Vücudun en büyük atardamarı olan aorttaki sessiz genişleme, hayati tehlikeyi beraberinde getiriyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ünal Aydın, aort yırtılmasının belirtilerini, risk faktörlerini, korunma yollarını ayrıntılıca açıkladı.
Vücudumuzdaki en büyük atardamar olan “aort”, vakitle çeşitli nedenlerle genişleyerek hayati tehlikeye neden olabilir. Yüksek tansiyon, sigara kullanımı, damar sertliği, kolesterol yüksekliği ve genetik yatkınlık, aort duvarının zayıflamasına ve bu hayati damarda baloncuk oluşmasına sebebiyet verebilir. Genellikle sessiz ilerleyen bu durum, belirti vermeden patlayabilir ve dakikalar içinde vefata neden olur. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ünal Aydın, aort anevrizmasının belirtilerini, risklerini ve şimdiki tedavi seçeneklerini aktardı.
“UZUN YILLAR HİÇ FARKINA VARMADAN BU TEHLİKEYLE YAŞIYOR OLABİLİRSİNİZ”
Aort anevrizmasının çok önemli bir tehlike faktörü olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Ünal Aydın, değerli ihtarlarda bulundu. “Aslında uzun yıllar beşerler hiç farkına varmadan bu tehlikeyle bir arada yaşarlar.” diyen Prof. Dr. Aydın, şöyle konuştu:
“Ta ki bir gün önemli bir sıhhat sorunu yaşayana kadar. Münasebetiyle aort anevrizmasında en değerli erken ihtar sistemi, aslında kişinin aşikâr bir yaştan sonra bir karın ultrasonu yaptırarak aort damarı hakkında bir bilgi edinmesi, göğüs düzeyindeki için ise bir eko yaptırarak bunun hakkında bilgi edinmesidir. Bu kişi için önleyici ve uyarıcı olacaktır. Genelde aort damar hastalıkları 50 yaş üzerinde daha net olarak ortaya çıkarlar. Ama ailevi yatkınlık olan hastalarda, 40’lı yaşlarda, genetik bozukluğu olan hastalarda ise 20’li yaşlarda bile gözükebilir. Bizim 20’li yaşlarda bile ameliyat ettiğimiz hastalar var. Ancak bunlar özel hastalar, bunlar bağ doku hastalığıyla birlikte doğan beşerler. Onun dışında ailevi yatkınlığı olan, beraberinde yüksek tansiyon olan hastalarda ise 40’lı yaşlarda itibaren gözükebilir. Hiçbir semptomu yoksa da 50 yaşlardan itibaren eko ve ultrasonla denetim edilmesinde yarar var.”
TANSİYON HASTALARI DİKKAT!
Risk kümesinde yer alan bireyleri sıralayan Prof. Dr. Aydın, özellikle tansiyon hastalarına dikkat çekerek “Eğer bir genetik altyapı, aort damarında dejenerasyon geliştirmeye meyil varsa hipertansiyon bunu hızlandıran en değerli etken olacaktır. Hipertansiyonla birlikte şahıslar şayet göğüs ağrısı, sırt ağrısı, bel ağrısı tanım ediyorlarsa ultrason ya da eko ile bakılmasında kesinlikle yarar vardır. Hasebiyle bu hastaların evvel tanısı sonra takibi yapılmalı, çok denetim edilemez bir biçimde büyüdüğünde ise tedavisi basamaklarına geçilebilir. Denetimli bir formda hasta hayati riskler yaşamadan, acil ve yüksek riskli süreçlere maruz kalmadan denetimli bir biçimde takip ve tedavisi yapılabilir. Ancak burada temel olan farkındalık ve taramadır.” değerlendirmesinde bulundu.
AORT ANEVRİZMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Aort anevrizmasının belirtilerini aktaran Prof. Dr. Aydın, şu ifadeleri kullandı:
“Bunun en bariz belirtileri; Göğüs düzeyinde sırt ağrısı ile kendini belirli eder. Zira göğüsteki, göğüs kafesinin hudut liflerinin dağıldığı yere oturur ve oraya basar. Hasebiyle ağrıyla kendini gösterir. Karında ise bel ağrısı ile kendini gösterir. Hasebiyle elimizi karnımıza koyduğumuzda, kalple bir arada atan bir kitle hissetmemiz mümkündür. Bu lakin yeterlice genişlemiş, bayağı büyümüş aort damarlarında ve de zayıf hastalarda olabilir. Hasta kiloluysa esasen bunu hissetmesi mümkün değildir. Münasebetiyle bu hastalarda tarama büyük ehemmiyet taşıyor. Bu hastalığı kişinin kendi kendine fark etmesi epey zordur. Hasebiyle erken taramayla anevrizmalar erken teşhis edilip yakın takibe alınabilir.”
