Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ), Global Ticaret Görünümü ve İstatistikleri raporu yayımlandı.
DTÖ, bu yılın başında dünya ticaretindeki büyümenin bu yıl ve 2026’da büyümeye devam edeceğini ve mal ticaretinin global ekonomik büyümeyle paralel artacağını kestirim ederken, bu yıl ocaktan beri açıklanan geniş çaplı gümrük vergileri nedeniyle DTÖ ekonomistleri ticarete ait şimdiki durumu yine kıymetlendirme muhtaçlığı duydu.
Bu kapsamda, açıklanan karşılıklı gümrük tarifeleri sonrası 14 Nisan prestijiyle oluşan mevcut şartlarda DTÖ, dünya mal ticaret hacminin bu yıl yüzde 0,2 azalacağını öngördü. Bu oran, DTÖ’nün daha evvel bu yıla ait “düşük tarife” kapsamında açıkladığı mal ticaretinde yüzde 2,9’luk büyüme kestiriminin de epeyce altında.
Rapora nazaran, ABD’nin karşılıklı tarifeleri 90 gün mühletle askıya alması ticaretteki daralmayı hafifletiyor fakat ticarete ait aşağı istikametli riskler devam ediyor.
Ticaretteki düşüşün, bilhassa ihracatın yüzde 12,6 azalacağı kestirim edilen Kuzey Amerika’da daha sert olması bekleniyor.
“Ticarette daralma daha keskin olabilir”
ABD tarafından açıklanan ve sonrasında 90 günlüğüne askıya alınan karşılıklı tarifelerin tekrar devreye sokulması ve ABD dışı ticari münasebetleri etkileyecek halde ticaret siyasetine ait belirsizliklerin artma ihtimali nedeniyle, global mal ticaret görünümüne yönelik riskler devam ediyor.
Rapora nazaran, gerçekleşmesi halinde, ABD’nin karşılıklı tarifelerinin bu yıl global mal ticaret hacmini yüzde 0,6 azaltabileceği varsayım edilirken, ticaret siyasetlerine yönelik belirsizliklerin yayılması durumunda bu daralma yüzde 0,8’i bulabilir. Karşılıklı tarifelerin devreye girmesi ve belirsizliğin yayılması ihtimallerinin birlikte gerçekleşmesi ise global mal ticaretinde bu yıl yüzde 1,5 daralmaya yol açabilir. Global ticaret hacminin 2026’da ise yüzde 2,5 büyüyeceği varsayım ediliyor.
“Ticari görünüm bölgeler ortası büyük farklılıklar gösteriyor”
Dünya mal ticaret hacmi 2024’te yüzde 2,9 ve global iktisat yüzde 2,8 büyürken, bu yıla ait iddialar aksisi bir eğilime işaret ediyor ve bu yıl son tarife tedbirlerinin tesirinin bölgeler ortasında da keskin farklılıklara yol açabileceği öngörülüyor.
Mevcut siyaset ortamında, Kuzey Amerika’nın bu yıl ihracatında yüzde 12,6 ve ithalatında yüzde 9,6’lık düşüş bekleniyor. Bölgenin performansı bu yıl dünya mal ticareti büyümesinden yüzde 1,7 puan eksilterek genel büyüme oranını negatife çevirecek.
Asya ve Avrupa’nın ihracat ve ithalatında sırasıyla yüzde 1 ve yüzde 1,9’luk büyüme varsayım ediliyor.
ABD-Çin ticaretindeki aksaklıkların, global ticarette kıymetli bir sapmayı tetikleyeceği ve üçüncü pazarlarda Çin’in artan rekabetine ait tasaları artıracağı öngörülüyor.
Ticaretin tekrar yönlendirilmesiyle Çin’in ticari mal ihracatının Kuzey Amerika dışındaki tüm bölgelerde yüzde 4-9 ortasında artması, ABD’nin Çin’den ithalatının dokuma, hazır giysi ve elektrikli ekipman üzere bölümlerde keskin bir düşüş göstermesi ve bu boşluğu doldurabilecek başka tedarikçiler için yeni ihracat fırsatları yaratması bekleniyor.
