Foreks – ABD–Çin ticaret savaşlarının tesiri, Avrupa ile istikrarsızlaşan münasebetler, Çin menşeili araçların yükselişi ve yerli üretimin daralması Türkiye otomotiv bölümünü kritik bir kavşağa getirdi. LenaCars Genel Müdürü Selçuk Nazik “Oyun yine yazılıyor. Türkiye ya üretim üssü olacak ya da pazar olarak tüketilecek” açıklamasını yaptı.
2023’teki Tarihi Dönemeç: Otomotivde Açık Verdiğimiz Yıl
Türkiye otomotiv bölümü, 2020–2022 devrinde sistemli formda dış ticaret fazlası verirken, 2023 yılında birinci defa yaklaşık 3 milyar dolarlık dış ticaret açığı ile sarsıldı. Bu durum bilhassa binek araçlarda ithalatın önemli oranda artmasından kaynaklandı. 2024’te tablo bir ölçü toparlansa da bu istikrar ticari araçlar ve otobüs segmentindeki güçlü ihracat sayesinde sağlandı. LenaCars Genel Müdürü Selçuk Nazik tabloyu şöyle kıymetlendirdi: “Binek araç segmentinde dış ticaret açığımız hala çok önemli boyutta. 2025’e üretim ve ihracatta düşüşle başladık. Bu bilgiler, yerli üretimi ve teknolojiyi merkezine almayan siyasetlerin kesimi sürdürülebilir kılmadığını gösteriyor”
ABD–Çin Ticaret Savaşlarının Türkiye’ye Yansıması
ABD’nin Çin’e uygulamaya çalıştığı tarifeler ve Çin’in buna karşı geliştirdiği ihracat stratejileri dünya otomotiv istikrarlarını değiştirdi. ABD’nin 2024’te otomotiv dış ticaret açığı 374 milyar dolara ulaştı. Çin ise sadece 2023 yılında 93,9 milyar dolarlık otomotiv dış ticaret fazlası verdi. Nazik “ABD’nin Çin’e karşı ticaret savaşı, aslında bizim üzere ülkeler için fırsata dönüşebilir. Türkiye’nin hem üretim üssü olarak Çin’e hem de tedarikçi olarak ABD ve Avrupa’ya oynayabileceği rol çok kritik. Lakin hâlâ Çinli markalar Türkiye’de üretim yatırımı yapmaya tam manasıyla başlamadı. Bu büyük bir risk” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin Zayıf Halkası: Çin’e Verdiğimiz Cari Açık Büyüyor
2024 yılında Türkiye, Almanya ve Çin’den yüksek oranda araç ithal etti. Almanya 4,92 milyar USD, Çin 1,57 milyar USD ile dikkat çekti. 2023’te Çin menşeili araçların Türkiye pazarına girişiyle 1,5 milyar USD açık verildi. Buna karşılık Fransa, İngiltere ve İtalya üzere ülkelerle yapılan ticaret, dış ticaret fazlası vererek istikrarda kalındı. Avrupa’ya yapılan ihracatta öne çıkan modeller ise Türkiye’de üretilen Renault, Fiat ve Toyota araçlarından oldu. Nazik, “Çin’e karşı çok önemli bir dış ticaret açığı verir pozisyona gelmiş durumdayız. 2023 yılında Çinli markaların Türkiye’de satış yapmaya başlaması ile Çin en yüksek cari açık verdiğimiz üçüncü ülke pozisyonuna oturmuş durumda. Şayet Çin Türkiye’de üretim yapmaya başlamaz ve Türkiye’de araç satış suratını bu halde artırmaya devam ederse, otomotivde cari açık büyük bir sorun haline gelir” yorumunu yaptı.
Togg ve Yerli Üretim Kritik Rolde
Öte yandan 2024’te binek araç ithalatı dramatik formda artarken, Togg üzere yerli teşebbüslerin ihracat yapamaması kesime darbe vurdu. Nazik, “Togg’un Almanya ve Fransa üzere pazarlara açılması, yalnızca marka değil, bölüm ismine bir sembol olur. Sedan ve crossback üretimlerine süratle geçilmesi hem itibar hem de döviz girdisi sağlar. Son günlerde kimi teşvikler gündeme gelse de yerli otomotiv sanayimizin daha manalı ve kapsayıcı teşvik gereksinimi var. Yerli üreticilerimizin ise eser yelpazelerinde katma kıymetli ve teknolojisi yüksek modellere odaklanması endüstrimiz açısından büyük kıymet teşkil eder hale geldi” dedi.
2025’in Birinci Çeyreğinde Alarm Zilleri Çalıyor
Ocak – Mart 2025 toplamında;
• İthalatın hissesi %69’ a yükseldi
• Toplam üretim %9 azaldı
• Otomobil üretimi %7, ihracat ise %3 düştü
• Ticari araçlar üretimi %11, ağır ticari ise %39 azaldı
• Traktör üretimi %41,6 azaldı,
• Toplam ihracat adedi %1, araba ihracatı ise %3 düştü
Nazik, bu düşüşü şöyle yorumladı:
“Yılın birinci çeyreğinde bilgiler alarm veriyor. Üretim cephesinde tek olumlu gelişme, minibüs üretim adetinin %122 artması oldu. Üretim düşerse, istihdam düşer. Bu da ekonomik daralma ve teknoloji kaybı demek. Acil regülasyon ve stratejik dayanak gerekiyor. ABD ile Çin ortasında oluşan bu ticaret savaşı, Çin’in üretim konusunda hem ABD pazarına satış yapabileceği hem de Avrupa’ya satış yapabileceği bir müttefike gereksinim duyacaktır. Bu noktada Türkiye’de üretim yapması Çin açısından değerli. Lakin geldiğimiz noktada hala Manisa’daki fabrika yatırımına resmi olarak başlanmaması öteki taraftan Samsun yatırımı için Çinlilerden ortak arıyoruz üzere açıklamalar telaş veriyor. Çin’li markaların kesinlikle Türkiye’de üretim yapması koşul. Öbür taraftan ise ABD’nin Avrupa’ya uyguladığı yüksek tarifeler ertelenmeden uygulamaya girseydi, Avrupalı markaların da Türkiye’de üretim yapmasının önü açılabilirdi. Şu anda 90 gün mühletle ertelendi tarifeler. Lakin dönüşen otomotiv üretim teknolojileri ve Çin pazarındaki kayıplarını düşündüğümüzde Avrupalı markalar için önümüzdeki süreçte Avrupa’nın Türkiye’ye hiç olmadığı kadar gereksinim duyacağı görülmektedir. Dinamik Pazar yapısı ile Türkiye Avrupa için yeni pazarlar kazanmak ve mevcut satışlarını artırmak için kritik noktada olacak.
Türkiye’nin döviz karşısında artan TL üretim maliyetleri kapsamında üretim bilgilerinin gerilemesi olumsuz sinyaller veriyor. Bunu görmek ve yerli üretim araçları epeyce desteklemek bu istikamette regülasyonlar geliştirmemiz elzem”
