İnsanlık tarihi fecî trajediler ile dolu. Bu trajedilerden tahminen de en fazla romantize edileni her vakit Titanic olmuştur. 31 Mayıs 1911’de birinci defa suya indirilen, tam ismiyle R.M.S Titanic, İngilizlerin gözbebeğiydi.
Takvimler 10 Nisan 1912’yi gösterdiğinde Southampton’dan birinci seferine tam 2.240 yolcu ile çıkan Titanic, 5. gününde çarptığı bir buzul nedeniyle battı. Gemi, beraberinde 1.500’den fazla yolcunun da vefatına sebep olmuştu.
Titanic’in kalıntıları şu anda Kanada’nın Newfoundland kentinin 350 mil uzağında, 12.000 feet derinlikte uyumaya devam ediyor.
Dedim ya, tarih trajediler ile dolu… İşte 1912 yılında batan Titanic, tam 111 yıl sonra bir trajedinin daha doğmasına sebep oldu.
OceanGate isimli şirketin Titan isimli denizaltısı, Titanic’in kalıntılarına yapılan ziyarette ortadan kayboldu. Mürettebat içerisinde OceanGate’in kurucusu Stockton Rush, İngiliz maceracı ve milyarder Hamish Harding, Fransız deniz uzmanı Paul-Henri Nargeolet ve Pakistan asıllı iş adamı Shahzada Dawood ile 19 yaşındaki oğlu bulunuyordu.
Gelin bu trajediye, trajediye yol açan yanlışlara ve oyun dünyası ile ilgisine yakından bakalım.
Bir Vizyoner
Öncelikle her şeyi başlatan kümeden, yani OceanGate’ten bahsedelim. Washington tabanlı şirket, 2009 yılında bir Princeton mezunu olan Stockton Rush tarafından kuruluyor. Gençliğinden beri gökyüzüne de en az yeryüzüne olduğu kadar takıntılı olan Rush, tarihin en genç jet nakliye uçağı pilotu olmayı başarıyor.
Henüz 19 yaşındayken DC-8 sertifikası almayı başaran Rush, pek çok farklı şirkette çalışarak birikim yapıyor. Bu birikimlerini başarılı teşebbüsler ile süsleyen Stockton Rush, Princeton Üniversitesi’nde Havacılık ve Uzay Mühendisliği kısmından de mezun oluyor.
Yani çok parlak ve vizyoner bir isim Rush. Hayatını, bilgi ve birikimini ise yıllar sonra OceanGate isimli bir şirkette kullanmaya karar veriyor.
OpenGate’in gayesi hayli kolay: Su altı turizmini canlandırabilmek. Yıllardır bu hayalin peşinden koşan Rush, OceanGate ile gayesine bir adım daha yaklaşmayı başarıyor.
2009 yılında kurulan şirket, hedefine da ağır çalışmalar sonucunda ulaşabiliyor. Şirketin geliştirdiği Cyclops 1 ve Titan isimli batiskaflar (teknik olarak denizaltı değiller), yıllardır ulaşılamayan kimi batıklara ulaşabiliyor. Hatta Titan dünyada bir birincisi başararak, Titanic’in 8K manzaralarını çekiyor.
Bir Hayal
Önce şu “batiskaf” terimine yakından bakalım. Batiskaflar çoklukla daha büyük bir gemi ya da denizaltı tarafından suya bırakılan ve lakin bu ana gemiler yardımıyla su yüzüne çıkabilen araştırma gemileri. Yani ne Cyclops 1’in ne de Titan’ın, su üstüne çıkmalarına yardımcı olan ek sistemleri bulunmuyor. Su yüzüne çıkıldığında ise yeniden ana gemiler tarafından teslim alınması gerekiyor. Zira her iki modeli de içeriden açabilmek mümkün değil.
Batiskaflar, batmazlık prensibine nazaran inşa edildiği için tartılar ile birlikte suyun tabanına gönderilebiliyor. OceanGate’in her iki modeli de ikisi yatay, ikisi dikey olmak üzere dört farklı iticiye sahip. Bu iticiler suyun altında hareketi sağlıyor.