“AORT ANEVRİZMASI İKİ BİÇİMDE PATLIYOR”
Aort anevrizmasının patlaması durumunda yapılacakları belirten Prof. Dr. Aydın, “Aort anevrizması iki türlü patlıyor. Birincisi, özgür duvar yırtılması. Burada dakikalar içerisinde hasta hayatını kaybeder. İkincisi ise aort üzerini kaplayan ince bir doku var, fakat bu doku olağanda gerginliğe karşı sağlam bir dokudur. Bu doku oradaki yırtılmayı kabaca hudutlar. Bu da hudutlu yırtılmadır. Sonlu yırtılmada hastanın saatleri var ve tedavi merkezine gidip tedavi olmaya yetecek kadar bir müddeti var. Münasebetiyle sonlu yırtık olduğunda ve müdahale edildiğinde hastanın hayatta kalma ihtimali yüksektir, lakin hür duvar yırtılması olduğunda hayatta kalma ihtimali düşüktür. Büsbütün kan oradan akıp boşalır. Hasebiyle hasta da dakikalar içerisinde hayatını kaybedebilir. Yırtılmaların birden fazla hudutlu yırtılma biçiminde seyrediyor. Ancak bunlarda bile hayati risk yeniden yüksek seviyede seyretmektedir. Hastalık bilindikten sonra en değerli risk faktörü natürel ki dediğim üzere kişinin genetik yapısı, buna meyil olması, birebir vakitte kıymetli bir öteki risk faktörü yüksek tansiyon. Kişinin yüksek tansiyonu denetim altına alacak diyet yani beslenme üslubu, ömür biçimi değişiklikleri yapması gerekir. Ayrıyeten tabibinin reçete ettiği uygun ilaçlarını kullanıp yüksek tansiyonunu denetim altına alması lazım. Bunlarla birlikte yeniden de genişlemeye devam eder ve bu devam ettiği sürece hasta yakın takipte tutulur. Göğüste ya da karın düzeyindeki genişleme yakın takip edilir. Şayet bu genişleme daha da ilerlerse, genişlemenin karakterine, anatomik yerine, çap oranına bağlı olarak karar verilir. Bu hasta karın düzeyindeyse ve bu bahsettiğim parametrelere uygunluk varsa stent yapılabilir. Bunlara uygunluk yoksa cerrahi ile süreç yapılabilir. Oradaki bozulmuş dejenere doku çıkarılıp yerine tıpkı çap ve ebatta yapay bir damar başarılı bir biçimde yerleştirilebilir.
Göğüs düzeyinde ise durum biraz daha farklıdır. Kalpten çıktığı kesimde bir genişleme olabilir ve göğüs boşluğu içerisinde bir genişleme olabilir. Kalpten çıktığı yerdeki genişlemede kapağı da etkileyebilir, kalbin damarlarını da etkileyebilir. Buna nazaran bir cerrahi usul seçilebilir. Göğüs düzeyinde yani toraks boşluğu dediğimiz düzeyde ise yeniden uygun ise; çapı, yeri, stentle öncelikli olarak tedavi edilebilir. Lakin bununla ilgili uygunluk yoksa o vakit cerrahi sürece geçilebilir.” diye konuştu.
“BULGULAR SİSTEMLİ DENETİMLERLE NİZAMLI SAPTANABİLİR”
“Aort diseksiyonu (yırtılması) öncesinde birçok vakit belirti görülmese de birtakım hastalarda aort damarında olağandışı bir genişleme (anevrizma), duvar içinde küçük yırtıklar ya da damar içi ülserler gözlemlenebilir.” diyerek kelamlarını sürdüren Prof. Dr. Aydın, “Bu bulgular, sistemli denetimlerle erken saptanabilir. Bilhassa tansiyon hastalarında ani tansiyon yükselmeleri büyük risk oluşturur. Mevsim geçişlerinde bu risk daha da artar. Diseksiyon sırasında yırtık, kalbe kan taşıyan damarlara da ilerleyebilir. Bu durumda kalp krizi belirtileri de tabloya eklenir. Göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, bunalma hissi… Bir bakıyorsunuz, hasta hem aort yırtılması hem de kalp krizi semptomlarıyla geliyor. Bu noktada ikisi birbirinden bağımsız hastalıklar olsa da birbiriyle temaslı hale geliyor.” biçiminde konuştu.
ANEVRİZMASI OLANLAR NELERE DİKKAT ETMELİ?
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ünal Aydın, aort anevrizması olanların dikkat etmesi gereken ögeleri şu biçimde sıraladı:
- Tansiyon kesinlikle denetim altında olmalı
- Sigara mutlaka bırakılmalı
- Ağır kaldırmak, ıkınmak, öfke patlamaları üzere ani basınç artışına neden olan durumlardan kaçınılmalı
- Kabızlığa karşı tedbir alınmalı
- Doktorun müsaade verdiği seviyede hafif antrenman yapılmalı
- Aort anevrizması olan bir kişi, kesinlikle hayat üslubunu tekrar düzenlemeli. Bu hastalık, dikkate alınmadığında ölümcül olabilir; fakat sistemli takip ve tedaviyle denetim altına alınabilir.
