Afetler, neden olduğu sonuçlar prestijiyle birden fazla vakit pek çok ulusal ve milletlerarası kurumun yardım ve dayanağını gerektiren büyük olaylardır.
Afet sonrasında fizikî yıkımın, ruhsal travmanın ve çok fazla belirsizliğin olduğu bir ortamda toparlanmayı planlamak ve yönetmek hayli güçtür. Bu bağlamda toplumsal hizmet alanına da değerli misyonlar düşmektedir.
Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Toplumsal Hizmet Kısmı akademisyenlerinden Dr. Öğr. Üyesi Dilara Ustabaşı Gündüz afetlerde toplumsal hizmet konusunu kıymetlendirdi.
KTO Karatay Üniversitesi İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Toplumsal Hizmet Kısmı akademisyenlerinden Dr. Öğr. Üyesi Dilara Ustabaşı Gündüz,afet sonrasındaki toplumsal düzgünleşme sürecinin aylar hatta yıllar alabileceğini söyledi. Gündüz; “Hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını dikkate aldığımızda insanların ‘yeni’ olağana nasıl varacakları bugünün problemini oluşturmaktadır.
Toplumsal güzelleşme sürecinin insan hayatının her tarafını kapsaması gerektiği gerçeği dikkate alındığında, toplum temelli epeyce geniş çaplı uzun erimli bir tertibin planlanmasının gerekliliği önümüze çıkmaktadır” dedi.
“Tüm Sıkıntıları Kuşatacak Toplumsal Hayatın Yine İnşasına Odaklanılmalı”
Afet idaresinin zelzele öncesi, sırası ve sonrasını kapsayacak halde planlanmasının kıymetine değinen Gündüz; “Kuşkusuz zelzele öncesi ve sırası yaşanılanlar kıymetliydi. Ama geldiğimiz nokta prestijiyle bu iki evre geride kaldı. Artık ise toplumsal ömrün tekrar inşasına odaklanarak, depremzedelerin tüm meselelerini kuşatacak uzun soluklu ve sürdürülebilir toplumsal siyasetlere gereksinim vardır” halinde konuştu.
“Depremin Birinci Gününden İtibaren Pek Çok Tıpta Takviye Ulaştı”
Gündüz; “Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan on bir ili kapsayan epey geniş bir coğrafya etkilendi. Birinci kriz ve sonrasında en çok muhtaçlık duyulan güvenlik ağı program tipleri ortasında sıhhat hizmetleri, besin ile birebir yardımlar, nakit transferleri ve bayındırlık programlarının yer aldığını gördük. Buradaki gaye temel insani gereksinimlerin karşılanabilmesiyle birlikte toplumun toplumsal ve ekonomik kaynaklarını istikrara kavuşturacak güvenlik hissinin sağlanabilmesidir. Sarsıntının birinci gününden itibaren gelişmeleri; bölgeye sevk edilen kamusal, mahallî, sivil ve milletlerarası menşeili; finansal, organizasyonel, sıhhat ve ruhsal birinci yardım üzere pek çok tıpta dayanak ve hizmetleri medyadan takip ettik” tabirlerine yer verdi.
“Yaraları Sarmak İçin Topyekûn Sorumluluk Üstlenmeliyiz”
Afetin neden olduğu ekonomik, ruhsal, toplumsal tahribatlar karşısında alınması gereken sorumlulukların bir yahut iki kuruma yüklenmemesi gerektiğinin altını çizen Gündüz; “Toplumun yine kendine gelmesi ve yaraları sarması noktasında başta afet idaresiyle ilgili kurumlar olmak üzere tüm kısımlarla el ele vermemiz gerekmektedir. Bu önemli toplumsal tahribat karşısında tahlil ve toparlanma yeniden toplumsal kaynaklarla desteklenmelidir. Afetten etkilenenlere yönelik başlatılan toplumsal yardımların ve duygusal dayanakların, toplumsal bağları güçlendiren istikameti göz arkası edilmemelidir. Bilhassa tekrar inşa ve yeni olağana dönme gayretlerine yönelik gerçekleştirilen küçük büyük her türlü takviyenin paha gördüğü ve toplumda birleştirici bir gücü olduğu açıktır. Bu süreçte farklılıklarına karşın herkesin birlik ve beraberlik hislerinin gelişmesi bireyler ve kümeler ortası toplumsal aralıkları kısaltmakta, ortadaki toplumsal bağları ve toplumsal sermayeyi güçlendirmektedir” dedi.
