Birçok Amerikalı krizantemleri her sonbaharda New England kapılarını süsleyen çiçek sepetleriyle ilişkilendirse de, bitkinin kökleri aslında antik Çin’e dayanır. Budist rahipler muhtemelen çiçeği Japonya’ya sekizinci yüzyıl civarında getirmiştir ve burada İmparator Go-Toba’yı (1180-1239) büyülemiş ve onu, bugün hala imparatorluk ailesi tarafından kullanılanın öncüsü olan armasına benzerliğini eklemeye teşvik etmiştir. O zamandan beri krizantem, Japonya’nın ulusal sembolü olmuştur ve hatta ülkenin pasaportlarında altınla işlenmiştir. Ancak Doğu Asya’da sevilir, festivallerle kutlanır ve sanat, tekstil ve seramikte anılır.
Çiçek ilk olarak 17. yüzyılda Hollanda’da görüldü ve daha sonra Britanya ve Amerika’ya gitti ve neredeyse her iklimde yetişebilmesi ve geç açan çiçekleriyle popüler oldu. “Sonbaharda, bahçelerimiz kasvetli kış örtüsünü giydiğinde, dayanıklı krizantemler bahçeleri neşelendirmek ve güzelleştirmek için gelir,” diye yazmıştı İngiliz doğumlu bahçıvan Arthur Herrington’ın 1905 tarihli kitabına katkıda bulunan bir yazar.
Ancak krizantem -adı Yunanca kökenlidir- krizos(altın) ve marş(çiçek) — Batı’ya geldikten sonra birkaç yüzyıl boyunca moda olmaya devam etti, sonunda cenazeler ve ucuz buketlerle ilişkilendirilmeye başlandı. Ancak son zamanlarda, havai fişek püsküren örümcek; vahşi, Seuss silüetine sahip diğer Japon çeşitleri; ve sıkıca paketlenmiş kartopu şekliyle karakterize edilen ponpon gibi daha az bilinen türler sosyal medyada ve moda şovlarında ve partilerde ortaya çıkmaya başladı. “Çok ruhlular. Sadece bir sap üzerinde buruşturulmuş yüz dolarlık bir banknot değiller, gül gibi sahte bir zenginlik göstergesi,” diyor Little Compton, RI’de alışılmadık dayanıklı bitkilerde uzmanlaşmış bir fidanlık olan Issima’nın ortak sahibi Taylor Johnston. “Krizantem daha sade bir inceliğe ve zarafete sahip.”
41 yaşındaki Johnston, 19. yüzyılda Japon kültürüne yakınlığı olan Amerikalı hayırsever ve sanat koleksiyoncusu tarafından kurulan Boston’daki Isabella Stewart Gardner Müzesi’nin baş bahçıvanı olduğu zamandan beri bu çiçeği seviyor. Gardner’ın krizantem sevgisine bir saygı duruşu olarak, müze her sonbaharda avlusunda onlarca çeşidi sergiliyor. Oradaki bahçıvanlar, Japon budama tekniği olarak adlandırılan bir teknik uyguluyor ogiku, beş fit yüksekliğe kadar ulaşan heykelsi tek gövdeli, kayısı ve menekşe tonlarında yemek tabağı büyüklüğünde çiçekler üreten bir bitkidir.
Londra merkezli çiçek tasarımcısı Leigh Chappell de krizantemlerle çalışırken Japon geleneğine başvuruyor. Tüylü pembe Avignon ve dikenli mor örümcek gibi çeşitleriyle ayaklı kaplarda ikebana esintili tek saplı aranjmanlar yaptı, bazıları yerel bir seramik sanatçısı olan Noe Kuremoto’dan temin edildi. “Yıllardır insanları krizantem kullanmaya ikna etmeye çalışıyorum, ancak benzin istasyonundan son dakika hediyesi olarak alınan türden bir çiçek oldukları için bu zor bir üne sahipler. Ancak onları bu kadar yüce, minimal bir şekilde sunduğunuzda, onlara çağdaş bir his veriyor,” diyor krizantemlerin yerel olarak yetiştirilebilmesini de seven Chappell.
