Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve emniyetli referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mart 2023 devri sonuçları açıklandı. Eşik paha olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, şubat ayında 50,1 olan manşet PMI martta 50,9’a yükselerek imalat dalının faaliyet şartlarında bir evvelki aya nazaran ölçülü bir güzelleşmeye işaret etti. Faaliyet şartlarındaki güçlenme, Aralık 2021’den beri en yüksek oranda gerçekleşti.
Mart ayında üretim ve yeni siparişlerin yine büyümeye geçmesi bölümün genel durumundaki güzelleşmede belirleyici oldu. İmalat sanayi üretimi son 16 ayda birinci kere artış kaydetti. Kimi anket iştirakçileri şubat zelzelesi nedeniyle aksaklıklarla müsabakaya devam ederken öbürleri üretime yine başladıklarını bildirdi. Öte yandan, etkilenen bölgelerdeki yine inşa çalışmaları birtakım firmalarda üretimin artmasını sağladı.
Yeni siparişlerde 1,5 yıl sonra bir birinci
Yeni siparişler mart ayında güçlü bir toparlanma ile son bir buçuk yıllık devirde birinci sefer büyümeye geçti. Misal bir gelişme, son bir yıldır birinci defa artış gösteren yeni ihracat siparişlerinde de gözlendi. Üretim ihtiyaçlarındaki artışa karşın, hem zelzelenin hem de yeni devreye giren erken emeklilik yasasının tesiriyle, istihdam son beş ayda birinci sefer düşüş kaydetti. İmalatçılar, yeni sipariş akışını yönetme ve birikmiş işler üzerinde çalışma maharetini sürdürdü. Fakat birikmiş işlerdeki düşüşün son 13 ayın en düşük oranında gerçekleşmesi, bölümde kapasite baskılarının ortaya çıkmaya başladığı tarafında sinyal verdi.
Mart’ta ham husus maliyetleri, fiyatlardaki yükseliş ve kur gelişmelerine bağlı olarak hem girdi maliyetleri hem de en son eser fiyatları keskin bir formda artmaya devam etti. Fakat her ikisinde de enflasyon oranları şubat ayına nazaran düşük gerçekleşti. Birebir periyotta tedarik zinciri aksamalarında da hafifleme belirtileri gözlendi. Teslimat mühletleri üst üste üçüncü ay artış kaydetti, lakin zelzele kaynaklı gecikmelerin azalmasına bağlı olarak tedarikçi performansındaki bozulma çok daha ölçülü seyretti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
Depremin şubat ayında gözlenen besbelli tesirlerinin akabinde martta Türk imalat sanayi üretiminin yine büyümeye geçmesi memnuniyet verici bir gelişme oldu. Zelzele firmalar üzerinde hala tesirli olsa da tekrar inşa çalışmalarının başlaması genel olarak büyümeye geçişi destekledi. Yeni siparişlerin de toparlanmasıyla birlikte firmaların yaklaşık bir yıldır karşı karşıya olduğu görece zayıf şartların sona erdiğini umuyoruz.”
Takip edilen 10 kesimden beşi yine büyümeye geçti
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mart ayı raporuna nazaran, anket kapsamında takip edilen 10 bölümün altısı üretimini artırırken, beş dal de şubattaki yavaşlamanın akabinde yine büyümeye geçti. Bu beş kesim, dokumacılık, ağaç ve kağıt eserleri, makine ve metal eserler, elektrikli ve elektronik eserler ile kara ve deniz taşıtları kesimleri oldu. En güçlü artış̧ ise son üç aydır birinci kere büyüme kaydeden dokumacılık dalında yaşandı. Öte yandan, üretimin yavaşlamaya devam ettiği bölümlerde dahi düşüşler bir evvelki anket devrine nazaran sürat kesti. En bariz azalma besin eserleri bölümünde gerçekleşti.
Mart ayında 10 bölümden yalnızca dördünde yeni siparişlerin artması, talepteki gelişmelerin üretimdeki kadar olumlu olmadığına işaret etti. Yeni siparişlerde en süratli güzelleşme kara ve deniz taşıtları dalında gerçekleşti. Ağustos 2021’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşen bu yükseliş tıpkı vakitte üretim, istihdam, satın alma faaliyetleri ve stoklarda da artışa yol açtı.
Yeni siparişlerdeki en keskin yavaşlama ise son dört ayda birinci defa düşüş yaşanan kimyasal, plastik ve kauçuk eserler dalında kaydedildi.
Kara ve deniz taşıtları kesiminde talepteki güzelleşmenin sağladığı fiyatlama gücünün tesiriyle kesin eserlerde son yedi ayın en sert fiyat artışı gerçekleşti. Kara ve deniz taşıtları dışında en son eser fiyatları enflasyonunun hızlandığı tek kesim giysi ve deri eserleri oldu.
Mart’ta dalların çoğunluğunda girdi maliyetleri enflasyonu yavaşladı. Girdi fiyatlarındaki en besbelli artış makine ve metal eserlerinde yaşanırken en ölçülü artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk kesiminde kaydedildi. Tedarik zincirlerinin düzgünleşme işaretleri gösterdiği geçen ay ana metal ve dokumacılık bölümlerinin teslimat mühletleri kısalırken başka birçok kesimde de gecikmeler şubata nazaran daha hafif seyretti.
