Krito para ünitesi Bitcoin, 2009’dan bu yana kullanımda. Şu anda fiyatı 30 bin doların çabucak altında olan Bitcoin, kripto paralar ortasında en kıymetlisi olarak göze çarpıyor. Bu Bitcoin’ler özel donanıma sahip bilgisayarlar yardımı ile Bitcoin madenciliği ismi verilen bir yolla çıkarılıyor. Toplamda 21 milyon Bitcoin’in ise şu ana kadar 19 milyon adetten fazlası çıkarılmış durumda. Peki bitcoin madenciliği nasıl yapılıyor?
Madenciliğin nasıl yapıldığını belirtmeden evvel Bitcoin ve blokzincir kavramlarını yeterlice anlamak gerekiyor. Blockzincire, tüm kripto para ünitesi süreçlerinin kaydedildiği bir defter olarak bakalım. Blockzincir, dijital olarak yapılan süreçlerin bir defterinin tutulmasını mümkün kılan ve dağıtılmış bir bilgisayar ağı ortasında paylaşan bir tıp dijital bilgi yapısı olarak isimlendiriliyor. Blokzincirdeki her blok, sırf madenciler tarafından doğrulandıktan ve onaylandıktan sonra blokzincire eklenen süreçleri saklıyor. Süreçlerde rastgele bir değişiklik yapmak yahut süreci geri almak ise imkansız.
Bitcoin ise büsbütün büyük bir bilgisayar ağında süreçler sonucu blokzincir ağında oluşan dijital para ünitesi. Bitcoin üzere dijital para üniteleri, hiçbir kaydın değiştirilememesini sağladığı için blockzincirin eşsiz bir özelliği olan dağıtılmış defter teknolojisini kullanıyor.
Neden madencilik deniliyor?
Bitcoin madenciliği, Bitcoin ağı üzerindeki süreçleri doğrulamak için yapılan karmaşık hesaplamalardan oluşuyor. Zincir ağdaki bir bloğu doğrulama ve bunun karşılığında Bitcoin ile ödeme alma süreci olarak da tanımlanabiliyor. Bu sürece “madencilik” denmesinin nedeni, başka tüm doğal kaynaklar üzere, sonlu sayıda Bitcoin bulunması. Oluşturulabilecek yahut çıkarılabilecek azamî Bitcoin ölçüsü ise 21 milyon. Tıpkı gerçek madencilikte olduğu üzere, Bitcoin madenciliğinde de Bitcoin üretmek yahut oluşturmak için güç yatırımı yapılması gerekiyor. Madencilik için elektrik gücü kullanılıyor.
Madenciler, süreçleri içeren blokzincirdeki blokları doğrulamak için kriptografik olarak kodlanan karmaşık karma bulmacaları çözmek için birbirleriyle yarışıyorlar. Hash ismi verilen şifrelenmiş matematiksel süreçler sonuç ile eşleşene kadar her türlü matematiksel kombinasyon deneniyor. Bulmacayı çözen birinci madenci, Bitcoin blokzincir ağındaki süreç defterini güncelleme bahtı elde ediyor. Bunun sonucunda yeni basılan Bitcoin mükafatını blokzincirden alabiliyor.
Madenciliğin mükafatı ne kadar?
Bitcoin 2009’da piyasaya sürüldüğünde, her blok madencisi madencilik sonunda 50 Bitcoin ile ödüllendiriliyordu. Kademeli olarak 2012’de 25 Bitcoin, 2016’da 12.5 Bitcoin ve 2020’de 6.25 Bitcoin ile sonlandırıldı. Bu ödül her 4 yılda bir yarıya düşmekte. Bunun sonucunda 2040 yılında 21 milyon Bitcoinin tamamının da çıkarılması hedefleniyor.
Bu bulmacaların çözülmesi büsbütün bilgisayar tarafından yapıldığına dikkat edilmeli. Yani bir madencinin sahip olduğu bilgisayar ne kadar güçlüyse saniye başına o kadar çok kestirimde bulunabiliyor ve hasebiyle bu yarışı kazanma talihi artıyor. Tesirli madencilik için bilgisayar donanımı olarak ya gelişmiş grafik süreç yongaları (GPU), tekrar programlanabilir geçit dizisi devreleri (FPGA) ya da uygulamaya özel tümleşik devreler (ASIC) gerekiyor. Şu anda, ASIC tabanlı donanım en gelişmiş madencilik donanımı olarak biliniyor. Fakat, bu tıp gelişmiş donanımlar maliyetli epey maliyetli ve kurulması binlerce doları bulabiliyor. Madencilerin güçlü donanım ihtiyaçları dışında CG miner, XMR miner üzere özel yazılımlara gereksinimi var.
Bitcoin madenciliği o ülkede iş kabul ediliyor…
Dünyanın birçok ülkesinde olduğu üzere Türkiye’de de kripto para madenciliği ile ilgili rastgele bir yasal düzenleme bulunmuyor. Bunun yanında İsrail’de olduğu üzere birtakım ülkelerde kripto madenciliği iş olarak kabul ediliyor ve kurumlar vergisine tabi. Öte yandan, kripto madencileri, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Mali Cürümleri Uygulama Ağı (FinCEN) tarafından para aktarıcı olarak kabul ediliyor. Ek olarak, El Salvador Devlet Lideri Nayib Bukele tarafından Kasım 2021’de duyurulduğu üzere, Conchagua Yanardağı’nın tabanının yakınında madeni para biçiminde yeni bir Bitcoin kenti inşa edilecek ve yanardağdan sağlanan jeotermal gücü ile Bitcoin madenciliği yapılacak. Fakat Cezayir, Nepal, Rusya, Bolivya, Mısır, Fas, Ekvador ve Pakistan üzere kimi ülkelerde de Bitcoin madenciliği yasa dışı.
Kaynaklar: Forbes, Cointelegraph, Türkiye’de kripto para madenciliğine uygulanabilecek isimli ve idari yaptırımlara dair genel bir kıymetlendirme (İsmail Ergün, 2022)