Cyclops 1, 2013 yılında çelikten üretilmiş gövdesinin dizaynına kavuşuyor. Bir denetimci ile yönetilen batiskaf, 2016 yılında efsanevi SS Andrea Doria’nın batığını görüntülemeyi başarıyor.
Bu muvaffakiyetin akabinde gözlerini daha büyük işlere diken OceanGate, Titan’ın çalışmalarına başlıyor.
Titan aslında ismini, yapıldığı gereçlerden almış. Cyclops 2’nin bilakis karbon fiber ve titanyum bir alaşımdan üretilen Titan’ın gövdesi, çok daha derin dalışlar yapabilmeye uygun olarak tasarlanıyor. Spencer Composites tarafından üretilen gövde tam 6.600 PSI basınca güçlü hale getirilerek 13.000 ft, yani 4.000 metre dalışa uygun hale geliyor.
Yaklaşık 9.525 kilogram tartıya sahip olan Titan, toplamda 685 kilogram yükü taşıyabilecek biçimde tasarlanmış. İçerisinde 96 saat yetecek kadar oksijen bulunduran Titan, 3 knot’luk sürate ulaşabiliyor.
Aynı Cyclops 1 üzere, Titan da bir denetimci ile denetim edilebiliyor. Hatta bu denetimcinin spesifik olarak Logitech F710 olduğunu biliyoruz. Yalnız bu şaşırtan değil çünkü mühendislik dünyasının her köşesinde, bilhassa tehlikeli olduğu bilinen işlerde denetimcilerin kullanımı epey yaygın.
CBS Morning News grubunun şu röportajı Titan hakkında daha fazla şey öğrenebilmenizi sağlıyor.
Titan, farklı acil durum sistemleri ile de donatılmış. Örneğin CNN’in haberinden öğrenebildiğim kadarıyla batiskaf, 24 saat içerisinde otomatik olarak su üstüne çıkabilmesi için tasarlanmış. Titan’ın altında bulunan yükler, 24 saat içerisinde otomatik olarak bırakılarak su üstüne çıkması sağlanıyor.
Hatta Titan ile seyahat eden yolcuların tamamı evvelce bu bilgi ile donatılıyor. Şayet pnömatik sistem çalışmazsa, yolcular aracı sallayarak bu yüklerden kurtulabiliyor.
Titan, şu ana kadar Titanic’e toplamda 3 seyahat yapmış durumda. Bu seyahatlere katılabilmek için ise kişi başı 250.000 dolar ödemek zorundasınız.
Şirketin işvereni Rush, bu fiyatın aslında epey uygun olduğu görüşünde.
“Pahalı olduğunu düşünüyor olabilirsiniz. Ama bunu gezegenin dışına bir seyahat olarak düşünün. Bunu başarabilmek sahiden maliyetli. Ayrıyeten bu türlü bir tecrübesi fakat bu halde yaşayabilirsiniz.”
Şimdiye dek Titan’ın birden çok ünlü konuğu olduğunu biliyoruz. Hatta bu konuklardan biri, The Simpsons’ın yapımcılarından ve müelliflerinden olan Mike Reiss. Titanic gezisinden sonra açıklama yapan Reiss, Rush’ı Henry Ford ve Wright biraderlere benzetmekten çekinmiyor.
Bir Hata
Her şey planlı ve programlı olsa da sanayinin OceanGate’e sıcak bakmadığını söylemekte de yarar var. Neredeyse 30’dan fazla sanayi önderi, 2018 yılında, şimdi seyahatler başlamamışken Titan’ın ve çeşitlerinin inançlı olmadığı hakkında bir açıklama yayınlıyor.
Sadece bu da değil. Şirketin içerisinden de Titan’ın güvenliği ile ilgili kuşkular olduğu biliniyor. Tekrar tıpkı yıl içerisinde şirketin mühendislik grubundan, Titan’ın güvenliği konusunda kuşkular duyulmaya başlanıyor. Zira kullanılan carbotanium, yani karbon fiber ve titanyum alaşım pek de inançlı değil.
Bahsi geçen alaşım bilhassa Pagani modellerinde hem araçların gövdelerinin burkulmazlığını artırmak hem de hafif kalmasını sağlamak için kullanılıyor. Ancak bu alaşımın yüksek basınca karşı pek güçlü olmadığı ve sıkıntılar çıkarabileceği biliniyor.
