Ziyaretinin birinci durağında, dün Avrupa Birliği’nin (AB) lokomotif ülkelerinden Fransa’yı ziyaret eden Şi, 10 Mayıs’a kadar sürecek seyahatinde Sırbistan ve Macaristan’da da temaslarda bulunacak.
2019’dan bu yana Avrupa’ya birinci ziyaretini yapan Şi’nin, Fransa ile Çin’in Avrupa’daki klâsik dostu olan iki ülkeyi tercih etmesi, Pekin’in jeopolitik ve ekonomik baskılar karşısında kıtada dayanak bulma arayışını yansıtıyor.
Pekin idaresi, ABD ile rekabette Batı ittifakı içinde bir gedik bulma umuduyla “Avrupa’nın stratejik özerkliği” fikrini destekliyor. Şi, bu yüzden Avrupa’nın, Çin ile münasebetlerinde ABD’nin “vassalı” olmaması gerektiğini savunan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’u stratejik bir dost olarak görüyor.
Şi, 6-7 Mayıs’ı kapsayan Fransa ziyaretinde, Macron ile başşehir Paris’te ve Fransız Pireneleri’ndeki dağ sayfiyesi Pic du Midi’de temaslarda bulunacak.
Fransız başkan, geçen yıl 5-8 Nisan’da Çin’i ziyaret ettiğinde, emsal halde başşehir Pekin’de ve ülkenin güneyindeki Guangdong eyaletinin merkezi Guangcou’da ağırlanmıştı.
“Siyasi inancı ve stratejik mutabakatı derinleştirme” mesajı
Şi, ülkeye varışında, 2024’ün Çin ve Fransa ortasında diplomatik alakaların kurulmasının 60. yılı olduğunu belirterek, iki ülkenin 60 yıl evvel Soğuk Savaş kalıplarını kırarak büyükelçi seviyesinde diplomatik ilgileri başlattığını hatırlattı.
Çin lideri, iki ülke arasındaki bağın, yıllar içinde Çin’in Batı ülkeleri ile kurduğu alakaların ön safında yer aldığı ve farklı toplumsal sistemlere sahip ülkelerin barış içinde bir ortada yaşamasına ve kazan kazan işbirliğine örnek teşkil ettiğine dikkati çekti.
İki ülkenin çok sayda alandaki işbirliğinin yanında global idare bahislerinde eş güdüm içinde olduğuna işaret eden Şi, “Büyüyen Çin-Fransa münasebetleri, sırf iki ülke halklarına yarar sağlamakla kalmıyor, tıpkı vakitte çalkantı içindeki dünyaya istikrar ve müspet güç katıyor.” dedi.
Ziyaretinde, Macron ile Çin-Fransa ve Çin-Avrupa ilgileri ile milletlerarası ve bölgesel problemlerde görüş alışverişinde bulunacaklarını aktaran Şi, “Umarım bu ziyaret, uzun müddetli dostluğumuzun perçinlenmesine, iki ülke ortasında siyasi inanç ve stratejik mutabakatın geliştirilmesine, farklı alanda işbirliği ve etkileşimlerin derinleşmesine katkı sağlar.” tabirini kullandı.
Macron ve Avrupa’nın stratejik özerkliği
Şi, Macron’un, Avrupa’nın stratejik özerkliğini savunan, AB’yi ABD ile Çin rekabetinde “üçüncü bir kutup” olarak konumlandırmayı hedefleyen vizyonunu ülkesinin çıkarına görüyor.
Fransa Cumhurbaşkanı, geçen yıl Çin’e yaptığı ziyarette, Avrupa’nın, Tayvan sorunu uyuşmazlıklarında Çin ile ABD ortasında taraf olmasına dair kuşkularını lisana getirmişti.
Guangcou’ya seyahati sırasında gazetecilere değerlendirmelerde bulunan Macron, “Avrupa, daha Ukrayna’daki krizi çözebilmiş değil. Bu durumda Tayvan konusunda, ‘Dikkatli olun, yanlış bir şey yaparsanız biz de orada oluruz’ demek ne kadar inandırıcı olur?” sözünü kullanmıştı.
Macron, Avrupa’nın jeopolitik düzlemde stratejik özerkliği müdafaası gereğine işaret ederek, “Eğer muhteşem güçler ortasında tansiyon artarsa, stratejik özerkliğimizi finanse etmeye ne vaktimiz ne de kaynağımız kalır, (ABD’nin) vassalı haline geliriz.” diye konuşmuştu.
