Sakatat, bölümü yapılan büyük ve küçükbaş hayvanların kasları dışında kalan yenilebilir yürek, karaciğer, böbrek, işkembe, beyin, ayak, baş üzere kasaplık olmayan kısımlara denir. Sakatatlar, Türk ve dünya mutfağında çok sevilerek tüketilir. Pekala sakatat nedir, çeşitleri nelerdir? Neler sakatat sayılır? İşte merak edilen tüm ayrıntılar.
Hayvanların yenilen ve yenilmeyen kısımları bulunur. Hayvanın her bir kısmı farklı lezzetlere sahiptir. Birtakım beşerler hayvanın bir yerini yerken öbür bir kısmını yemeyebiliyor. Bu kısımlar ortasında sakatat da yer alıyor. Sakatat besin kıymeti açısından ve sıhhat açısından epeyce zengindir. Protein, mineral ve vitamin açısından kıymetli olan bu besin kaynaklarını tüketmek çok değerli. Sakatat konusunda herkesin merak ettiği birtakım hususlar bulunuyor. Hangi eserlerin sakatat sayıldığı et severlerin merak ettiği bir mevzudur. Et severler nelerin sakatat sayıldığını öğrenerek farklı lezzetler keşfetmek istiyor. Ciğer, beyin, yürek, böbrek, işkembe, ayak, kuzu gömleği, kelle, baş, lisan, billur, koç yumurtası üzere kasaplık olmayan kısımlara sakatat denir.
SAKATAT ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
- İşkembe: İşkembe hayvanın midesinin yalnızca bir kısmı.
- Şırdan: Hayvanın midesinin 4 kısmından birisidir. Birden fazla kişi bunu bilmez. İşkembe ve şirden hayvanın midesinin yenilen iki kısmıdır.
- Kokoreç: Koyun ve kuzunun ince bağırsağından yapılır.
- Ciğer: İnek ve koyunun karaciğeridir.
- Dil: İneğin lisanı.
- Paça: Koyun ve kuzunun ayağa yakın kısımları.
- Yürek: Koyun ve ineğin kalbi.
- Beyin: Kuzunun beynidir lakin inek ve keçinin de tercih edilebilir.
- Yumurtalık: Koçun testisleri.
- Kelle: Koyun ve kuzunun kellesi.
Taşlık: Tavuğun yem yerken beraberinde yuttuğu taşların biriktiği bölgedir. Ayrıyeten tavuğun ciğer ve yüreği de yenebilir.
SAKATAT NASIL PİŞİRİLİR?
Sakatat ekseriyetle yahni, ızgara, dolma, tava, sote olarak yapılır. Ciğer, işkembe, dana böbreğinin yahnisi yapılır. Uykuluk, kuzu böbreği, billur, dalak ve ciğer ızgaraya uygundur. Ayrıyeten ciğer una batırıp yağda kızartılır. Adana, Urfa ve Antep’te ciğer şiş meşhurdur.
En bilinen sakatat işkembedir. Tuzlama, şirden, damar hem çorba hem de söğüş olarak tüketilir. İnce bağırsağın en yaygın kullanım alanı kokoreçtir. Kalın bağırsaktan mumbar dolması yapılır. Hayvanın baş derisi yüzülerek yapılan kelle, söğüş ya da çorba olarak tüketilir.
İŞKEMBE ÇORBASI NASIL YAPILIR?
MALZEMELER
1 kg temizlenmiş dana işkembe
Yeteri kadar su
Yeteri kadar tuz
Terbiyesi İçin
1 küçük kase yoğurt
1 tane yumurta sarısı
1 adet limon suyu
3 çorba kaşığı üzüm sirkesi
3 çorba kaşığı un
Sosu İçin;
2 çorba kaşığı tereyağı
1 tatlı kaşığı kadar kırmızı toz biber
YAPILIŞI
Önceden yeterlice temizlenmiş 1 kg işkembeyi bol suda düzgünce temizleyin.
Ardından işkembeyi tencereye koyun.
Üzerine iki parmak aşacak kadar ılık su, 1 tatlı kaşığı tuz ve 1 çay bardağı sirke ek edin ve tencerenin kapağını kapatmadan kaynatmaya başlayın.
Çünkü işkembe suyunu aldıkça köpürecektir.
Köpükleri bir kaşık yardımıyla alın.
Kaynayan işkembenin suyunu süzerek dökelim.
Ardından tekrar ılık su ve 1 tatlı kaşığı tuz ek edin.
Daha sonra tencerenin kapağını kapatın ve 30-35 dakika yumuşayana kadar pişirin.
Haşlanan işkembeleri haşlama suyundan çıkarın.
Bir tahta üzerinde küçük kesimlere ayırın. Küçük kare formunda doğrayın.
Ardında tekrar tencereye ek edip kaynatın.
Terbiyesi için, bir kasede 1 yumurta sarısı, 1 küçük kase yoğurt, 3 çorba kaşığı un, yarım çay kaşığı su ekleyip yeterlice karıştırın.
Bu karışımı tencereye ek edin, arkasında 6,7 diş dövülmüş sarımsak ek edin ve 15-20 dakika kaynatın.
Bir yandan küçük bir tavada tereyağını eritin, eriyen tereyağa kırmızı toz biber ekleyin ve karıştırın.
Tereyağlı sosu tencereye ek ettikten sonra limon suyu, sirke ile sıcak servis edin.
Afiyet olsun…
