Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve muteber referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin, Ağustos 2024 periyodu sonuçları açıklandı.
Eşik paha olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların dalda güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran; temmuz ayında 47,2 düzeyinde kaydedilen manşet PMI, ağustosta 47,8’e yükselmekle birlikte kesimin performansında zayıflamanın sürdüğüne işaret etti. Böylelikle faaliyet şartlarında nisan ayından bu yana daima olarak yavaşlama yaşandı.
Zorlu piyasa koşulları, ağustosta yeni siparişlerin üst üste 14. ay yavaşlamasına neden oldu. Kelam konusu yavaşlama mayıstan bu yana en hafif seviyede olmasına karşın besbelli gerçekleşti. Öte yandan yeni ihracat siparişlerinin Haziran 2023’ten bu yana birinci defa büyümeye geçmesi, dış talep şartlarında daha müspet bir görünüme işaret etti. Genel talep şartlarındaki durağan seyrin devam etmesi nedeniyle firmalar ağustos ayında da üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerini azalttı. Üretimde Kasım 2022’den bu yana en sert ivme kaybının yaşanmasında fiyat baskıları da tesirli oldu.
Girdi stokları düşüş gösterdi
Girdi maliyetleri temmuz ayına nazaran ölçülü olsa da yüksek bir süratte artmaya devam etti. Liradaki zayıflık girdi fiyatlarının artmasında belirleyici faktör olurken, anket iştirakçileri ham husus ve lojistik maliyetlerinin de yükseldiğini bildirdi. Girdi maliyetlerindeki yükselişe bağlı olarak imalatçılar kendi satış fiyatlarını da artırdı ve enflasyon oranı üst üste ikinci ay hızlanarak nisan ayından bu yana en yüksek düzeye çıktı. Yeni siparişlerdeki düşüş trendi, imalatçıların stok tutma eğiliminde zayıflamayı beraberinde getirdi ve ağustos ayında hem girdi hem de kesin eser stokları azaldı. Girdi stoklarındaki düşüş Temmuz 2023’ten bu yana en yüksek oranda ölçüldü.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket dataları hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi: “Türk imalatçıları, ihracat tarafındaki umut verici işaretlere karşın Ağustos ayında da yeni siparişlerini artırmakta zorlandı. Genel talep şartlarındaki durağanlık üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerinin daha da azalmasına yol açarken, firmaların stok tutma eğiliminde de zayıflama gözlendi. Öte yandan, Ağustos ayında ihracatta görülen güzelleşmenin önümüzdeki aylarda güçleneceğini ve daha genele yayılı hale gelerek dalda toparlanma eğiliminin başlamasına yardımcı olacağını umuyoruz.”
10 bölümün tamamında yeni siparişler yavaşladı
Türkiye Sektörel PMI raporu, Türk imalat bölümünün tüm kısımlarında zorlayıcı faaliyet şartlarının devam ettiğini gösterdi. Fiyatlardaki artış ve talepteki sakinliğe bağlı olarak yeni siparişler ve üretimde genele yayılı yavaşlama kaydedildi. Girdi talebindeki azalışa karşın maliyet enflasyonu yüksek düzeyini korudu.
Diğer taraftan birçok dalda tedarikçilerin teslimat mühletleri kısaldı. Ağustos ayında, iki yıldan biraz uzun bir müddettir birinci kere, takip edilen on bölümün tamamında üretim daralması yaşandı. Metalik olmayan mineral eserler dalı, bu daralmanın bir evvelki aya nazaran sürat kestiği tek dal olmanın yanı sıra tıpkı vakitte en hafif gerçekleştiği dal oldu. Üretimde en sert gerileme ise dokumacılık eserlerinde kaydedildi.
Ağustosta üretimde yaşanan düşüş, yeni siparişlerdeki zayıflıktan kaynaklandı. Takip edilen on kesimin tümünde yeni siparişler yavaşlama sinyali verirken, üretimde olduğu üzere yeni siparişlerde de en sert gerileme dokumada kaydedildi. En hafif ivme kaybı ise makine ve metal eserlerinde gerçekleşti. İmalatçılar genel olarak yurt dışı müşterilerden yeni iş almakta da zorlandı. Bu alanda düzgünleşme sergileyen tek dal, yeni ihracat siparişlerinin son sekiz ayda birinci kere arttığı elektrikli ve elektronik eserler oldu.
Satış fiyatları tüm bölümlerde arttı
Firmalar üretim ihtiyaçlarındaki düşüşe istihdam hacmini azaltarak karşılık verdi. İstihdam on bölümden sekizinde azalırken kimyasal, plastik ve kauçuk ile makine ve metal eserleri bu eğilimin istisnaları oldu. İstihdam hacmindeki en besbelli düşüş ise giysi ve deri eserlerinde kaydedildi.
Girdi talebindeki azalışa karşın girdi maliyeti enflasyonu üçüncü çeyreğin ortası prestijiyle tüm kesimlerde besbelli seyrini sürdürdü. Maliyet enflasyonundaki en süratli artış metalik olmayan mineral eserlerde gerçekleşirken en yavaş artış ise makine ve metal eserler dalında ölçüldü. Emsal biçimde satış fiyatları da -başta kara ve deniz taşıtları olmak üzere- takip edilen dalların tamamında artış gösterdi.
En düşük satış fiyatları enflasyonu ise dokumacılık kesiminde kaydedildi. Girdi talebindeki yavaşlama, ağustosta tedarik zincirleri üzerindeki baskının hafiflemesine katkı sundu. Bunun sonucu olarak, takip edilen kesimlerin yarısında tedarikçilerin teslimat mühletleri kısaldı. Tedarikçi performansındaki en bariz güzelleşme kara ve deniz taşıtlarında kaydedilirken en güçlü artış ise elektrikli ve elektronik eser firmalarında gerçekleşti.
