İşkolik misiniz, yoksa tükenmek üzere misiniz? İşkoliklik ve tükenmişlik sendromunun birbirinden farklı kavramlar.
İşkolik bireylerin çalışmaktan heyecan duyarken, tükenmiş bireylerin işi düşünmek bile istemeyeceklerini lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Her işkolik birey vakitle tükenmişlik yaşayabilir fakat bu kaçınılmaz son değildir. Bu, kişinin hudutlarını ne kadar gözettiğiyle ilgilidir.” dedi. Tükenmişlik yalnızca fazla çalışmaktan değil, duygusal yükü ağır işlerden de kaynaklanabildiğini kaydeden Aydın, terapi sürecinin, bireyin hem gücünü tekrar kazanmasına hem de sıhhatsiz niyet kalıplarını değiştirmesine yardımcı olacağını söyledi. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, işkoliklik ile tükenmişlik sendromu ortasındaki farklar, ortalarındaki bağ, bu durumların birey ve bağlantılar üzerindeki tesirleri ile terapi süreci ve korunma yolları hakkında açıklamalarda bulundu.
İşkolik çalışırken heyecan duyar, tükenmiş biri çalışmayı bile istemez!
İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu kavramlarının birbirine karıştırılabildiğini söz eden Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “İşkoliklik, kişinin dinlenmeden, kendine vakit ayırmadan daima çalışması ve bunu bir mecburilik üzere hissetmesidir. Tükenmişlik sendromu ise, duygusal yorgunluk, motivasyon kaybı ve işe karşı isteksizlikle kendini gösteren bir çöküş halidir” diye konuştu. İşkolik birinin ekseriyetle çalışırken heyecan duyabildiğini, tükenmiş bir kişinin ise çalışmayı düşünmek bile istemeyebildiğini lisana getiren Aydın, “Örneğin; Ayşe Hanım her sabah erkenden kalkıp ofise koşa koşa gidiyor ve işten çıktığında dahi mailleri denetim ediyor, tatildeyken bile aklı işte kalıyor. Bu durum iş kolikliğe örnek olarak gösterilebilir. Ama bir sabah yataktan kalkmakta zorlanıyorsa, hiçbir şey yapmak istemiyorsa ve her şey gözünde dağ üzere büyümeye başlıyorsa bu artık tükenmişliğe işaret edebilir” dedi.
İşkoliklik tükenmişliğe yol açabilir lakin her tükenmişliğin kaynağı işkoliklik değil!
Her işkolik bireyin vakitle tükenmişlik yaşayabileceğini aktaran Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Ama bu kaçınılmaz son değildir. Bu, kişinin sonlarını ne kadar gözettiğiyle ilgilidir” diye konuştu. “Tükenmişlik yaşayan herkesin işkolik olması da gerekmez.” diyen Aydın, “Örneğin; hemşirelik üzere ağır ve duygusal emek isteyen mesleklerde çalışan bireyler, iş saatleri dışında çalışmasalar da vakitle tükenebilirler. Yani işkoliklik tükenmişliğe yol açabilir fakat her tükenmişliğin kaynağı işkoliklik değildir. Bu iki durum ortasında bir bağ olsa da, her vakit teğe bir örtüşmezler.” halinde konuştu.
İşkoliklik, belirtileri besleyerek tükenmişlik sendromuna yer hazırlayabilir!
İşe çok bağlılığın bir noktadan sonra kişinin sıhhatini, alakalarını ve ruhsal istikrarını tehdit edebildiğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Uyku meseleleri, sonluluk, daima yorgunluk hissi, odaklanma zahmeti ve keyif alınan aktivitelerden uzaklaşma en sık görülen belirtilerdir. İşkoliklik, bu belirtileri besleyerek tükenmişlik sendromuna taban hazırlar” biçiminde konuştu. Bir kişinin daima ‘biraz daha çalışayım, sonra dinlenirim’ diyerek aylarını geçirmesi halinde, vücudunun bir gün bu tempo karşısında alarm vereceğine ve güç bataryalarının büsbütün bitebileceğine vurgu yapan Aydın, kelamlarını şöyle sürdürdü: “İşkolik bireyler, iş dışında kalan vakti çoklukla boş, anlamsız ya da verimsiz olarak kıymetlendirir. Bu da onları eşleriyle, çocuklarıyla ya da arkadaşlarıyla geçirilen vakitlerden uzaklaştırır. Tükenmişlikte ise kişi, yorgunluğundan dolayı toplumsal ortamlardan geri çekilir, içe kapanır. Her iki durumda da münasebetlerde ara oluşur. İşkolik biri hafta sonları dahi iş düşünmekten çocuğunun fotoğraf standına gidemezken, bir müddet sonra tükenmişlik yaşayan eşiyle bağlantısı kopma noktasına gelir. Bu süreçte hem bireyler hem de ilgiler ziyan görür.”
“Terapi, yalnızca semptomları hafifletmek değil, hayatı yine yapılandırmak manasına gelir”
Bir bireyin hem işkolik olup hem de tükenmişlik sendromu yaşaması durumunda terapi sürecinin ekseriyetle iki kademede ilerlediğine değinen Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Öncelikle bireyin güç kaynaklarını yine kazanması, yani tükenmişliği hafifletmesi hedeflenir. Sonrasında ise işkolik niyet kalıplarıyla çalışılır. ‘Çalışmazsam bedelli değilim’ ya da ‘Durmak tembelliktir’ üzere inançlar gözden geçirilir. Danışan, iş dışında da var olabileceğini öğrenmeye başlar.” dedi. Ruhsal dayanağın, şahsa hem kendini tekrar tanıma hem de hayatına istikrar kazandırma fırsatı sunduğunu vurgulayan Aydın, “Terapi, yalnızca semptomları hafifletmek değil, hayatı tekrar yapılandırmak manasına gelir.” ikazında bulundu ve işkolik bireylerin tükenmişliğe karşı kendilerini koruyabilmesi için tekliflerde bulunarak kelamlarını şöyle tamamladı:
“Öncelikle iş ve özel hayat ortasındaki hudutların net çizilmesi kıymetlidir. Günlük mola vermek, müsaade günlerini kıymetlendirmek, tatil planlamak kolay fakat tesirli adımlardır. Ayrıyeten ‘hayır’ demeyi öğrenmek, her gelen işi üstlenmemek ve vakit idaresi konusunda şuurlu davranmak hamidir. Evvelden akşamları da çalışan birinin artık makul bir saatte bilgisayarını kapatmayı alışkanlık haline getirmesi gerekir. Bu çeşit küçük adımlar, vakitle tükenmişliğe karşı güçlü bir kalkan oluşturur.” (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
