Netanyahu’nun saldırgan ve genişlemeci dış siyasetinin her vakit İsrail Yüksek Mahkemesi’nin önünde pürüz olarak durduğunu belirten uzmanlar, öte yandan vatandaşların haftalarca süren protestolarıyla ve muhalefetiyle karşılaşan başbakanın milletlerarası seviyede de elinin zayıflayacağını tabir ediyor.
Ülke içi siyasi gelişmelerin dış siyaset önceliklerinden hiçbirini etkilemeyeceğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Hamoon Khelghat Doost, iki yıl kadar evvel İbrahim Antlaşması’yla alakaları Basra Körfezi ülkeleri ile bir dönüm noktasına varan İsrail’in Suudi Arabistan ile barış yapmasının da kolaylaştığına ve Çin’in arabulucuk rolününün değerine dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Bağlar İngilizce Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Hamoon Khelghat Doost, yargı ıslahatı teşebbüsü sonrasında İsrail’de meydana gelen olayları ve Başbakan Netanyahu’nun bakış açısını kıymetlendirdi.
Aharon Barak’ın ıslahatları yargı bağımsızlığını artırdı
1990’lardan bu yana yargı gücünün İsrail’i yöneten öbür kurumların gücüne kıyasla istikrarlı ve büyük ölçüde arttığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Hamoon Khelghat Doost, “Yargının gücünün ve tesirinin bu seviyede artması ise İsrail’de yazılı bir anayasanın olmaması nedeniyle ülkede uygar hakların ve insan haklarının uygulanmasının tek garantisinin yargı bağımsızlığı olacağını savunan Aharon Barak’ın yargı ihtilaliydi. Bu nedenle hükümet yahut öteki rastgele bir devlet kurumu tarafından verilen hiçbir değerli karar, mahkemelerin yetkisi dışına çıkmıyordu. Aharon Barak’ın bahsini ettiğimiz bu bir dizi ıslahatı, sadece yargı bağımsızlığını ve Arap kökenli vatandaşlar da dahil olmak üzere azınlıkların haklarına takviyesi artırmakla kalmamıştı, birebir vakitte İsrail Yüksek Mahkemesi’ne İsrail Silahlı Kuvvetleri tarafından alınan tüm kararları ve hareketleri izleme yetkisini de vermişti.” dedi.
Netanyahu’nun siyaseti mani teşkil ediyor
Netanyahu’nun saldırgan ve genişlemeci dış siyasetinin her vakit İsrail Yüksek Mahkemesi’nin önünde mahzur olarak durduğu başlıca ögelerden biri olduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Hamoon Khelghat Doost, “Bu nedenle Başbakan Netanyahu, İsrail hukuk sistemini zayıflatmak suretiyle Batı Şeria ve Ortadoğu’daki militarist ve saldırgan siyasetini daha da güçlendirmeye çalışıyor. Netanyahu’nun çok Ortodoks ve çok sağcı kümelerden oluşan koalisyon hükümeti, Batı Şeria’daki yerleşim ünitelerini genişletme, Ortodoks Musevilerin laik toplum üzerindeki tesirini artırma ve hatta İran da dahil olmak üzere İsrail’e yönelik dış tehditleri askeri güç kullanarak ortadan kaldırma kelamını bile verdi. Yüksek Mahkeme’nin mevcut gücü, onun maceracı dış siyasetinin önünde mutlaka çok büyük bir pürüzdür.” diye konuştu.
Ülkedeki siyasi gelişmeler dış siyaset önceliklerini etkilemeyecektir
Ülke içi siyasi gelişmelerin dış siyaset önceliklerinden hiçbirini etkilemeyeceğini kaydeden Khelghat Doost, “Buna rağmen İsrail’in rakiplerine ve düşmanlarına karşı siyasi amaçlarına ulaşmak için seçtiği taktiklerin iç siyasi atmosferden etkilenmeyeceğine inanmak epey güç. İran’ın nükleer programı ile halâ Batı’nın tercih ettiği tahlil olan JCPOA’ya faal olarak karşı çıkmak yahut İran’ın nükleer programını sabote etmek üzere hareketlerde bulunmak, kamuoyunda muhakkak bir seviyede meşruiyet sağlamadan mümkün olamayacaktır.” tabirlerini kullandı.
