erkeklerde 32,7 yaş ile Tunceli oldu. Ortalama birinci evlenme yaşının en düşük olduğu vilayet ise bayanlarda 22,9 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,2 yaş ile Şanlıurfa olarak kayıtlara geçti.
Resmi evliliklerde eşler ortasındaki eğitim farkı incelendiğinde, 2022 yılında bayanların yüzde 38,9’unun kendilerinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evli olduğu görüldü. Eşlerinden daha yüksek eğitimli olan bayanların oranının yüzde 16,2, eğitim düzeyleri tıpkı olan eşlerin oranını ise yüzde 42,8 olarak kayıtlara geçti.
Boşanma İstatistikleri’ne nazaran, 2023’te mutlaklaşan boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Annenin velayetine verilen çocuk oranı yüzde 74,9 iken babanın velayetine verilen çocuk oranı ise yüzde 25,1 oldu.
İnternet kullanan bayanların oranı yüzde 83,3
2023’te 16-74 yaş kümesindeki bireylerin internet kullanım oranı yüzde 87,1 oldu. Bu oran bayanlarda yüzde 83,3 iken erkeklerde yüzde 90,9 olarak kayıtlara geçti.
Geçen yıl yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançsız hissedenlerin oranı yüzde 18,9 iken bu oran bayanlarda yüzde 27,4, erkeklerde yüzde 10,2 olarak kayıtlara geçti. Bayanların yüzde 56,3’ü, erkeklerin ise yüzde 75,8’i yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançta hissetti.
Evde yalnız olduklarında kendilerini inançsız hissedenlerin oranı 2023’te yüzde 4,6 iken bu oran bayanlarda yüzde 6,3, erkeklerde yüzde 2,7 olarak belirlendi. Bayanların yüzde 83,4’ü, erkeklerin ise yüzde 90,8’i meskende yalnız olduklarında kendilerini inançta hissetti.
