Foreks – Elektrik dağıtım dalında tüketici sayısı 51 milyona yaklaştı.
Türkiye genelinde hizmet veren 21 dağıtım şirketinin çatı örgütü Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder), başta ülke genelinde yapılan toplam yatırım fiyatı, elektrik tüketim ve üretim sayıları olmak üzere trafo, sınır uzunlukları, abone sayısı üzere pek çok datayı içeren, 2024 yılına ilişkin “Elektrik Dağıtım Kesim Raporu”nu yayınladı.
Elder Genel Sekreteri Yoksul Hüseyin Erdoğan, raporun ön kelamında yaptığı değerlendirmede, “Artık güç dönüşümünü ‘elektrik çağı’ olarak tanımlıyoruz. Endüstriden tarıma, binalardan ulaşım dalına kadar hayatın her alanında bu dönüşüm her geçen gün daha derin hissediliyor. Elektrik gücünün temel güç tüketim formu haline gelmesi elektrik dağıtım şebekelerinin bu dönüşümün omurgası olması nedeniyle dağıtım şirketlerine yeni sorumluluklar yüklüyor.
Elektrifikasyonun süratle yayılması, yapay zekâ, data merkezleri, elektrikli araçlar ve ısı pompalarıyla elektrik talebini artırıyor. Dağıtık üretim, güç depolama ve mikro şebekeler tüketicileri tıpkı vakitte üretici pozisyonuna getiriyor. İklim krizinin tesirleri ise daha dirençli ve esnek şebekeleri mecburî kılıyor.
Bu süreçte dağıtım şirketlerinin sistem işletmecisine dönüşmesi gerekiyor. Avrupa’da yılda 55-67 milyar avroluk dağıtım yatırımı yapılması bekleniyor. IEA’ya nazaran 2030’a kadar global şebeke yatırımı 700 milyar dolara ulaşmalı. Türkiye’de ise yıllık yaklaşık 2 milyar dolar olan şebeke yatırımlarının artırılması gerekiyor. IEA ayrıyeten, dünya genelinde değerli elektrik pazarlarındaki kısa vadeli esneklik kapasitesinin 2030’a kadar iki katından fazla artmasının mecburî olduğunu belirtiyor. Bu durum, yeşil ve dijital dönüşüm yatırımlarının ertelenemez olduğunu bir defa daha ortaya koyuyor
Daha fazla yenilenebilir güç ve kaliteli arz için akıllı, dijital, esnek ve sürdürülebilir şebekelere gereksinimimiz var. Bu sadece teknik sorun değil, tıpkı vakitte ekonomik rekabetçilik ve iklim siyasetleri açısından stratejik bir mecburilik. Elektrik çağında güçlü bir gelecek lakin bugünün yanlışsız adımlarıyla inşa edilebilir.” dedi.
YATIRIMLARDA ÖNCELİK ŞEBEKELERE
2024 yılında Türkiye genelinde elektrik dağıtım şirketleri onaylı ünite bedellerine nazaran toplam 52 milyar 465 milyon liralık yatırım gerçekleştirdi. Bu yatırımların 40 milyar 972 milyon TL’si şebeke yatırımları, 3 milyar TL’si şebeke işletim sistemleri yatırımları, 7,6 milyar TL’si yasal mecburilik yatırımları, 822 milyon TL’si öbür yatırım harcamaları ve 37,9 milyon TL’si Ar-Ge projelerinin yaygınlaştırılması gayesiyle kullanıldı.
Bölgesel bazda en yüksek yatırımı 5 milyar 77 milyon TL ile Meram EDAŞ, akabinde 4,5 milyar TL ile Dicle EDAŞ ve 4,2 milyar TL ile Toroslar EDAŞ gerçekleştirdi.
ELEKTRİK TÜKETİMİNDE 279 TWH İLE REKOR
Rapora nazaran, 2024 yılı sonu prestijiyle dağıtım ve iletim düzeyinden bağlı tüketicilerin toplam elektrik tüketimi 279,04 teravatsaat (TWh) ile tarihi bir düzeye ulaştı. Bu ölçünün 207,3 TWh’si dağıtım düzeyinden, 71,74 TWh’si ise iletim düzeyinden geldi. En yüksek tüketim 36,9 TWh ile Toroslar EDAŞ bölgesinde, en düşük tüketim ise 2,65 TWh ile Vangölü EDAŞ bölgesinde gerçekleşti.
Tüketim dağılımında en büyük hissesi sanayi kesimi aldı:
Sanayi: 113,95 TWh (%40,84)
Mesken: 75,09 TWh (%26,91)
Kamu ve özel hizmet bölümü + öteki: 71,86 TWh (%25,75)
Tarımsal sulama: 12,41 TWh (%4,45)
Aydınlatma: 5,73 TWh (%2,05)
2023 yılına nazaran toplam elektrik tüketiminde yaklaşık yüzde 5,76 oranında artış yaşandı.
