Dünya Bankası’nın, “Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da Çatışma ve Borç” başlığıyla yayımladığı MENA Ekonomik Güncellemesi raporunda, zayıf büyüme, artan borçlanma ve Orta Doğu’daki çatışmalar nedeniyle yükselen belirsizliğin, bölge genelindeki ekonomileri etkilediği belirtildi.
Raporda, MENA ekonomilerinin Kovid-19 salgınından evvelki on yıldakine emsal formda düşük büyümeye dönmesinin beklendiği, bölgenin 2023’te yüzde 1,9 artan gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) 2024’te yüzde 2,7 yükseleceğinin kestirim edildiği bildirildi.
Yüksek petrol fiyatlarının petrol ihracatçısı ülkelerin büyümesini artırdığına işaret edilen raporda, neredeyse tüm petrol ithalatçısı ülkelerde GSYH büyümesinin yavaşlamasının beklendiği aktarıldı.
Raporda, Orta Doğu’daki çatışmanın bölge üzerindeki ekonomik tesiri incelenirken, Gazze’de ekonomik faaliyetlerin neredeyse durma noktasına geldiği, Gazze Şeridi’nin GSYH’sinin 2023’ün son çeyreğinde yüzde 86 düştüğü belirtildi.
Batı Şeria’nın eş vakitli kamu ve özel kesim krizleriyle birlikte resesyona girdiğine değinilen raporda, Birleşmiş Milletler işbirliği ile hazırlanan yakın tarihli bir raporda, kritik altyapılara verilen zararın maliyeti ile Gazze halkı üzerindeki yıkıcı tesirin daha da derinlemesine ele alındığı anımsatıldı.
Yapısal ıslahat vurgusu
Raporda, MENA bölgesinde artan borçlanma da ele alınırken, 2013-2019 ortasında, bölge ekonomileri için ortalama borcun GSYH’ye oranının yüzde 23’ten fazla arttığı kaydedildi.
Kovid-19 salgının, gelirlerdeki düşüşlerin yanı sıra takviye harcamalarının da birçok ülkenin finansman gereksinimini artırmasıyla işleri daha da kötüleştirdiğine işaret edilen raporda, “Bu artan borçluluk yüklü olarak petrol ithal eden ekonomilerde ağırlaşıyor ve bu iktisatların borç/GSYH oranı şu anda yükselen piyasa ve gelişmekte olan iktisatların global ortalamasından yüzde 50 daha yüksek” tabirlerine yer verildi.
Raporda, geçen yıl GSYH’nin yüzde 90’ına yaklaşan MENA’daki petrol ithalatçısı ülkelerin borç oranının, bölgedeki petrol ihracatçısı ülkelere nazaran neredeyse üç kat daha yüksek olduğu vurgulandı.
Bazı MENA ekonomilerinde büyük rol oynayan bütçe dışı kalemlerin borç ve mali şeffaflığa ziyan verdiğine işaret edilen raporda, “Küresel petrol piyasalarındaki yapısal değişim ve yenilenebilir güç kaynaklarına yönelik artan talep göz önüne alındığında, petrol ihracatçılarının karşılaştığı zorluk ekonomik ve mali gelir çeşitlendirmesidir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, genel olarak, MENA ekonomilerinin, büyümenin önünü açmak ve sürdürülebilir bir yol çizmek için başta şeffaflık olmak üzere yapısal ıslahatlar gerçekleştirmeleri gerektiği vurgulandı.
