Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin üzerinden 2 ay geçti. Fakat zelzelenin acısı hala çok taze. 50 binden fazla insanımızın hayatını kaybettiği ve milyonlarca insanın etkilendiği zelzele geride büyük bir acı ve yıkım bıraktı. Zelzeleden sonra yaşanan yıkımdan sonra yeni bir sorun baş gösterdi.
Asbest tehlikesinin her geçen gün arttığı molozlar ne olacak? 11 vilayette yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı, yani artık kullanılamaz hale gelmiş bina sayısı 279 bin, bağımsız ünitenin ise 821 bin 302 olarak açıklandı. Birtakım iddialara nazaran moloz yığınının 300 milyon tonu geçebileceği tabir ediliyor.
Moloz yığınları tehlike saçıyor
Molozlara tahlil önerisi Hatay Turizm Kalkındırma Kurulu Lideri Ömer Niziplioğlu’ndan geldi. Molozların hakikat bir halde dönüştürülmezse büyük bir etraf felaketine yol açabileceğinin altını çizen Niziplioğlu, bu molozları liman ve marina üretiminde kullanılarak doğayı kirletmeden iktisada kazandırılabileceğinisöyleyedi. Niziplioğlu kelamlarına şöyle devam etti;
6 şubat sarsıntısından sonra ne olacağını kimse bilmiyor halk umutsuz moraller bozuk yeni bir yerleşim planı bekleniyor ekonomik kalkınmak için vizyoner projeler isteniyor bilhassa Hatay’da Samandağ kıyı şeridinin deniz turizmine açılmasının en akıllı yol olduğu konusunda genel bir kanı hakim tabiata saygılı az yoğunluklu bir hoteller bölgesi oluşturulması hem iktisadın hemde istihdamın canlanması için hayati kıymet taşıyor.”
“Turizmin canlanır bölgeye katkı verir”
Hatay’ın cruise gemilerin ilgi odağı olabilecek bir lokasyon olduğunun altını çizen Ömer Niziplioğlu, “Hatay, Doğu Akdeniz gemi turizminde yer alması gereken bir yer. Doğu Akdeniz çeşidi yapan gemiler Mısır,İsrail Lübnan’a uğradıktan sonra ülkemize uğramadan gidiyor nedeni ise limanının olmaması. Yayladağ- Samandağ ortasında yapılacak bir limanın bu talebi karşılayacağını düşünüyorum. Liman için en büyük yatırımın dolgu gereci olduğu düşünüldüğünde sarsıntı bölgesinde çıkan molozu liman ve marina yapmak için kullanmalıyız çünkü tabiatın neresine bırakırsak o bölge etraf felaketi yaşayacaktır moloz tartıyla betondan oluştuğu düşünüldüğünde birçok liman ve marina beton bloklardan yapıldığı için bu uygulamanın etrafa çokta ziyan vermeyecektir” diye konuştu.
“Bölge 3-4 milyon turist kazanır”
Molozların Liman ve Marina yapımındakullanılmasının en akla yatkın yol olacağına dikkat çeken Niziplioğlu, “Gemi turizmi için 3-4 milyon konuğu ülkemize çekme imkanımız olacak. Turistler dünyanın birinci kilisesi, Anadolu’nun birinci mescidinin olduğu birçok inanç tarih kültür ve tabiat mükemmelini barındıran Hatay’ı görmek isteyecektir. Ayrıyeten etraf vilayetlerde bu konuklardan yararlanacaktır. Bölgenin motoru dinamosu olacaktır. Böylelikle çevreyi ve tarım yerlerini de kurtarmış olacağız” sözlerini kullandı.
