Anadolu’ya ilişkin olduğu belirlenen 14 eser ABD’de ele geçirilmişti ve 40 yıl süren çalışma sonucunda eserler Türkiye’ye iade edildi. Kaçak hafriyatlar ile müsaadesiz yurt dışına çıkarılan eserler ortasında Bizans ve Osmanlı periyodundan eserler bulunuyor.
Kaçak hafriyatlar ile yurt dışına çıkarılan 14 yapıtın Anadolu’ya ilişkin olduğu tespit edildi. 40 yıl süren çalışmaların akabinde tarihi miras niteliğinde olan yapıtların Türkiye’ye teslim edilmesine karar verildi.
New York Türkevi’nde düzenlenen bölüm teslim merasimi, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, New York Başkonsolosu Büyükelçi Muhittin Ahmet Hazal, ABD İç Güvenlik Bakanlığı, Manhattan Bölge Savcılığı yetkilileri ve THY New York Müdürü Emre İsmailoğlu katılımlarıyla gerçekleşti. Türk ve Amerikalı basın mensuplarının hazırda bulunduğu merasimde Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Yazgı konuşma yaptı.
Eserlerin ele geçirilmesinde Türk kurumlarıyla iş birliği yapan Manhattan Bölge Savcılığı ve takımına teşekkür eden Yazgı, iade alınan tarihi yapıtların dünya arkeoloji literatüründe değeri olduğunun altını çizdi.
KÜLTÜREL MİRAS SAYGIYI MUHAFAZANIN TEK YOLU
Tarihe tanıklık eden kültür varlıkları hakkında açıklama yapan Yazgı, “Yapılan iade çalışmalarının insanlığın üniversal kültürüne sunduğu katkının vakit içerisinde daha güzel anlaşılacağını umuyorum.” sözlerini ekledi.
Kültür varlıklarının değerine işaret eden Yazgı, “Kültürel miras, farklılıklarımızı kutlamanın ve kucaklamanın yanı sıra saygıyı muhafazanın da tek yoludur.” dedi. Tarihi eser kaçakçılığı yapan bireyler için ise “asla kaçış yok” bildirisini verdi.
İadesi alınan en büyük kesim olan “giyimli bronz bayan heykelinin” birinci kere gün yüzüne çıktığını aktaran Yazgı, bu süreçte Amerikalı görevlilerin, ABD’deki Türk misyonlarının ve THY yetkililerinin vermiş olduğu dayanağın değerine işaret etti.
New York’ta vazifeye yakın tarihte başlayan Başkonsolos Muhittin Ahmet Hazal da tarihi yapıtların iade edildiği bir zaman teslim merasimine birinci kere katıldığını belirtti. Merasimden çok etkilendiğini belirten Hazal, bu yapıtların Türkiye’ye ilişkin olduğunu fakat öteki coğrafyalardaki tüm insanların ortak tarihi olduğunu lisana getirdi. İsteyen herkesin Türkiye’deki müzelerde bu yapıtları görebileceğini hatırlattı.
‘ARTIK DOĞRUYU YAPMANIN ZAMANI’
Manhattan Bölge Savcılığı yetkililerine, süreçteki yardımları nedeniyle teşekkür eden Hazal, “Bu tarihi yapıtların Türkiye’ye teslim edilmesi için çok özveriyle çalışmış, çok motive olmuşsunuz. Çok etkilendim, bunun için sizi selamlıyor ve tebrik ediyorum.” dedi.
Manhattan Bölge Savcılığı Eski Eserler Kaçakçılığı Ünitesi Şefi Matthew Bogdanos, bu yapıtların ortak bir kültürel mirası temsil ettiğini lisana getirdi. Birebir vakitte Bogdanos, tarihi yapıtların “çıkarıldıkları yere ilişkin olduklarını ve oraya iade edilmeleri gerektiğini” kelamlarına ekledi.
Yıllarca kimi koleksiyoncuların kanunların kendileri için geçerli olmadığını düşündüklerini işaret eden Bogdanos, “Artık vakit, doğruyu yapmanın vakti.” dedi. Bogdanos, bundan sonra da bulunacak tarihi yapıtları kendi topraklarına teslim etmek için çalışacağı konusunda kelam verdi.
ÇALIŞMALAR 40 YIL SÜRDÜ
Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manhattan Bölge Savcılığı ve ABD İç Güvenlik Soruşturma Birimi (HSI) iş birliği içinde çalışma yürüttü ve yapılan çalışmalar 14 eşsiz kesimin sahibinin Anadolu olduğunu ortaya koydu. Hassas takipler sonucunda ele geçirilen eserler, periyot teslim merasiminde karşılıklı imzalar ile teslim alındı.
Türkiye’ye iade edilen eserler ortasında 3 yapıtın Burdur’dan çıkarıldığı tespit edildi. Burdur’un Gölhisar ilçesinde Boubon Antik Kenti kökenli olan 3 yapıttan 1 adet bronz heykel ve 2 adet bronz heykel başı bulunduğu belirtildi.
Kaçak hafriyat yapılan ve yurt dışına kaçırılan “bronz genç erkek başı” olarak isimlendirilen eser için bilimsel çalışma ve analizlerinin 40 yıl sürdüğü belirtildi.
Burdur’dan çıktığı belirlenen bir öteki eser olan “sakallı bronz erkek başı”nın özel bir müzede sergilendiği ve yapılan çalışmalar sonucu Türkiye’ye yine kazandırıldığı aktarıldı.
BİZANS VE OSMANLI TARİHİ BİR ARADA
1960’lı yıllarda Boubon Antik Kentinde yapılan kaçak kazıların akabinde yurt dışına müsaadesiz çıkarılan eserler ortasında Bizans periyoduna ilişkin 3 adet sikkenin yer aldığı belirtildi. Ayrıyeten 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı periyoduna ilişkin 2 adet hançer de iadesi alınan eserler ortasında bulunuyor. Başka yandan çeşitli devirlere ilişkin 3 adet pişmiş toprak kap, tarihi 11. yüzyıla uzanan bir mücevher kutusu kesimi ve bir pişmiş toprak lamba da eserler ortasında yer alıyor.
