Kanser bütün dünyada görülme oranları giderek artan değerli bir sıhhat sorunudur. Küresel Kanser İstatistik bilgilerine nazaran 2020 yılında teşhis konulan 19,3 milyon yeni kanser hastası olduğunu ve 10 milyon hastanın da kanser nedeniyle hayatını kaybettiğini söyleyen Anadolu Sıhhat Merkezi Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Erkeklerde en sık akciğer, prostat, kalın bağırsak, mide ve karaciğer kanseri görülürken; bayanlarda göğüs, kalın bağırsak, akciğer, rahim ağzı ve tiroit kanserlerine daha sık rastlanıyor. Kanser olaylarının üçte biri farkındalık ve erken teşhisle önlenebiliyor, öbür üçte biri ise erken teşhis ve uygun tedavi ile büsbütün güzelleşebiliyor. Tarama programları, farkındalığın arttırılması, virüslerin neden olduğu birtakım kanserlere karşı kollayıcı aşılama, çevresel etkenlerin azaltılması, genetik risk faktörleri bulunanlarda çeşitli önleyici tedbirler alınması, erken teşhis ve tedavi ile milyonlarca hayat kurtarılabilir” açıklamasında bulundu.
Yapılan araştırmalar kanserdeki artışın devam edeceğini, 2040 yılında 27,5 milyon yeni kanser hastası olacağını ve 16,3 milyon kişinin kanser nedeniyle hayatını kaybedeceğini gösteriyor. Bütün dünyada en sık teşhis konulan kanserin göğüs kanseri olduğunu, bunu akciğer kanseri, kalın bağırsak kanseri ve prostat kanserinin izlediğini paylaşan Anadolu Sıhhat Merkezi Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Kanser, genlerimizde oluşan ve ‘mutasyon’ denen değişiklikler sonrası olağan hücrelerin değişmesi, denetimsiz çoğalması sonucu oluşan bir hastalık. Tüm kanserlerin yüzde 5-10’u kalıtımsaldır, ailesel geçiş gösterir. Bu kümede kanser yapan genler bir jenerasyondan başkasına genetik olarak aktarılabiliyor. Örneğin birinci ve ikinci derece yakınlarınızda göğüs yahut yumurtalık kanseri varsa ayrıntılı genetik testlerinizin yapılması gerekir. Ailede kalın bağırsak ve rahim kanseri olan bireyler varsa kalıtımsal kanser riskinizi belirlemek için genetik danışmanlık almanızı tavsiye ederiz” dedi.
Tarama testleri kansere bağlı mevt oranını azaltıyor
Herhangi bir şikâyeti bulunmayan sağlıklı bireylerde kanserin erken teşhisi için yapılan testlere tarama testleri denildiğini söyleyen Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Meme kanseri, kalın bağırsak kanseri, akciğer kanseri ve rahim ağzı kanseri için önerilen tarama testleri, kanserin erken teşhisini sağlayarak kansere bağlı mevt oranını azaltmaktadır. Bayanlara göğüs kanseri için 40-44 yaş ortası bazal bir mamografi yapılarak başlanabilir. 45-55 yaş ortasında ise her yıl tertipli mamografi önerilir. 55 yaşından sonra da 2 yılda bir mamografi ile taramalara devam edilebilir” diye konuştu.
Yüksek riskli hastalarda tarama özel olarak planlanmalıdır.
Rahim ağzı kanseri (servikal kanser) için taramaya 25 yaşında başlanması gerektiğini öneren Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, tarama testi olarak HPV testi ve pap smear testinin yapıldığına dikkat çekerek bazal bir HPV testi yapıldıktan sonra negatif ise her 5 yılda bir tekrarının, Pap smear testinin de her 3 yılda bir yapılmasının önerildiğini vurguladı.
Kronik bağırsak hastalığı olmayan ya da ailesinde kolon kanseri olmayan ortalama risk kümesindeki bireylerde kolonoskopi ile her 10 yılda bir tarama önerildiğinin altını çizen Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Fekal immunhistokimyasal test ya da gaytada zımnî kan testleri üzere noninvazif sistemler de tarama olarak kullanılabilir lakin olumlu sonuç gelmesi halinde kolonoskopi yapılması gerekir. Kolorektal kanser gelişimi için yüksek riskli hastalarda tarama ferdî risklere nazaran özel olarak planlanmalıdır. Akciğer kanseri için ise tarama, 50-80 yaş ortasında en az 20 paket/yıl sigara içim hikayesi olan, halihazırda sigara içen ya da 15 yıl içinde sigarayı bırakmış hastalara yapılmaktadır. Tarama testi olarak yılda bir düşük yoğunluklu akciğer tomografisi yapılması tavsiye edilmektedir. Bu risk kümesinde olan bu hastalarda tomografi ile akciğer kanserinin erken tanınması mümkün olabilmektedir” dedi.
Tedavisini tamamlamış kanser hastalarında tekrardan kansere yakalanmamak için teklifler:
- Sigara kullanmayın.
- Sağlıklı beslenin:
- Kızartmalar, doymuş yağlar, asitli ve şekerli içecekler, işlenmiş besinler, işlenmiş et eserleri tüketmeyin.
- Taze zerzevat ve meyvelerin farklı farklı çeşitlerinden tüketin, tek tip beslenmeyin.
- Tam tahıldan yapılmış besinleri tercih edin.
- Et tüketimini sınırlayın. (Haftada 2-3)
- Egzersiz yapın: Tertipli antrenman hem fizikî hem ruhsal sıhhat için hayli kıymetlidir.
- Daha az oturun, daha çok hareket edin.
- Her gün en az 30-45 dakika yürüyüş üzere hafif idmanlar ya da haftada 2 defa 60-75 dakika ağır antrenmanlar yapmaya itina gösterin.
- İdeal kilonuzu koruyun, kilo almışsanız beslenme denetimi ve idmanla kilo denetimi sağlayama çalışın.
Kanser belirtileri:
- Uzun süren geçmeyen öksürük, nefes darlığı,
- Bağırsak alışkanlığında değişiklik, uzun süren kabızlık ya da geçmeyen ishal,
- Kanlı balgam,
- Büyük tuvalette kan görmek, kanlı kusma,
- İdrarda kan görmek,
- Kanlı ve geçmeyen vajinal akıntı, menopozdaki bayanlarda kanama,
- Memede sertlik ve kitle ele gelmesi, lenf bezlerinde şişlik, büyüme,
- Vücutta birdenbire ortaya çıkan sertlik ve kitleler, karın şişliği,
- Derideki benlerde kanama, renk ve hal değişikliği, büyüme,
- Açıklanamayan kilo kaybı, geçmeyen yüksek ateş, çok gece terlemesi, halsizlik,
- Ciltte ve gözlerde sararma,gibi şikayetleri olanlar doktora başvurmalı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