Rapora nazaran, ABD tarifelerinin yine yürürlüğe girmesinin ticaretlerini az sayıda esere ağırlaştıran ve aksaklıklarla başa çıkmak için hudutlu kaynağa sahip en az gelişmiş ülkeler için önemli sonuçlar doğurma riski bulunuyor.
Hizmetler ticaretinde büyüme öngörüsü
Rapora nazaran, geçen yıl global ticaretin yüzde 26,4’ünü oluşturan hizmet ticaretinin bu yıl yüzde 4 artacağı lakin daha evvelki beklentilerin yüzde 1 altında büyüyeceği kestirim ediliyor.
Hizmet ticareti yüksek tarifelerle karşılaşmamasına karşın, mal ticaretinde yaşanması beklenen düşüşün hizmet dalını de etkilemesi bekleniyor.
“Belirsizlikler, tüm dünya için önemli sonuçlar doğuracak”
Rapora ait düzenlenen basın toplantısında konuşan DTÖ Genel Yöneticisi Ngozi Okonjo-Iweala, ABD-Çin tansiyonu dahil olmak üzere ticaret siyasetini çevreleyen belirsizliklerden derin tasa duyduğunu belirtti.
Son devirde tarife tansiyonunun azalmasının global ticaret üzerindeki baskıyı süreksiz olarak hafiflettiğini söyleyen Okonjo-Iweala, lakin süregelen belirsizliklerin başta en kırılgan ekonomiler olmak üzere tüm dünya için önemli sonuçlar doğurarak, global büyümeyi frenleme tehdidi yarattığını lisana getirdi.
Okonjo-Iweala, Çin ve ABD ortasındaki tarife restleşmesi nedeniyle iki ülke ortasındaki ticarette keskin bir düşüş riski oluştuğuna işaret ederek, “İki ülke ortasındaki durumdan büyük telaş duyuyorum. Şu anda ABD ve Çin ortasındaki ticaret hacminin yüzde 81 azalacağını kestirim ediyoruz ki bu düşüş akıllı telefonlar üzere eserlere yönelik son muafiyetler olmasaydı yüzde 91’e ulaşacaktı. İkili ticaretteki bu düşüş neredeyse bu iktisatların birbirinden ayrılması demek” diye konuştu.
İki büyük iktisat ortasındaki ayrışmanın global iktisadın de iki izole blok olmak üzere daha geniş bir parçalanmaya yol açabileceği ikazında bulunan Okonjo-Iweala, “Dolayısıyla bu parçalanma konusunda kaygılarımızı daha evvel de lisana getirmiştik ve artık bunun ortaya çıktığını görüyoruz ve bu en kaygı verici faktörlerden biri” dedi.
Okonjo-Iweala, öte yandan dünya mal ticaretinin yüzde 74’ünün tarife dışı koşullarda gerçekleştiğini hesapladıklarını ve ülkelerin bunu sürdürmenin yollarını bulmak istediklerini söz ederek, farklı ülkelerin birbiriyle irtibatta olduğunu kaydetti.
DTÖ Başekonomisti Ralph Ossa da ticaret siyaseti belirsizliğinin ihracatı azalttığını ve ekonomik faaliyeti zayıflattığını belirterek, “Gümrük tarifeleri, geniş kapsamlı ve ekseriyetle istenmeyen sonuçları olan siyasetler. Ticaretteki belirsizlikler nedeniyle, global ekonomik büyümenin de bu yıl yüzde 2,2 düzeyine yavaşlayacağını iddia ediyoruz. Bu oran da daha evvelki büyüme varsayımımızın yüzde 0,6 altında. Bu yavaşlamanın en büyük tesirlerinin ABD’de görülmesini bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