“Depremin Birinci Gününde Başlatılan Dayanışma ve Yardımlaşma Ruhu Canlı Tutulmalı”
Gündüz; “Medyada afet haberlerine giderek daha az sıklıkla yer verilmeye başlanması, insanların gerçekleşen afetin tahribatı ve büyüklüğü karşısında gereksinim duyulan yardım ve dayanağa dair algılarını zayıflatabilir ve hayırsever tavırlarını sonlandırabilir. Bu nedenle sarsıntının birinci gününde başlatılan dayanışma ve yardımlaşma ruhu bundan sonraki süreçte de canlı tutulmalıdır. Bu bahiste her türlü medya aracının dayanağı sürmelidir” halinde konuştu.
“Koruyucu Önleyici Çalışmalara Odaklanılmalı”
Bundan sonraki basamakta mümkün afetlere karşı mahallî, ulusal ve milletlerarası paydaşlarla iş birliği gerektiren karmaşık ve çok taraflı bir sürecin planlanması gerektiğini vurgulayan Gündüz; “Ülkenin her bir yanındaki riskler belirlenerek, oluşma ihtimali yüksek yeni afetlere karşı toplumsal seferberlik ruhuyla yaklaşılmalı ve süratlice tedbirler alınarak hayata geçirilmelidir. Bu nedenle tüm toplum kesitlerine afet şuurunun yerleştirilmesine yönelik toplum temelli çalışmalar yapılmalı, bu istikamette mecburî eğitimler verilmelidir” dedi.
“Yeniden ve Kapsayıcı Kalkınma Siyasetleri Toplumu Güçlendirecektir”
Gündüz; “Deprem sonrasında toplumsal yardımlar, istihdam, barınma, eğitim, toplumsal hizmetler, toplumsal uygunluk haline kavuşabilmeye yönelik her türlü toplumsal düzenlemeler tekrar kalkınabilmede büyük kıymet taşımaktadır. Zelzele sonrası fiziki yıkımın ortadan süratle kaldırılarak altyapı ve etraf iyileştirmeleri toplumların sadece yeni olağana dönmesi için değil; birebir vakitte adil ekonomik büyümeye dayanak olması bakımından da ehemmiyet taşımaktadır. Yaraları sarma ve toplumsal hayatı tekrar inşa etmede kırsal bölümün ve köylerin de planlamaya dahil edilmesi kapsayıcı kalkınma için gereklidir. Sarsıntıdan etkilenen bölgelerde altyapıyı tekrar inşa etme, sarsıntı öncesi sunulan hizmetleri tekrar kurgulama ve bölge insanına psikososyal dayanak sağlama temel stratejiler ortasında yer almalıdır” diyerek tekrar kalkınma basamağında hayata geçirilecek toplumsal siyasetlerin yalnızca problemlere odaklanmayıp toplumu güçlendirerek direncini de arttıracağına işaret etti.
“İyileşme Sürecinde Lokal, Kültürel Dinamikler Göz Gerisi Edilememeli”
Toplumsal yaraları sararken uygulayıcıların evvelden formülize edilmiş çalışmalar yerine lokal bağlamı ve muhtaçlığı dikkate alarak harekete geçmelerinin kıymetli olduğunu söyleyen Gündüz, “Özellikle kriz idaresi, yas danışmanlığı, travma tedavisi, psikososyal dayanak üzere bahislerde yetkinlikleri bulunan meslek kümelerinin afet sonrası saha çalışmalarına etkin bir halde katılmaları doğal bir beklentidir. Afetten etkilenenlerle çalışmada ırk, din, lisan, etnik köken üzere farklılıkları dikkate alan çokkültürcü bir perspektife sahip olmak kuşkusuz çok önemlidir” tabirlerine yer verdi.
