Birol, Sabancı Üniversitesi İstanbul Memleketler arası Güç ve İklim Merkezinin (IICEC) düzenlediği “İş Dünyası ve Sürdürülebilir Enerji” temalı IICEC Konferansı’nda, global güç piyasalarındaki yeni gelişmelere ait değerlendirmede bulundu.
Petrol talebindeki büyümenin geçmiş yıllara kıyasla zayıfladığını belirten Birol, “Bunun iki ana nedeni var. Birincisi, Çin iktisadının yavaşlamaya başlaması, ikincisi ise elektrikli araçların hissesinin artması” dedi.
Birol, arz tarafında ise Amerika kıtasında önemli bir üretim artışı beklendiğini tabir ederek, “ABD, Kanada, Brezilya ve Guyana’dan çok önemli bir artış geliyor. Buna karşın petrol fiyatlarının 90 dolar düzeyinde olmasının iki nedeni var. En değerlisi, Suudi Arabistan ve Rusya’nın başını çektiği OPEC+ ülkelerinin üretim kesintileri. Bu o denli bir düzeye geldi ki şu anda atıl üretim kapasitesi dediğimiz ‘spare capacity’ tarihi düzeye ulaştı. Günlük 6 milyon varili aşan kıymetli bir atıl üretim var. Bir öbür neden ise Orta Doğu’daki gerilim” diye konuştu.
Doğalgaz piyasalarına ait de Birol, 2025-2026 yılları prestijiyle piyasada önemli bir sıvılaştırmış doğalgaz (LNG) dalgası yaşanacağını söyledi.
Birol, bu LNG arzının piyasaya girmesiyle fiyatlarda aşağı taraflı bir baskının beklendiğini lisana getirdi.
Bunun birçok dengeyi değiştireceğine dikkati çeken Birol, “Satıcıların ellerinin güçlü olduğu piyasadan alıcıların ellerinin güçlü olduğu piyasaya gideceğiz” dedi.
Birol, kömüre olan iştahın ise azaldığını, bunun temel nedeninin daha ucuz alternatiflerin ortaya çıkması olduğunu belirterek, “Sadece Çin ve Hindistan yeni kömür tesisleri kuruyor lakin bu büyüme de geçmiş yıllara nazaran son derece yavaş” sözünü kullandı.
Enerjinin parlayan yıldızının yenilenebilir güç olduğunu lisana getiren Birol, “2023 yılında dünya genelinde devreye giren elektrik santrallerinin yüzde 85’inden fazlası yenilenebilir güç santralleri. Bunun içinde en büyük hissesi da güneş alıyor. Temel nedeni maliyetlerin çok düşmüş olması” dedi.
Birol, Çin’in bu alanda da başı çektiğini belirterek, “Geçen yıl tarihi bir rekor oldu dünyada. 510 gigavat yenilenebilir güç devreye girdi. Çin bunda çok büyük bir rol oynadı” diye konuştu.
Dünya genelindeki elektrik şebekelerini tek tek incelediklerini anlatan Birol, şebeke kapasitesi olmaması nedeniyle 1500 gigavat hazır yenilenebilir gücün ise atıl olarak beklediğini tabir etti.
Nükleer güç geri dönüyor
Birol, dünya genelinde nükleer güce yönelimin yine başladığına dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Bunun 3 halde yaşanacağını düşünüyoruz. Birincisi, ‘nükleer tesislerimi kullanmayacağım’, ‘nükleerin hissesini azaltacağım’ diyen ülkeler külliyen fikir değiştirdi. Kimdi bu ülkeler? Mesela Japonya, mevcut santrallerini tekrardan işletmeye almaya başladı. Güney Kore ve İsveç de birebir politikayı izliyor. İkincisi, yeni nükleer santraller çabucak hemen birçok ülkede yapılmaya başlandı. Bunun başını da Çin çekiyor. Fransa, Polonya, Türkiye ve Amerika’da da konvansiyonel yeni nükleer santraller yapılıyor. Birleşik Arap Emirlikleri’nde de yeni bitti. Üçüncüsü de yeni nükleer teknolojileri.”
Finansman problemlerine karşın nükleere ilginin arttığını belirten Birol, “Biz 2025-2026 yıllarında dünya nükleerden elektrik üretiminin şimdiye kadarki en yüksek düzeye çıkacağını düşünüyoruz.” tabirini kullandı.
Birol, nükleer güce yönelimdeki artışta güç güvenliği ve emisyon salımı olmayışının tesirli olduğunu söyledi.
“AB güç fiyatları, güç güvenliği açısından sıkıntı durumda”
Türkiye için kıymetli ticaret partneri olan Avrupa Birliği’nde (AB) güç alanındaki gelişmelerin yakından takip edilmesinin kıymetli olduğunu lisana getiren Birol, şunları kaydetti:
“AB güç fiyatları, güç güvenliği açısından baktığınız vakit epey güç durumda. AB stratejik yanılgılar yaptı. Bunun da artık vebalini ödüyor. Kusurlardan biri, bir ülkeye güç açısından çok fazla göbekten bağımlı olmak. Bu ülke kim olursa olsun, bu kadar büyük bir bağımlılık büyük yanılgı. Kimdi bu ülke? Rusya. AB, 24 Şubat’a kadar (Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlangıcı) doğal gazın yüzde 75’ini, petrolün yüzde 65’ini Rusya’dan alıyordu.”
Birol, bir öteki kusurun ise 25 yıl evvel elektrik üretiminin yüzde 30’unu nükleer güçten karşılayan Avrupa’nın kimi nedenlerle nükleer güce sırtını dönmesi olduğunu belirterek, “Şu anda bu yüzde 15’lere gerçek düşmek üzere. Artık yine bir siyaset değişikliği oluyor lakin bu yanılgı Avrupa’nın elini bayağı zayıflattı” değerlendirmesinde bulundu.
AB’nin üçüncü stratejik yanılgıyı da güneş teknolojileri alanında yaptığını söz eden Birol, “Dünyadaki güneş panellerinin yüzde 85’i tek bir ülkede imal ediliyor, o da Çin. Avrupa’nın yanılgısı ne diyeceksiniz burada? Avrupa’nın kusuru şu, temelinde yaklaşık 25 yıl evvel güneş panellerinin imalatına birinci başlayan yer Avrupa’ydı. Bilhassa İtalya, Almanya, İspanya sübvansiyonlar verdiler, bunu kurdular ancak 5-6 yıl sonra işin peşini bıraktılar, sonra da Çin aldı” dedi.
