Çin kaligrafisi ile ilgili ilk dersimin başında öğretmenim adımı yazmamı söyledi. Ben karaladıktan sonra, açıkça şöyle dedi: “Şimdi sana adını nasıl yazacağını öğreteceğim. Ve onu güzelleştirmek için.” Nefesimin kesildiğini hissettim. Tek kelimeyle baştan çıkarılmıştım.
Singapur’da büyürken, Çinli adımla gergin bir ilişkim vardı. Akranlarım arasında, Mandarin Çincesi ve diğer Çin lehçelerine yabancı olmak havalıydı. Ailem etnik olarak Çinli ama İngilizce, çeşitli Çin lehçeleri ve Mandarin Çincesi değil, Singapur’un ulusal dili olan Malayca konuşuyordu. Çince karakterler konusunda bilgisiz olduklarından, adıma her karakter için maksimum uğur için hesaplanan ideal vuruş sayısına göre karar vermek için falcılar ve almanaklar kullandılar. Sonuç olarak, saçma sapan bir isimle bitirdim: Chen Yi Wen. Çince isimler bariz bir şekilde şiirsel olabilir. Benim değil. Utanç verici bir şekilde, Çince adımın karakterleri kabaca “eski”, “arpa” ve “sıcak” anlamına geliyor. Kişisel ve kültürel geçmişim karmaşık düğümlerdi; onları çözmek, bir Çinli kimliğini doğrulamak kadar basit değildi.
18 yaşında üniversite için Amerika’ya geldiğimde, eleştirel analiz ve yaratıcı ifadeyi kucaklayarak liberal sanatlara daldım. Singapur’un yüksek basınçlı örgün eğitim sistemindeki ilk yıllarımı tanımlayan ezberci öğrenmeyi ve onunla birlikte belki de kimliğimin bazı kısımlarını terk etmenin bir yolu gibi geldi. Aniden, kendimi Amerikalıların kabul edeceği şekilde sunmaya çalışan ırksal bir azınlık oldum. Amerikan aksanı taktım ve Çince adımı bir kenara attım – gençliğimin pedagojisine benzer bir kopyalama biçimi. Amerika’da 14 yıl geçirdikten sonra 2021’de Hong Kong’a taşındığımda kaligrafi öğrenmeye karar verdim. Neden mirasımla tekrar iletişime geçmiyorsun? Düşündüm.
Hat sanatında fikir, eski ustaların tekniklerini çoğaltmak ve böylece kendinizinkini geliştirmektir. Bunun derin bir meditatif uygulama olacağını hayal ettim ve çoğunlukla öyleydi. Yine de her hafta öğretmenim yazdıklarımı değerlendiriyor ve kişiliğim hakkında rahatsız edici bir şekilde burun üstü değerlendirmeler yapıyordu. “Daha cesur olmalısın,” diye gözlemledi bir keresinde. Kendine güven. Zorluğunuz, cesur bir vuruş yapmaktır.” Yıllarca, derin güvensizliklere rağmen bir asimilasyon ve güven imajı geliştirmekle gurur duymuştum ama yazdıklarım bana ihanet etti.
Bu karmaşayı satırlar yazarak anlamlandırmaya çalışıyordum ama kaligrafi özünde duyusal bir uygulama. “Çizgiler çiziyorsun; vuruşlar yapmalısın,” diye dürttü öğretmenim. Bir “inme” – bir yapı birimi için ne kadar acı verici derecede şehvetli bir kelime. Bir fiil olarak: okşamak, yatıştırmak. Kelimeyi yazılacağı gibi görselleştirmelisiniz. önce kağıda fırça koymak; ve eğer işe yarayacaksa, (burada, kızarıyorum) onda kendinden bir iz bırakmalısın. Bedensel bir uygulama olarak kaligrafi, kendi kültürel kısıtlamalarını aşabilir. Benimkini aşmama yardım edebilir mi?
Bir keresinde öğretmenim, “Söze baktığın zaman bedenini görüyorsun” demişti. Sayfadaki bir kelime iki boyutlu olmasına rağmen, uyguladığınız gücü, tutuşunuzun coşkusunu, omurganızın kemerini ileten çok sayıda içerir. İşte oradaydım, herkesin görmesi için dizginlenmiştim. Kültürel köklerimle temasa geçmek için kaligrafi öğreniyordum ama asıl aradığım şey kendime bir dönüştü. O kader ilk derste tüylerimi ürperten şey, romantik bir çekicilik, hatta öğrenmenin erosları değil, kırılmanın cazibesi, içimde utanç verici olan şeyin güzelleştirilebileceğine dair müthiş vaatti – ve o işi yapacak kişinin ben olabileceğimi. Artık hat sanatının bana öğrettiği şeyin çoğaltmanın değeri değil, zevke meyletmenin kendimi daha tam olarak tanımamı sağlayabileceği baş döndürücü, dayanılmaz olasılık olduğunu biliyorum. Adımı tekrar tekrar yazıyorum, kendime geri dönüyorum.
Fransız eleştirmen Roland Barthes bir keresinde şöyle yazmıştı: “Metnin verdiği zevk, bedenimin kendi fikirlerinin peşine düştüğü andır – çünkü bedenim benimle aynı fikirlere sahip değil.” İyi canlandırılan bir karakterin başarısı, bilekteki bir eğimin ayrıntılarında yatar. Burada, en küçük titreşimlere uyumlama, fırçanın ucundaki kılların, yerlerine dönene kadar kağıdın yüzeyine karşı zorlanmasıyla yapılanlara odaklanmıştır. İçgüdüsel yanıtlarımda kaligrafinin güzellik sezgimizi nasıl ortaya koyduğunu gözlemliyorum. Kancanın hareketi sırasında, gou , tabanda dikey bir vuruş mükemmel bir şekilde yürütülür, ben zevkle çalkalanırım. Ters giderse, güzelliğin benden neden kaçtığını açıklayamam, buruşurum.
Bir yıldan biraz daha az bir süredir kaligrafi eğitimi alıyorum. Geçenlerde bir ders sırasında, öğretmenim alıştırma kağıtlarımı aldı ve bana boş bir kağıt verdi ve onun örneğine başvurmadan bir karakter yazmamı söyledi. “Bu kelime,” yazmayı yeni bitirdiğim kelimeyi işaret etti, “bundan daha iyi”, daha önce özenle kopyaladığım mükemmele yakın kopyayı işaret etti. “Burada yaptığın seçimleri, hesaplarını, akışını görebiliyorum. Kendine güven. Bu söz senin.” “Bu kelime sensin” demiş olabilir.
Jerrine Tan, City University Hong Kong’da İngilizce bölümünde yardımcı doçenttir.