Molozlar uygun dönüştürülmezse tehlike saçıyor
Yıkımlardan ortaya çıkacak ahşap, alüminyum ve PVC üretimli kapı ve pencereler, demir ve çelik gereçler, bakır kablolar, tesisat gereçleri, kiremit ve ahşap gereçleri yerinde ayrıştırıp tekrar yapı dalına kazandırılıyor. Geri kalan molozlar ise özel kurulacak geri dönüşüm tesislerinde işlenip düşük kaliteli beton ve çimento haline getirilebiliyor. Bu betonlar kaldırım taşı, yol altı dolgu gereci, tretuvar ve park taşı olarak kullanılıyor. Lakin gerekli tedbirler alınmazsa yanlış dönüştürülen ve etrafa dökülen molozlar toplum sıhhatini önemli tehlikeye atabiliyor. Molozların dökülmesi sırasında bilhassa yeraltı ve yüzey sularını kirletecek alanlardan kaçınılması gerekiyor.
BM enkaz kaldırma için devreye girdi
Türkiye’nin güneydoğusunda 6 ve 20 Şubat 2023’te meydana gelen dehşet verici zelzelelerde yıkılan binlerce binanın enkaz yığınlarını kaldırmak, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) afet karşılığında ortaya koyduğu takviye planında en yüksek öncelikli alan olarak yer alıyor. Birleşmiş Milletler’in 16 Şubat 2023’te yayımladığı 1 milyar dolarlık “acil çağrı”nın bir modülü olarak istenen 113,5 milyon dolarlık fonun büyük kısmı enkaz kaldırma faaliyetlerine gidecek.
UNDP bu eforları için, Haiti, Nepal ve Pakistan dahildünyanın öteki ülkelerindeki sarsıntılara, 2020 yılında Beyrut’taki büyük patlamaya, Rus işgali nedeniyle Ukrayna’da oluşan savaş tahribatına cevap vermedeki tecrübelerinden yararlanacak. UNDP örneğin Nepal’de, hasar gören bölgelerdeki enkazın yüzde 90’ını geri dönüştürdü.
Örneğin 2005’te yaşanan 7.8 büyüklüğündeki Nepal Depremi’nin atıklarının 18 milyon ton, 2011’de yaşanan 9.0 büyüklüğündeki Tohoku (Japonya) Depremi’nin atıklarının 29 milyon ton olduğu varsayım ediliyor. Tam da bu nedenle bu devasa ölçüdeki enkazı kaldırma çalışmalarının toplumsal ve ekolojik hassasiyetle yürütülmesi çok değerli. Sürecin aceleye getirilmeden, her bir etabı evvelden düşünülerek planlanması gerekiyor. Aksi durumda enkazdan diğer felaketlerin de çıkması çok muhtemel görünüyor.
Çevre Bakanlığı Atıkların nasıl kaldırılacağını açıkladı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, afet sonrası uygulanması gereken “Atık Yönetimi”ne ait bilgiler paylaştı.
Özellikle yıkılan binaların enkazı, ilgili mevzuatlar çerçevesinde etrafa ve yer altı sularına ziyan vermeyecek biçimde tedbirler alınarak kaldırılıyor.Kamyonlara yüklenen hafriyat, enkaz döküm alanlarına boşaltılıyor. Yıkım ve döküm alanında arazözlerle daima sulama yapılıyor. Bakanlıkça alanda bulunan taşınabilir etraf laboratuvarlarında da enkazdan alınan numuneler üzerinde asbest ölçümleri gerçekleştiriliyor. Bakanlıkça bu çerçevede 11 vilayette 47 başka noktada enkaz döküm alanı oluşturuldu. Burada, toplanan hafriyat, etrafa ziyan vermeyecek halde sürece tabi tutuluyor. Tüm alanlara yerleştirilen konkasörler aracılığıyla büyük taşlar parçalanıp, küçültülerek geri dönüşümde kullanılabilir hale getiriliyor.
Hafriyattan çıkan geri dönüşen materyallerin sarsıntı bölgelerinde hasar görmüş yolların tamir edilmesinde, kalan beton, tuğla üzere atıkların da kaldırım ile yürüyüş yollarının üretiminde kullanılması planlanıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
