Son yıllarda ülkemizde yaşadığımız acı olaylar sonrası sık sık idam telaffuzlarıyla karşı karşıya kalıyoruz. Toplum için yararlı olması istikametinde istenilen idam cezası hata oranını azaltır mı sorusunu Uzman Psikolog Serkan Yükcü Yasemin.com takipçilerine özel açıkladı.
İdam cezası, tarih boyunca hatalılara en ağır ceza olarak uygulanmıştır. Lakin günümüzde bu ceza birçok ülkede tartışmalı hale gelmiş ve insan hakları ihlalleri ile ilişkilendirilmiştir. Birtakım ülkeler idam cezasını büsbütün kaldırmışken, hala yürürlükte olan ülkelerde uygulamanın cürüm oranlarına nasıl tesir ettiği büyük bir merak mevzusudur.
İDAM CEZASI UYGULAYAN ÜLKELER
İdam cezası günümüzde Amerika Birleşik Devletleri, Çin, İran, Suudi Arabistan, Japonya, Kuzey Kore üzere birçok ülkede hala yasal bir cezalandırma biçimidir. Bu ülkelerde idam çoklukla cinayet, terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı üzere önemli hatalar için uygulanmaktadır. Fakat her ülkenin adalet sistemi, cezanın uygulanma biçimi ve cürüm tarifleri farklılık göstermektedir.
SUÇ ORANLARINA ETKİSİ
İdam cezasının hata oranlarını azaltıp azaltmadığı konusunda kesin bir delil bulunmamaktadır. İdam cezasının yürürlükte olduğu kimi ülkelerde hata oranlarının düşük olması, cezai caydırıcılıktan çok öbür sosyo-ekonomik faktörlerle açıklanabilir.
Örneğin, Suudi Arabistan ve Japonya’da hata oranları hayli düşükken, Amerika Birleşik Devletleri’nde cürüm oranları öteki gelişmiş ülkelere kıyasla daha yüksektir. Bu durum, idam cezasının tek başına hata oranlarını belirleyen bir faktör olmadığını göstermektedir.
ÖNERİLER
Suç oranlarını azaltmak, toplumun güvenliğini sağlamak ve refahını artırmak için çok taraflı bir yaklaşım gerektirir. Bu süreç, cezai tedbirlerden çok, cürmün kökenine inen sosyal, ekonomik ve eğitsel ıslahatlarla desteklenmelidir.
- 1.Eğitim: Eğitim, kabahatle çabada en tesirli uzun vadeli tahlillerden biridir. Uygun eğitim almış bireylerin iş imkanlarına erişimi daha kolaydır, bu da ekonomik olarak güçlü olmalarını sağlayarak kabahat işlemelerini maniler. Ayrıyeten, gençlerin erken yaşlardan itibaren kabahat önleyici eğitimlerle bilinçlendirilmesi kıymetlidir.
- 2.Ekonomik Refahın Artırılması: Yoksulluk ve işsizlik, hatanın temel nedenlerinden biridir. Hükümetler, işsizlik oranını düşürmek, bireylerin temel muhtaçlıklarını karşılayacak gelir elde etmelerini sağlamak için istihdam yaratıcı siyasetler uygulamalıdır. Toplumsal güvenlik ağlarının güçlendirilmesi de hata eğilimlerini azaltabilir.
- 3. Adalet Sistemi Islahatı: Adalet sisteminin süratli, adil ve aktif işlemesi, cürmün caydırılmasında büyük bir rol oynar. Hatalıların cezalandırılmasının yanında rehabilitasyon programları da uygulanarak cürüm işleyen bireylerin topluma yine kazandırılması sağlanmalıdır.
- 4. Toplum Ruhsal Takviye Programı: Risk altındaki kümelere yönelik toplumsal hizmet programları, cürüm oranlarını azaltmada kilit bir rol oynar. Bağımlılıkla gayret, aile içi şiddeti tedbire ve gençlere yönelik dayanak programları, cürüm işlemeyi düşünen bireyleri topluma kazandırmada tesirlidir.
Bu stratejiler, uzun vadeli bir süreç gerektirse de, hatanın kökenine inen ve toplumu güçlendiren yaklaşımlar olarak cürüm oranlarının azalmasına kıymetli katkılar sunabilir.
SONUÇ
İdam cezası, cürümle gayrette caydırıcı bir öge olarak savunulsa da, suç oranlarını düşürdüğüne dair bilimsel bir konsensüs bulunmamaktadır. İdam cezası uygulayan ülkelerdeki hata oranları ekseriyetle başka sosyo-ekonomik faktörlere bağlıdır. Caydırıcılık tezinin tersine, ağır cezaların, suçluları engellemede her vakit tesirli olmadığını göstermektedir.
Sevgiyle Kalın;
Uzman Psikolog Serkan YÜKCÜ
