Bloomberg HT’ye konuk olan Bilkent Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Refet Gürkaynak, Türkiye’de genel seçim öncesi ve sonrasında uygulanan iktisat siyasetleri hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Gürkaynak, global ekonomik görünüme ait olarak yaptığı genel değerlendirmede, enflasyonla çabada son 1 yılda birçok merkez bankasının iktisat siyasetinde sıkılaşmaya gittini aktardı. İsviçre’de şu an enflasyonun yüzde 2’nin altına indiğini vurgulayan Gürkaynak, bunun nedeninin İsviçre’nin “sert bir şekilde” bilhassa güç fiyatlarına fiyat denetimi uygulaması olduğunu belirtti. Güç fiyatı şokunun toplam enflasyona katkısının çok büyük ama süreksiz bir şok olduğunu söyleyen Gürkaynak, “Enerji fiyatlarının enflasyona olan tesirinin bitmesi için güç fiyatlarının düşmesi gerekmiyor, tekrar yükselmemesi gerekiyor.” dedi.
Türkiye’de uygulanan iktisat siyasetleri hakkında değerlendirmelerde bulunan Gürkaynak, para siyaseti üzerinde yapılan değişikliklerin fiyatlar üzerindeki tesirini yaklaşık 1,5 yıl sonra gösterdiğini söyledi. Gürkaynak, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu geriden gelen birikimli sıkılaştırmayla, aslında baştan gelmiş olan şokun oldukça bir kısmının süreksiz olmasının etkileşimi şu riski ortaya çıkarıyor: Enflasyon bir taraftan düşüyor, lakin bunu gereğince süratli görmedikleri için merkez bankaları faiz artırmaya devam ediyorlar.
Önceki TCMB Para Siyaseti Şurası ile yenisi ortasında yalnızca lider değişti. Bir taraftan gelir artırıyoruz bir taraftan harcamayı da artırıyoruz. Öte yandan Merkez Bankası mahcup faiz artırıyor. Gelir tarafında bir kezlik iki kere MTV toplanır lakin harcama tarafı kalıcı olarak düzeltilmezse seneye yeni bir gelir bulunması gerekecek.”
“1980’den bu yana maliyetin sermaye üzerine yıkıldığı periyot olmadı”
Uygulanacak sıkılaşma siyasetinde kaynak gereksinimi olduğunu belirten Gürkaynak, yeni iktisat siyaseti hakkında şu tekliflerde bulundu:
“Bir sıkma siyaseti uygulanmalı. Bu sıkma işini yaparken insanların yoksullaşmaya itmemek için kaynak bulmak lazım. Bu kaynak, ya emekten ya da sermayeden çıkacak. 1980’den bu yana sermayeden çıktığı hiç olmadı, mütemadiyen emeğin üstüne yığılan bir şey var. Örgütlü emeğin olmadığı bir ülkede bunu yapmak kolay.
2001’de olduğu üzere bir kere daha çok kıymetli bir stabilizasyon yapma zorunluluğuna geldik. En azından bu sefer şunu yapmamız gerekiyor: O maliyeti bir defa daha ödedikten sonra, her 5-10 yılda bir kendine bu maliyeti ödeten bir ülke haline gelmemeliyiz. Bu sefer emeğin sırtına binen bir program hazırlamayalım. Ben 2001 programının düzgün bir program olduğunu düşünüyorum. Lakin o da emeğin sırtına binen bir programdı. Bu sefer bunu yapmayalım.
Çok süratli sermaye girişinin hem kur üzerinde, hem Türkiye’deki kredi hacmi üzerinde, hem de kredi kompozisyonu üzerinde yarattığı tesir çok kuvvetli ve ziyanlı oldu. Bunlara mahzur olacak bir biçimde bu işi bu sefer yapmak gerektiği çok aşikar. 2002-2006 periyodundan kıymetli bir fark şu: O sırada ortada Türkiye bürokrasisinin çok güzel tasarlamış olduğu bir IMF programı vardı. AK Parti’yi o programı devam ettirmesiyle tanıdık. Makro seviyede düzgün bir işti. Düzgün sonuçlarını da gördük. Ancak, şu anda o denli bir program yok.”
