Şu anda Amerikan sinema salonlarında oynayan eğlenceli derecede gergin bir İngiliz gerilim filmi olan “The Lesson”da, zengin bir taşra malikanesindeki aynı olaylardan iki roman çıkıyor.
Bu oda parçası – hem epizodik televizyonun müdavimi olan yönetmen Alice Troughton’ın hem de komedyenden senaristliğe geçiş yapan Alex MacKeith’in ilk uzun metrajlı filmi – hem zımnen hem de açıkça soruyor: Herhangi bir yaratıcı çaba dürüstçe tek bir kaynağa atfedilebilir mi?
Filmin yazarlarından biri olan JM Sinclair (acımasız bir Richard E. Grant), ilk oğlunun intiharından bu yana tek bir roman bile yayınlamamış, mükemmel bir edebiyat yıldızıdır. Ancak vicdansız Sinclair, en sevdiği aforizma olan “Büyük yazarlar çalar” a sadık kalırken, “Gül Ağacı” adlı yeni romanının son bölümünü yazmak üzeredir.
Diğer yazar Liam Somers (İrlandalı aktör Daryl McCormack), kendi yazma hırsları olan genç bir sonradan görmedir. Sinclair’in en küçük çocuğu Bertie’ye (Stephen McMillan) Oxford Üniversitesi’ne girmesine yardımcı olması için yatılı öğretmen olarak tutulan Somers, kısa süre sonra aile hakkında bol bol notlar almaya başlar ve onların sırlarına karışır.
Tanık olduğumuz daha geniş anlatı – kendini yüceltme arayışı için hayatındaki herkese ihanet etmeye istekli canavarca bir baba ve büyük oğlunun ölümü etrafındaki merkezi gizemi çözmek için bu izole aile birimine giren bir yabancı – sonunda Liam’ın ilk kitabı olacak.
Grant geçenlerde telefonla, “Daha önce hiç böyle bir rol teklif edilmemiştim,” dedi. “Bu kadar yetkiye ve canavarca egoya sahip birini oynarken, onların parçalanmasını arzuluyorsun.”
Sinclair’in çocukları üzerindeki çarpık sahiplik duygusu göz önüne alındığında, yönetmen Troughton, karakteri zehirli bir ebeveyn olarak tanımladı ve “çocuklarınızın size ait olmayan veya sizden gelen hiçbir şey yapamayacağından” emin. Bir video röportajında, Francisco Goya’nın “Oğlunu Yiyen Satürn” adlı grafik tablosunun, yönetmenin Sinclair’in davranışını anlamak için temel referansı olduğunu söyledi.
Yine de en etkili yazar, kalemi kağıda, parmakları klavyeye koymayan, ancak filmin edebi eserlerinin meyve vermesine yardımcı olan olayları yöneten kişi olabilir: Hélène Sinclair, küratör ve zorba patriğin karısı Fransız aktris Julie Delpy. Hélène’in Liam’ın eve girmesine izin vermesindeki amacı, kocasının sırlarını ortaya çıkarmaktır.
MacKeith, “Aslında Liam’ın kendisi için bir vektör olarak çalıştığı bir dedektif olarak işlev görüyor,” dedi. “Keşif güdüsü ve aynı zamanda intikamıyla bunun altını çizdiğinizde, filmdeki rolü ve orkestrasyonu onu yazar yapıyor.”
Karakterini “ölümcül bir anne” olarak tanımlayan Delpy için, bir yazar gerçek olaylardan bir hikaye yarattığında kimin övgüyü hak ettiği sorusunu yanıtlamak daha az net.
“Çevrenizdeki insanlar hakkında hikayeler anlatırken, onları kullanıyor musunuz yoksa hikayelerini anlattığınız için onlar kısmen yazar mı?” son bir telefon görüşmesinde sordu. “Hikaye, başka birine dayansa bile, yalnızca yazarın yazısı mı? İlham ve ortak yazarlık arasındaki sınır nedir?”
Kendisi de bir yazar-yönetmen olan Delpy, atıf ihtiyacının neyin ödünç alındığına bağlı olduğuna inandığını söyledi. Restoranlarda başını çektiği yabancıların konuşmalarından tek satırlar veya küçük durumlar çaldığını itiraf etti ve bunları daha sonra hikayelere dönüştürdü.
Öte yandan, Sinclair’in yapmaktan mutluluk duyduğu entelektüel hırsızlık türü çok daha sinsidir. Tekrarlanan aforizması bile TS Eliot’tan çalınmıştır.
MacKeith, Sinclair’in başkalarının yazılarını acımasızca sahiplenmesindeki ilhamın, Arjantinli yazar Jorge Luis Borges’in, bir yazarın Miguel de Cervantes’in başyapıtını kelimesi kelimesine çaldığı ve sonra kendisine ait olduğunu iddia ediyor.
Film boyunca, hikayedeki her hikayeden kimin sorumlu olduğunu kesin olarak deşifre etmek zorlaşıyor. Liam’ın romanı ancak Hélène’in entrikalarının bir yan etkisi olarak mümkün oldu ve Sinclair erken dönemlerde Liam’ı “Gül Ağacı” yazma sürecine dahil etmeye karar verdi.
“Ders”in kimin eseri olduğuna gelince, MacKeith, filmi ekrana getirmek için yaptıkları beş yıllık yakın işbirliğinden sonra, kendisinin ve Troughton’un ortak yazarlar olduğunu söyledi. MacKeith, tecrübeli yönetmenin parçaya korku dokunuşlarının yanı sıra kefaret fikrini de getirdiğini ve bunun da her gergin sahnede oyuncu kadrosu ve ekip tarafından yükseltildiğini söyledi.
McCormack, “Bir aktör olarak senaryonun ötesinde bir şey yaratmalısınız” dedi. “Başka insanlarla birlikte çalışırken, yapabildiğim şeylerde hikayenin ortak yazarı olma hissine sahip olabileceğimi her zaman umuyorum.”
MacKeith’e göre, filmin kolektif mülkiyeti fikri, özellikle rahatsız edici bir olay örgüsünden sonra “Ders”ten kendi sonuçlarını çıkarmak zorunda olan izleyicilere kadar uzanıyordu.
“Ürünün kendisi resim kilitli,” dedi, “ancak bununla ilgili tartışmamız, izleyici olarak bizlerin de yorumumuzda onun yazarlığına sahip olabileceğimiz anlamına geliyor.”
