İran, ABD ile nükleer programında kısıtlamalara gitme karşılığında yaptırımların hafifletilmesini öngören “geçici bir anlaşma”nın gündemde olmadığını bildirdi.
İran resmi ajansı IRNA’nın haberine nazaran, İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilciliği tarafından yapılan açıklamada, Tahran ile Washington’un süreksiz bir nükleer mutabakata yakın olduğuna dair haberlerin yanlışsız olmadığı belirtildi.
Açıklamada, 2015’te İran ile BM Güvenlik Kurulu üyesi 5 ülke ve Almanya ortasında imzalanan ve daha sonra 2018’de ABD’nin tek taraflı çekildiği nükleer mutabakat olarak bilinen Kapsamlı Ortak Hareket Planı’na işaret edilerek, “Nükleer muahedenin yerine geçecek süreksiz muahede gündemde değil” tabirlerine yer verildi.
İran’ın yarı resmi ajansı ISNA 6 Haziran’da yayımladığı haberinde, Tahran’ın, ABD’nin tek taraflı bankacılık yaptırımları nedeniyle Irak’ta 10 milyar dolar ve Güney Kore’de 7 milyar dolar dondurulmuş varlıklarının hür bırakılması konusunda mutabakat sağlandığını duyurmuştu.
İsrail’in Haaretz gazetesi de 7 Haziran’da İran ile ABD ortasındaki müzakerelerin beklenenden daha süratli ilerlediğini ve tarafların birkaç hafta içinde bir muahedeye varma mümkünlüğünün yüksek olduğunu yazmıştı.
Londra merkezli Middle East Eye haber sitesi ise 8 Haziran’da ismi açıklanmayan iki kaynağa dayandırdığı haberde, İran ve ABD’nin Tahran’ın nükleer programında kısıtlamalara gitmesi karşılığında petrol satışına müsaade verilmesini öngören “geçici bir anlaşmaya” yaklaştığını sav etmişti.
Haberde, İran’ın BM Daimi Temsilcisi Said İravani ile Beyaz Saray’ın İran Özel Temsilcisi Robert Malley’in ABD’de birkaç defa bir ortaya geldiği ve görüşmelerde değerli ilerleme kaydedildiği öne sürülmüştü.
İran ile nükleer muahede ve yaptırım süreci
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) ortasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir muahede imzalanmıştı.
ABD, 8 Mayıs 2018’de Donald Trump’ın başkanlığı periyodunda İran’la 2015’te varılan nükleer muahededen tek taraflı çekilerek bu ülkeye tekrar yaptırımlar uygulamıştı.
İran da buna karşılık 8 Mayıs 2019’da mutabakattaki faaliyetlerini askıya almaya başlamıştı. İran, mutabakatta 3,67 oranında uranyum zenginleştirmeye müsaade verilmesine karşın bu süreçte yüzde 60 saflıkta uranyum zenginleştirmeye başlamıştı.
Trump sonrasında Nisan 2021’de Viyana’da başlayan ve İran ile nükleer muahedenin yine canlandırılması ve ABD’nin muahedeye tekrar katılmasının ele alındığı nükleer görüşmeler, Washington ve Tahran ortasındaki bir dizi uzlaşmazlık nedeniyle Eylül 2022 başlarında askıya alınmıştı.
İranlı yetkililer sık sık ABD ile nükleer mutabakat konusunda bildiri alışverişinin kesilmediğini belirtirken ABD idaresi İran ile nükleer müzakerelerin gündemde olmadığını açıklıyordu.
İran, ABD’nin tek taraflı yaptırımları nedeniyle varlıklarına erişemiyor
İran, Güney Kore’ye petrol ihracatından elde edilen ve bu ülkedeki bankalarda tutulan 7 milyar dolarlık Dövizine ABD’nin tek taraflı bankacılık yaptırımları nedeniyle erişemiyor.
ABD’nin NBC News televizyonu, 15 Şubat’ta Amerikalı yetkililere dayandırdığı haberinde, Tahran ve Washington’un iki ülkede tutukluların takası ve İran’ın Güney Kore’de tutulan milyarlarca dolarlık varlığının hür bırakılması için Katar ve İngiltere’nin aracılığıyla dolaylı görüşmeler yaptığını duyurmuştu.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan da 12 Mart’ta yaptığı açıklamada, “Geçen günlerde bir muahedeye vardık ve Amerikan tarafında her şey yolunda giderse kısa vadede bir tutuklu mübadelesine şahit olacağımızı düşünüyorum” sözlerini kullanmıştı.
İran Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu’na yakınlığıyla bilinen Nournews, Nisan ayında Tahran ve Washington’un İran’ın dondurulmuş varlıklarının nasıl hür bırakılacağı konusunda mutabakata vardığını ve bu hususta iki taraftan uzmanlar ortasında teknik müzakerelerin devam ettiğini duyurmuştu.
