Sosyopatlık, kişilik bozuklukları ortasında yer alan ve bireyin toplumsal normlara, ahlaki bedellere ve öbür insanların haklarına karşı daima bir duyarsızlık göstermesiyle karakterize edilen bir durumdur.
Antisosyal kişilik bozukluğunun bir alt tipi olarak bilinen bu bozukluk, çoklukla çocukluk ya da ergenlik periyodunda belirti göstermeye başlar ve kişinin ömrünü olumsuz istikamette tesirler. Sosyopatlar çoklukla palavra söyleme, manipülasyon, empati eksikliği ve suistimale yatkınlık üzere davranışlarla tanınırlar.
Sosyopat Nedir? Nasıl Ortaya Çıkar? Belirtileri Nelerdir?
1. Sosyopat Nedir?
Sosyopat, klinik olarak antisosyal kişilik bozukluğu olan şahıslara verilen bir isimdir. Bu şahıslar, toplumsal normları ve diğerlerinin haklarını önemsemeden hareket ederler.
Sosyopatlar, toplumsal kurallara uyma konusunda büyük zorluklar yaşar ve birden fazla vakit dürtüsel, saldırgan yahut manipülatif davranışlar sergilerler. Çoklukla empatiden mahrum olan bu bireyler, diğerlerinin hislerine duyarsızdır ve vicdan azabı hissetmezler.
2. Nasıl Ortaya Çıkar?
Genetik ve çevresel faktörler: Sosyopatlığın genetik yatkınlık, beyin yapısındaki bozukluklar ve çocukluk devrinde yaşanan travmalar üzere birçok nedeni olabilir.
Beyin yapısı: Araştırmalar, sosyopatların beyinlerinde duygusal reaksiyonlar ve empatiyle ilgili bölgelerin farklı çalıştığını göstermektedir. Bu, bireylerin diğerlerine karşı empati kuramamasına yol açar.
Çocukluk tecrübeleri: Şiddet, ihmal ya da duygusal istismar üzere travmatik çocukluk tecrübeleri de bu bozukluğun gelişmesine katkı sağlar.
3. Sosyopatın Belirtileri Nelerdir?
Sosyopatları tanımanın aşikâr başlı yolları vardır. İşte dikkat çeken kimi belirtiler:
Empati Eksikliği: Sosyopatlar, diğerlerinin hislerini manaya ve empati kurma yetisinden mahrumdur. İnsanların acılarına yahut duygusal durumlarına karşı duyarsızdırlar.
Sürekli Palavra Söyleme ve Manipülasyon: Sosyopatlar, palavra söylemeyi ve diğerlerini kendi çıkarları doğrultusunda manipüle etmeyi alışkanlık haline getirirler. Bu davranış, suçluluk yahut pişmanlık hissetmeden gerçekleştirilir.
Vicdan Azabı Yaşamamak: Suçluluk hissetmeden, diğerlerine ziyan verebilecek davranışlarda bulunurlar. İstedikleri sonuçları elde etmek için her türlü yola başvurabilirler.
Dürtüsellik ve Plan Yapmama: Uzun vadeli planlar yapma konusunda başarısızdırlar ve çoklukla dürtüsel kararlar alırlar. Risk almayı severler ve bu riskler çoklukla diğerlerini olumsuz tesirler.
Saldırganlık ve Şiddet Eğilimi: Sosyopatlar, basitçe öfkeye kapılabilir ve fizikî ya da ruhsal şiddet göstermeye eğilimlidir. Bu davranışlar, oburlarının haklarını önemsememekten kaynaklanır.
İlişki Kurmada Zorlanma: Sosyopatlar, derin ve samimi alakalar kurma konusunda zorluk çekerler. İlgileri çoklukla yüzeysel ve manipülatif olur.
Sorumluluk Almama: Sık sık diğerlerini suçlama eğilimindedirler ve kendi davranışlarının sonuçlarını üstlenmezler. Suçlama ve sorumluluk almaktan kaçınırlar.
4. Sosyopatların Davranış Kalıpları:
Karizmatik ve alımlı olabilirler: Sosyopatlar, birinci izlenimde karizmatik ve cazibeli görünebilirler. İnsanları etkileyerek onları manipüle etmeye çalışırlar.
Kurallara karşı gelirler: Sosyopatlar çoklukla toplumsal kuralları önemsemez ve sıklıkla bu kuralların dışına çıkarlar.
Empati ve vicdan eksikliği: Başka insanların duygusal durumları ya da ömürlerine karşı derin bir kayıtsızlık gösterirler.
Egoist ve kendine çok güvenen bir yapıya sahiptirler.
5. Sosyopatla Başa Çıkma Yolları:
Sosyopat bir bireyle başa çıkmak hayli sıkıntı olabilir. Bu şahıslarla irtibatta bulunurken hudut koymak, duygusal manipülasyona müsaade vermemek ve profesyonel takviye almak en yanlışsız yaklaşım olacaktır.
Sosyopatlarla başa çıkarken dikkat edilmesi gereken birtakım ipuçları şunlardır:
Sınırlar belirleyin: Duygusal manipülasyona açık olmamak ismine kendinize hudutlar koymalısınız.
Destek alın: Sosyopat bireylerle başa çıkmak için bir psikolog veya danışmandan destek almak kıymetlidir.