Protestolar Netanyahu’nun elini zayıflatacaktır
Dr. Öğr. Üyesi Hamoon Khelghat Doost, ‘Benjamin Netanyahu’nun hareketlerinin, toplumun ve siyasetin; yargı bağımsızlığı üzere kabul edilmiş ve en hayati prensiplerin ihlal edildiği muhafazakâr dini pahalarla karıştırılmış radikal bir milliyetçiliğe yönelmesi, İsrail’in memleketler arası imajını değerli ölçüde zedeliyor’ dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ayrıca vatandaşların haftalarca süren protestolarıyla ve muhalefetiyle karşılaşan başbakanın milletlerarası seviyede de eli zayıflayacaktır. Bilhassa de yönetişim ve toplumsal özgürlüklerle ilgili fikirleri birçok Batı ülkesinde kabul edilmeyen aşırılık yanlısı güçlerle Netanyahu’nun ittifak halinde olması, onu dış siyaset gayelerine ulaşmak için gerekli olan diplomatik vasıtalardan mahrum bırakacaktır. Tüm bunlar, İsrail’in İran’ı tecrit etme stratejisinin son haftalarda büyük bir zorlukla karşı karşıya kaldığı bir vakitte gerçekleşiyor. Bu devirde İran ile Suudi Arabistan ortasındaki diplomatik münasebetlerin yine başlaması ve İran’ın Basra Körfezi bölgesindeki tansiyonu büyük ölçüde azaltma olasılıkları arttı.”
İbrahim Muahedesi barışı kolaylaştırabilir
İki yıl kadar evvel İbrahim Antlaşması’yla bağları Basra Körfezi ülkeleri ile bir dönüm noktasına varan İsrail’in şimdilerde İran, Suudi Arabistan, Katar ve BAE’nin dahil olduğu bölgede birçok aktörün yeni bir güç istikrarı kurmaya çalıştığı yeni bir siyasi yapıyla karşı karşıya kaldığına dikkat çeken Khelghat Doost, “Suudi Arabistan’ın İbrahim mutabakatının bir kesimi olmadığı biliniyor. Lakin Riyad idaresinin bölgede Bahreyn üzere kimi ülkeler üzerinde her vakit çok fazla tesire sahip olduğunu söylemek mümkün. Bu gücün Ortadoğu ülkelerinin ilgilerini giderek daha fazla etkilediği görülüyor. İran ve Suudi Arabistan ortasındaki diplomatik alakaların yine başlaması Ortadoğu’da büyük kıymete sahip. İbrahim Muahedesi üzere bir muahede, hem İsrail’in Arap ülkeleriyle barış eforlarını hem de bir bütün olarak bölgeyi etkileyebilir. Elbette ki bu, İsrail ile Suudi Arabistan ortasındaki bağlantıların daha da berbata gideceği manasına gelmez, fakat Suudi Arabistan’ın İsrail ile barış yapmasını kolaylaştırabilir.” diye konuştu.
Çin’in arabulucu rolü büyük değer taşıyor
Dr. Öğr. Üyesi Hamoon Khelghat Doost, son olarak Çin’in İran ile Suudi Arabistan ortasındaki arabulucu rolüne de dikkat etmek gerektiğini söyledi ve kelamlarını şöyle tamamladı:
“Amerika Birleşik Devletleri, odağını Asya’ya kaydırırken, Çin Orta Doğu’daki tesirini artırmanın yollarını arıyor. Ayrıyeten Çin, İran ve Suudi Arabistan ile yakın münasebetler kurdu ve iki ülke ortasındaki arabuluculuk eforlarına ve müzakerelere katkıda bulundu. Çin’in bölgede artan tesirinin İsrail ve Suudi Arabistan ile bağları üzerinde de kıymetli tesirleri olabilir. Suudi Arabistan, ABD’nin her vakit yakın bir müttefiki olmuş olsa da son yıllarda ABD’ye olan bağımlılığını azaltmak için öteki ülkelerle ilgilerini genişletmeye çalışıyor. Bu bağlamda Suudi Arabistan’ın Çin’e yaklaşarak ABD üzerinde daha fazla güç kazanma talihini artırmaya çabaladığı görülüyor. Bu türlü bir durumda, İsrail’in milletlerarası sahnede muhtaçlığı olan son şey, yolsuzluktan karar giymiş, demokratik pahalarla ortası yeterli olmayan çok sağcı kümelerle bâtın mutabakat yapmak suretiyle özgür bir toplumun temellerini baltalamakla suçlanan bir başbakandır.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