Fransız önder, ABD ile görüşlerinin örtüştüğü hususlarda dahi Ukrayna, Çin yahut yaptırımlar konusunda bir “Avrupa stratejisinin” olması gerektiğini belirterek, “Bir blok başkasına karşı mantığında olmamalıyız. Dünyada düzensizlik yaratmaktan ve bizim olmayan krizlere karışmaktan kaçınmalıyız.” görüşünü lisana getirmişti.
Ekonomi sorunlar
Avrupa Kurulunun, Çin’den ithal elektrikli arabalar için sübvansiyon soruşturması başlattığı, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri için de soruşturma başlatmayı planladığı bir devirde, Çin’in kıta ile ekonomik ilgileri kritik eşikten geçiyor.
AB içinde ekonomik güvenliğe dair telaşlar ve “riskleri giderme” yaklaşımının son aylarda somut aksiyonlara dönüştüğü gözleniyor.
Avrupa Birliği Komitesi, Avrupalı otomotiv üreticileri için haksız rekabete yol açtığı gerekçesiyle Ekim 2023’te Çin’den ithal elektrikli arabalara yönelik sübvansiyon soruşturması başlatmıştı.
Komisyonun, Çinli şirketlerin soruşturma ile işbirliği yapmaması nedeniyle gelecek ay yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerinden evvel Çin’den ithal elektrikli araçlara gümrük vergileri getirmesi bekleniyor.
AB, tıpkı ABD üzere, Çin’de elektrikli araçlar, yeni güç donanımları üzere kimi yükselen kesimlerde devlet dayanaklarıyla iç talebi aşan, kapasite fazlası sanayi üretiminin global piyasayı ve Avrupa pazarını ucuz eserlerle doldurarak Avrupa sanayilerine ziyan vermesinden tasa duyuyor.
Komisyon, Çin’den ithal güneş panelleri ve rüzgar türbinleri üzere yeni güç donanımları için de misal bir sübvansiyon soruşturması başlatmaya hazırlanıyor.
Ukrayna krizi
Öte yandan Çin’in, Ukrayna savaşında Rusya’ya örtülü takviye veren tavrı da Avrupa’da reaksiyon çekiyor. Moskova’nın Ukrayna’ya saldırısını, kendi güvenlikleri için yaşamsal bir tehdit olarak algılayan Avrupa ülkeleri, Pekin’den Ukrayna krizinin tahlili için daha fazla gayret bekliyor.
AB, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasının 2. yılında, 24 Şubat’ta kabul edilen Rusya’ya yönelik 13. yaptırım paketinden birinci defa Çinli şirketleri yaptırım listesine dahil etmişti.
Elektronik ve mikro-devre üreticisi birtakım Çinli şirketlerin, Rus alıcıların, Avrupa’da üretilen, askeri ve sivil ikili kullanımı olan eserlere erişmesine yardım ve aracılık ettiği öne sürülmüştü.
Şi ile Macron’un Ukrayna sorunu konusunda görüş alışverişinde bulunması, Fransız başkanın Çin mevkidaşını Kiev idaresinin tahlile yönelik perspektifine dair bilgilendirmesi bekleniyor.
Macron’un geçen yıl Çin’e yaptığı ziyarette görüşmelerin akabinde Şi, birinci kez Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile telefonda görüşmüştü, bunda Macron’un telkinlerinin de tesirli olduğu ileri sürülmüştü.
İsrail-Filistin sorunu
İki başkanın, Filistin sorunu ve İsrail’in taarruzları altındaki Gazze’de krizi de ele alması bekleniyor.
Çin’in Paris Büyükelçisi Lu Şayı, ülkesinin medya organlarına yaptığı açıklamada, bu hususta iki ülkenin emsal görüşlere sahip olduğu belirtti.
Devlet Başkanı Şi de Fransa’ya varışında, Filistin’deki durumun, “yürekleri sızlattığını” belirterek, temel tahlilin bağımsız Filistin devletinin kurulması olduğu görüşünü yineledi.
Filistin sıkıntısının kökeninde Birleşmiş Milletler (BM) kararlarının uygulanamaması, iki devleti tahlilin temelinin daima aşındırılması ve barış sürecinden uzaklaşılması olduğunu vurgulayan Şi, Fransa’ya Orta Doğu’da barışın sağlanmasına katkı için işbirliğini güçlendirme davetinde bulundu.