ELEKTRİK ÜRETİMİNDE ARTIŞ
Serbest üretim şirketleri, EÜAŞ, işletme hakkı devranı ve yap-işlet-devret santrallerinin üretimini kapsayan toplam lisanslı elektrik üretimi, geçen yıl bir evvelki yıla nazaran yüzde 4,9 artarak 326 bin 843 GWh olarak gerçekleşti. Lisanslı elektrik üretiminin kaynaklara nazaran dağılımına bakıldığında, doğal gaz santrallerinin hissesindeki gerileme sürdü. 2023 yılında lisanslı elektrik üretiminin yüzde 21,9’u doğal gaz santralleri tarafından karşılanırken 2024’te bu oran yüzde 19,9’a geriledi. Bu periyotta ithal kömürün hissesi yüzde 23,3’ten yüzde 23,1’e, yerli kömürün hissesi yüzde 15,1’den yüzde 14,5’e, jeotermalin hissesi da yüzde 3,6’dan yüzde 3,4’e indi Hidroelektriğin hissesi yüzde 20,5’ten yüzde 22,9’a çıkarken rüzgârın hissesi da yüzde 10,9’dan yüzde 11,2’ye yükseldi.
LİSANSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNDE ASLAN HİSSESİ GÜNEŞİN
Lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf şahısların gereksinim fazlası olarak sisteme verdikleri üretimi söz eden lisanssız elektrik üretimi ise 2024’te bir evvelki yıla nazaran yüzde 37,7 artarak 20 bin 370 GWh oldu. Lisansız elektrik üretiminde güneş gücünün hissesi yüzde 97,6’dan yüzde 98,5’e çıktı.
TÜKETİCİ SAYISI 50,7 MİLYON
Türkiye genelinde elektrik dağıtım sistemini kullanan toplam tüketici sayısı, 2024’te bir evvelki yıla nazaran yüzde 1,94 artarak 50 milyon 692 bin 800 aboneye ulaştı.
En yüksek tüketici sayısına 5 milyon 506 bin ile Boğaziçi EDAŞ sahip olurken, ikinci sırada 4 milyon 656 bin ile Başşehir EDAŞ, üçüncü sırada ise 4 milyon 425 bin tüketici ile Toroslar EDAŞ yer aldı.
TÜRKİYE’NİN DAĞITIM SINIRI 1,5 MİLYON KM’YE ULAŞTI
2024 prestijiyle Türkiye genelinde toplam elektrik dağıtım çizgisi uzunluğu 1 milyon 491 bin kilometre olarak kaydedildi. Bunun 1 milyon 127 bin km’si havai, 364 bin kilometresi ise yer altı çizgisinden oluştu. En yüksek çizgi uzunluğuna sahip şirket Toroslar EDAŞ (157,5 bin km) olurken, onu Başşehir EDAŞ (141,4 bin km) ve Meram EDAŞ (131,2 bin km) izledi.
TRAFO SAYISI 557 BİNİ, TARFO KAPASİTESİ İSE 218 BİN MVA’YI GEÇTİ
Elektrik dağıtım şebekesindeki toplam trafo sayısı, 2024 sonunda 557 bin 438 adede, toplam trafo kapasitesi ise 218 bin 588 MVA’ya ulaştı. Trafo sayısında Dicle EDAŞ (73.971 adet), Meram EDAŞ (69.953 adet) ve Toroslar EDAŞ (52.573 adet) bölgeleri öne çıktı.
KAYIP ORANINDA DÜŞÜŞ SÜRÜYOR
Türkiye genelinde bölümde ortalama teknik ve teknik olmayan kayıp oranı, 2023 yılına oranla yüzde 18,41’lik düşüş ile yüzde 8,99 düzeyine geriledi.
AR-GE PROJESİ SAYISI 500’E YAKLAŞTI
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu dayanağıyla 2014’ten bu yana geliştirilen AR-GE Projesi sayısı 472’ye ulaştı. Bu projeler içinde en büyük hissesi yüzde 19,50 (92 proje) ile materyal teknolojisi alanı aldı. Onu yüzde 17,20 hisse (81 proje) ile şebeke işletimine yönelik projeler takip etti. Şebeke işletimine yönelik teknoloji geliştirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik projeler de yüzde 9,50 (45 proje) ile üçüncü sırada yer aldı.
Elder Elektrik Dağıtım Dal Raporu 2024’ erişmek için lütfen tıklayın.
