Investing.com – Fitch Ratings, yayımladığı “Türk Bankaları Gözlem” raporunda, 2024 yılının son çeyreğinde Türk bankalarının net faiz marjlarında (NIM) menkul değer getirilerindeki artışla birlikte hafif bir toparlanma yaşandığını duyurdu. Fakat kuruluş, 2025’in birinci çeyreğinde TL cinsinden faiz oranlarının yüksek seyretmesi ve siyaset faizinde yapılan artışların, bu güzelleşmenin kalıcı olmayabileceğine işaret etti. Kuruluş, faiz siyasetlerindeki sıkılaşmanın net faiz marjlarını baskılayabileceğini ve bu durumun bankaların kârlılığı üzerinde olumsuz tesirler yaratabileceğini belirtti.
Fitch ayrıyeten, bilhassa birinci çeyrek sonunda yaşanan siyasi belirsizliklerin piyasa oynaklığını artırdığına dikkat çekerek, bu durumun bankalar için refinansman risklerini artırabileceği ihtarında bulundu. Rapor, siyaset istikametinde yaşanabilecek ani değişikliklerin finansal sistemin istikrarı üzerinde güçlü tesirler yaratabileceğini ve riskleri üst istikametli baskılayabileceğini vurguladı.
Net faiz marjları yükseldi, lakin sürdürülebilirliği sorgulanıyor
Raporda yer alan datalara nazaran, Türk bankalarının ortalama net faiz marjı 2024’ün dördüncü çeyreğinde, bilhassa menkul değer getirilerindeki yükselişe bağlı olarak toparlandı. Ortalama faaliyet kârı/risk yüklü varlıklar (RWA) oranı da güzelleşen NIM’lerin tesiriyle %4,7’ye yükseldi. Bu durum, bankaların kârlılığında kısa vadeli bir güzelleşmeye işaret ederken, sürdürülebilirliği konusunda soru işaretleri de beraberinde geldi.
İlk çeyrek prestijiyle faiz marjlarındaki toparlanmanın devam ettiği görülse de, TL faiz oranlarının daha uzun müddet yüksek kalması ve son yapılan siyaset faizi artışı dikkate alındığında, bu güzelleşmenin yavaşlaması kaçınılmaz görünüyor. Bu gelişme, bankaların gelecekteki faiz gelirleri üzerinde baskı oluşturabilir.
Kredi büyümesi zayıflıyor, düzenleyici sonlar etkili
Rapor, Türk bankalarının kredi büyümesinde besbelli bir yavaşlama yaşandığını ortaya koydu. 2024’ün son çeyreğinde döviz kuru düzeltmesi yapılmış bazda kredi büyümesi %5,8’e geriledi. TL kredi büyümesi %7,9’a yükselmiş olmasına karşın, yabancı para cinsinden kredilerdeki artış %1,5’e kadar düştü. Bu durum, sıkılaşan düzenleyici sınırlamalar ve talepteki kısıtlılıkların tesiriyle açıklandı.
Fitch, 2025’te de kredi büyümesindeki yavaşlamanın devam etmesini bekliyor. Bilhassa Türkiye’nin devam eden dezenflasyon süreci ve düzenleyici otoritenin sıkılaşma atılımları, bankaların kredi genişlemesini sınırlayan temel faktörler ortasında yer alıyor. Bu çerçevede bankaların kredi siyasetlerinin daha muhafazakâr bir çizgide seyretmesi bekleniyor.
Takibe dönüşüm oranı ve riskler yükseliyor
Türk bankalarının ortalama takibe dönüşüm oranı, yılın son çeyreğinde %2,2 düzeyine ulaştı. Yeni takibe dönüşüm girişleri hâlâ yüksek düzeylerde seyrediyor. Raporda, bu durumun yavaşlayan kredi büyümesi ve ekonomik sıkılaşmalarla birlikte değerlendirildiğinde, bankaların varlık kalitesi açısından dikkatle izlenmesi gerektiği vurgulandı.
Takibe alınan kredilere yönelik ayrılan karşılık oranı %66 düzeyinde sabit kalırken, İkinci Evre kredilerin brüt krediler içindeki hissesi %9,1’e yükseldi. Bu artış, riskli kredilerin toplam kredi stoğu içindeki yükünün arttığını ve bankaların kredi portföylerinin daha temkinli yönetilmesi gerektiğini gösteriyor.
Mevduat kompozisyonu değişti, döviz tartısı arttı
2024’ün son çeyreği prestijiyle yabancı para cinsinden mevduatların toplam mevduatlar içindeki hissesi %39’a çıktı. Buna rağmen, döviz muhafazalı mevduatların hissesi %6’ya geriledi. Bu değişim, tasarruf sahiplerinin tekrar klasik dövize yöneldiğini ve kur muhafazasına olan ilginin azaldığını gösteriyor.
Yabancı para cinsinden toptan fonlamanın, özkaynak dışı toplam fonlamadaki hissesi %18 olarak kaydedildi. Bu oran, bankaların dış kaynağa olan bağımlılığının devam ettiğini, memleketler arası piyasalardaki dalgalanmaların direkt finansman yapısında tesirli olabileceğini ortaya koyuyor.
Sermaye yeterliliği güçlendi
Fitch raporunda olumlu bir bilgi olarak, Türk bankalarının ortalama temel ortak sermaye oranının %14,6’ya yükseldiği belirtildi. Bu yükseliş, hem içsel sermaye üretiminin güçlü olmasından hem de risk yüklü varlıklardaki yapısal güzelleşmeden kaynaklandı. Bankaların sermaye tamponlarının kuvvetlenmesi, potansiyel risklere karşı müdafaa sağlama kabiliyetlerini artırıyor.
Yine de, piyasa oynaklığındaki artış, dış finansman kaynaklarına erişimde yaşanabilecek zorluklar ve muhtemel siyaset değişiklikleri üzere ögeler, bankaların gelecekteki büyüme ve kârlılık beklentileri üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor. Fitch, bu risklerin yılın ikinci çeyreğinde daha da besbelli hale gelmiş olabileceğini ve bankaların temkinli stratejiler benimsemesi gerektiğini belirtti.