Rush, verdiği röportajlardan birinde bu mevzuya şöyle değiniyor:
“Evet, bunu başarabilmek için kimi kuralları yıktım. Bu kuralları mantık ve mühendislik ile yıktım. Denizaltı üzere araçlarda titanyum ve karbon fiber kullanılmamasının bir nedeni var.”
OceanGate’in deniz operasyonları yöneticisi olan David Lochridge de bu husustan rahatsız olan mühendisler ortasında. Mahkeme dokümanlarına nazaran Lochridge, 2018 yılından beri Titan’ın güvenliğini test ederek meseleleri en doruğa iletiyordu. Hatta Lochridge’in, “Titan yolcuları için potansiyel tehlikeler” sözlerini vurguladığı bir doküman hazırladığı da biliniyor. (Okumak için fiyatlı üyelik gerekebilir)
Bir Sonuç
Pazar günü Rush ile birlikte Newfoundland açıklarında yola çıkan yolcuların yaşadığı da maalesef bu oldu. Geçtiğimiz günlerde bulunan batiskafın kalıntıları sayesinde, yolcuların ve CEO’nun başına gelenleri artık kestirim edebiliyoruz.
Görünüşe nazaran seyahat, şimdi 3.500 metre derinlikte iken bitmiş. Titanyum ve karbon fiber alaşımdan oluşan gövde, neredeyse bir Eyfel Kulesi yükündeki basınca dayanamayınca olanlar olmuş.
Gövdede oluşan en ufak delik, batiskafın içeriye hakikat 2.414 km/sa süratle patlamasına neden olmuş. Bunu biz değil, eski bir ABD nükleer denizaltı uzmanı Dave Corley söylüyor. Yolcular ise bir milisaniyeden daha kısa bir müddette hayatlarını kaybetmişler.
Yani yolcular, görmek için çeyrek milyon dolar ödedikleri Titanic’in kalıntılarına dahi ulaşamamışlar.
Bir Oyun
Veda etmeden evvel, batiskafın öyküsünün oyun dünyasında yarattığı tesire de değinmek istiyorum. Zira bu kıssa birebir vakitte öteki bir oyunun ikinci baharını yaşamasına sebep oldu: Iron Lung.
Iron Lung ismini, kendisiyle birebir ismi taşıyan “Çelik Ciğer” isimli bir aygıttan alıyor. 1960’lı yılların başında dünyayı tesiri altına alan çocuk felci için tasarlanan bu aygıt, hastaların nefes almasını sağlıyor.
David Szymanski ismini duydunuz mu bilmiyorum ama kendisi ilgi cazibeli oyunlar geliştiren bağımsız bir geliştirici. Dusk ve Gloomwood üzere şahane oyunlara imza atan Szymanski, Iron Lung ile ismini bir kere daha duyurmayı başardı.
Iron Lung aslında yeni bir oyun değil. Oyunun tüm öyküsünü de burada anlatmaya niyetim yok. Lakin çok az şeyle çok fazla duyguyu yaşatmayı başaran bir oyun Iron Lung. İsmini aldığı “Çelik Ciğer’e” bir oldukça benziyor özcesi.
Iron Lung’ın, Titan ile olan irtibatları da şaşırtan derecede fazla. Örneğin Iron Lung’da da derin bir kan okyanusunun içerisine dalarak fotoğraflar çekmeye ve bu okyanusun tabanını görüntülemeye çalışıyorsunuz. Denizaltının basınçtan hasar aldığını duyabiliyor ve tıpkı Titan üzere kolay bir denetim sistemi ile hareket edebiliyorsunuz.
İşte bu sebeple Iron Lung’ın oyuncu sayısı hiç olmadığı kadar artmış durumda. Oyunun imalcisi Szymanski ise durumdan şad olmadığını her fırsatta lisana getiriyor.
“Iron Lung’ı gördüğüm en berbat kabuslardan yola çıkarak geliştirdim. Birilerinin bu kabusun içerisinde yaşıyor olması bana dehşet veriyor.”
Bir Veda
“İnsanoğlunun kurallarına baş kaldırabiliriz ama tabiatın kurallarına direnemeyiz”
-Kaptan Nemo
