28 Mayıs seçimlerinin akabinde yeni atanan Mehmet Şimşek ve Hafize Gaye Erkan önderliğindeki iktisat idaresi, daha vazifeye geldikleri birinci günden itibaren “rasyonel tabana dönüş” vurgusu yaparak bu doğrultuda karar alacaklarını belirtmişlerdi. Yapılan “rasyonel zemin” vurgusunun akabinde ise vergi artırımları, birtakım nispi kamu tasarruf genelgeleri, dış piyasalarda yatırımcı arayışları, kamu bütçesini dengeleme uğraşları, döviz kurunun göreli olarak özgür bırakılması ve faiz artırımlarına geri dönülmesi üzere bir dizi önlem alınmıştı.
Bazı bölümlerce yeni iktisat idaresi tarafından alınan bu karar, yapısal ıslahatlar içermediği ve hala kimi siyasi kısmın baskıları altında alındığına dair tenkitlere mevzu olmuştu.
Bütün bu iktisat bilinmezliğinin ötesinde ise içeride süratle yükselen döviz kuru ve ona eşlik eden Borsa İstanbul ile bir arada, enflasyon beklentileri de hem resmi kurumlarca hem de gayri resmi kurumlarca yükseltildi. TCMB 2023 yıl sonunda enflasyonun yüzde 58 düzeyinde olacağı beklentisini paylaşırken, J&PMorgan, Barclays, Fitch üzere kuruluşların ise beklentisi ortalama olarak yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor.
Bir öbür yandan da Türkiye’nin 5 yıllık kredi temerrüt risk primi (CDS) ise 700’lü düzeylerden 400’lü düzeylerin neredeyse altına kadar geriledi.
Bazı piyasa aktörleri ve uzmanları tarafından CDS’lerdeki bu gerileme, Türkiye’nin yapısal bir ıslahat yapmamış olması ve iktisatta hala yolunda gitmeyen birçok şey olması sebebiyle sürdürülebilir değil. Bilhassa yatırımcılar CDS’lerdeki sert gerilemenin yapay olmadığının ve kalıcı olduğunun milletlerarası derecelendirme kuruluşları tarafından da teyit edilmesi gerektiğini söylüyorlar.
Türkiye, Kredi Notundan “Sınıfta Kaldı”
Fitch, Moody’s, S&P üzere memleketler arası derecelendirme kuruluşları tarafından ülkelere yönelik verilen kredi notları, bilhassa yabancı yatırımcı cephesinde çok fazla önemseniyor. Global fonlar çoklukla bu kuruluşlar tarafından açıklanan değerlendirmeler sonucu o ülkeye yönelik yatırım hacimlerini artırıyor yahut azaltıyorlar. Bir öbür yandan ülkelerin kimi yurtdışı borsalarında borçlanma aracı ihraç edebilmeleri için bu kuruluşlardan olumlu bir kredi notu alması gerekiyor. Bu notlar, bilhassa yurtdışı piyasalarda borçlanılan paranın faizi üzerinde de hayli tesirli. Düşük kredi notuna sahip bir ülke, ABD üzere yüksek kredi notuna sahip bir ülkeye nazan daha yüksek faiz oranlarıyla bu piyasalardan borçlanabiliyor.
Bu kuruluşlar AAA düzeyinden CCC ve D düzeyine kadar toplam 18’den fazla farklı kredi notu ile ülkeleri değerlendirirken, bu kredi notlarının yatırımcılara verdiği sinyaller ise farklı. En yüksek kredi notu olan AAA yatırımcılara itimatla yatırım yapılabilir sinyali verirken, CCC olarak tabir edilen kredi notu ise o ülkenin çok spekülatif ve münasebetiyle riskli bir yatırım tercihi olacağını tabir ediyor.
Genel olarak bakıldığında ise Türkiye’ye yönelik kredi notları, CCC olarak belirtilen spekülatif ve riskli tarifinin çabucak üstünde, çoklukla B olarak tabir ediliyor. Bu seviye, yatırım yapılabilir seviyenin hayli altında bulunurken, tarif olarak da riski ve spekülatif manasına geliyor.
Kuruluşlar ülkelere yönelik kredi notlarını belli aralıklara gözden geçiriyorlar. Bu çerçeve de CDS’lerdeki gerilemenin kalıcı olup olmadığına dair bir sinyal olarak, bu kuruluşların gelecek aylarda Türkiye’ye yönelik gerçekleştireceği yeni değerlendirmeler takip edilecek. Fitch, Türkiye’ye yönelik bir sonraki kredi notu değerledirmesini 8 Eylül 2023’te gerçekleştirecek. S&P 29 Eylül 2023’te, Moody’s ise 15 Aralık 2023 tarihinde Türkiye’nin kredi notunu güncelleyecek.