“Refakatsiz Çocuklar ‘Sahipsiz’ Değil”
Gündüz; “Afetten en fazla etkilenen incinebilir kümelerin başında çocuklar gelmektedir. Enkazdan kurtarılan, yakınlarını kaybeden çocuklara yönelik Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, Sıhhat Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı iş birliğiyle birtakım çalışmalar yürütülmektedir. Bu süreçte Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından refakatsiz çocuk sorgulama sistemini hayata geçirilerek çocuklarını kaybeden ailelere kolaylık sağlanmaktadır. Sistem sayesinde 25 Şubata kadar 1453 çocuk, ailelerine teslim edilmiştir” formunda konuştu.
“Refakatsiz Çocukların Ruh Sıhhati İçin Uzmanlardan Takviye Alınmalı”
Bundan sonraki süreçte refakatsiz çocuklar için psikososyal dayanağı de kapsayan yeni uygulama modellerine vurgu yapan ve değerli tavsiyelerde bulunan Gündüz; “Refakatsiz çocuklarla çalışacak meslek elemanlarına yönelik bu çocukları tanıma, gereksinimlerini manaya ve yanıtlamaya odaklanan özel eğitimler geliştirilebilir. Çocukların uzun müddetli bakımı, korunması ve rehabilitasyonu için acil muhtaçlıklarını belirlemek ve kaynaklarla buluşturmak üzere fon oluşturulabilir. Refakatsiz çocukların ruh sıhhati ve tıbbi tedavi gerektiren hizmetlere, eğitim ve sosyokültürel uygulamalara erişimleri sağlanarak toplumsal bağları kurma ve güçlendirmeleri sağlanabilir. Bilhassa afetten kurtularak, beden bütünlüğü ampütasyon nedeniyle bozulan çocukların ruh sıhhati üzerinde uzmanlardan dayanak alınmalı ve bundan sonraki hayata ahenk çalışmaları desteklenmelidir” dedi.
“Afet Sonrası Toplumsal Hizmet Gereksiniminde Kıymetli Bir Artış Kelam Konusu”
Gündüz, afet nedeniyle insanların hayatlarının beklenmedik biçimde alt üst olması, yakınlarını kaybetmeleri, incinebilir kümelerin savunmasız kalması, birtakım bireylerin beden bütünlüğünün bozulması, önemli ölçüde maddi kayıp ve hasarın ortaya çıkması, afet sonrası yeni olağana dönmede yaşanacak zahmetler ve daha pek çok sorunun bu devirde toplumsal hizmet muhtaçlığını bir defa daha gündeme getirdiğini söyledi. “İnsanların hayatlarını yine inşa etmeleri ve yeni hayatlarına ahenk sağlamalarını desteklemeye yönelik beslenme, barınma, istihdam, eğitim, toplumsal yardım, psikososyal danışmanlık üzere çok aktörlü iş birliğini gerektiren kapsamlı uygulamalar toplumsal hizmetlerin sunumunun tesirli olmasında değer taşımaktadır. Bu süreçte toplumsal hizmet uzmanları afetten etkilenenlere süreksiz barınma, besin, giysi üzere yardımların temini dışındaki kaynakları koordine etme, incinebilir nüfusun gereksinimlerini belirleme, travmayla baş etmede başka ruh sıhhati çalışanlarıyla iş birliğiyle hareket etme, sorun çözme, krize müdahale, uzun devirli gereksinimleri belirleme üzere pek çok hususta misyon almaktadırlar” diyerek afet sonrası periyotta toplumsal hizmetlerin planlanması ve yönetilmesinde, toplumsal hizmet profesyonellerine giderek daha fazla muhtaçlık duyulduğunu aktardı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
