Artık çok daha dijital bir dünyada yaşadığımız kesin. İnternetin hayatımıza girmesi pek çok şeyi değiştirmiş olsa da şahsen genel manada hayatımızı tekdüze haline getirdiği görüşündeyim.
Hatırlarsanız bir devirler “internette sörf yapma” üzere bir terim hayatımıza girmişti. İnternet üzerinde farklı sitelere ulaşmak, çılgın dizaynlara sahip bu sitelerde gezinmek insanın ufkunu açıyordu. Bazen bu günleri yad etmek için merhum Akrep Nalan’ın sitesine dahi uğruyorum.
Günümüzde ise internet devasa bir alışveriş merkezi haline geldi. Yalnızca bilgisayar ekranından değil, internete erişim sağlayabildiğimiz her ekrandan alışveriş yapar hale geldik. Arabalardan, hatta buzdolaplarının ekranlarından bile kendinize bir şeyler alabilmek mümkün artık. Pandemi ile birlikte işin çığırından çıktığını da gördük.
İşte tam da bu sebepten “bir esere sahip olma” kavramının tartışmaya açılmasını çok değerli buluyorum. Mevzuya olan ilgimi birinci olarak sevgili Louis Rossman ve görüntüleri çekmişti.
Konumuz bu olmadığı için çok fazla ayrıntıya girmeyeceğim ancak Rossman’ın öyküsünün bugün konuşacağımız mevzuyla ilişkili olduğuna inanıyorum. Rossman, yıllarca ikinci el elektronik aygıt hizmeti vermiş bir mühendis. Apple’ın son yıllarda geliştirdiği kimi “taktiklerin” tüketicileri etkilediğini öne süren Rossman, uzun yıllardır marka ile dava halinde. Yalnızca Apple değil, pek çok teknoloji markası “sahip olduğunuz” aygıtı tamir etmenize dahi müsaade vermiyor. Mesela dünyaca ünlü traktör markası John Deere de emsal bir rotayı izliyor.
Bu tartışma günümüzde oyunlara sıçramış durumda.
Kapak Meselesi
Modern oyun dünyası, fiziksellikten uzak bir hale dönüştü. Halbuki Akrep Nalan’ın webmaster olduğu yıllarda hepimiz kutulu oyun almayı benimsemiştik. Fizikî kopyalar hoş gemilerine binip hayatımızdan uzaklaştıkça, oyunlara “sahip olma” hissini de kaybettik. Alışılmış ki stüdyolar da bu durumun farkında.
Bir işletmenin temel gayesinin kâr olduğunu söylemek için işletme fakültesi mezunu olmanıza gerek yok. Oyun bölümü dünyanın en büyük cümbüş bölümü haline geldi. Haliyle oyun geliştirmenin masrafı tavana vurduğu üzere, gelirler de önemli oranda artıyor. Bu da bizim bildiğimiz stüdyoları dev birer holding haline getirdi. Bu holdingler de yatırımcılarını şad etmek durumunda.
Takdir edersiniz ki stüdyolar bu yatırımcıları şad etmek için de bu kâr marjını artırmak durumundalar. Bunu da farkında bile olmadığımız yollardan yapıyorlar.
Farklı bir bölümden örnek vererek değişime ne kadar çabuk ayak uydurduğumuzun altını çizmek istiyorum. Son yıllarda plastik su şişelerinin kapaklarının küçüldüğünü fark etmeye başlamışsınızdır. Birinci periyotlarda elim alışkın olmadığı için şahsen su şişesi kapağını açmakta zorladığımı hatırlıyorum. Büyük bir değişim olmasa da bu kadar kolay bir konfordan yoksun kalmaya çok süratli alıştık. Zira bu kapak sıkıntısı günümüzde bir norm haline geldi.
Peki bu ne işe yaradı? Natürel ki üretim yapan şirketlerin maliyetlerini azaltmasının önünü açtı. Kapakların boyutlarını küçülten şirketler nakliye esnasındaki yükü düşürerek daha düşük ödemeler yapıyor. Böylelikle kâr marjları da yükseliyor.
Bu örneği, hiçbir işletmenin aslında sizi ya da sizin konforunuzu düşünmediğini hatırlatmak için verdim. Tekrar edeyim; bir işletmenin en temel hedefi müşteri mutlu etmek değil, kâr etmektir.
The Crew Meselesi
Oyun stüdyolarına da birer “işletme” gözüyle bakmakta yarar var. Elbette yıllar içerisinde sevdiğimiz, oyunlarına ve duruşuna hayran olduğumuz stüdyolar oldu. Lakin hiçbir stüdyo para kazanamadan hayatta kalamaz. Para kazanmanın en kolay yolu da, kapak örneğinde olduğu üzere, maliyetleri azaltmaktır.
Hayatımız dijitalleştikçe kaybetmeye başladığımız “sahip olma” kavramı, günün ana konusu. Artık dijital kütüphanelerimiz olduğu için sahip olduğumuz oyunların hiçbiri üzerinde hak sav edemiyoruz. Latife yapmıyorum, okumadan imzaladığımız tüm kullanıcı kontratlarında aslında paramızı vererek aldığımız şeyin sadece bir lisans olduğu belirtiliyor.
Aşağıya Blizzard’ın kendi kullanıcı mukavelesindeki hususunu bıraktım. Blizzard, bilhassa oyunların “sahibi olmadığınızı” tabir ediyor kendi kontratında.
Benzer bir durum Ubisoft’un mukavelesinde de geçerli. Onu da aşağıya bıraktım.
İşte Stop Killing Games oluşumu da tam bu noktada hayatımıza giriyor.
Aslında her şey, Ubisoft’un The Crew oyunu ile birlikte başladı. The Crew sunucularını kapatacağını açıklayan Ubisoft, çoğunlukla tek başına oynanabilen oyunun büsbütün erişime kapatılacağını da duyurdu. Zira stüdyo oyuncuları yeni oyuna çekmek istiyor, eski oyunun sunucularına yaptığı maliyeti ortadan kaldırmak istiyordu.
Haliyle faal The Crew oyuncuları bu duruma isyan etti. Öykümüzün bu noktasında da hayatımıza sevgili Ross Scott giriyor.
Ross Scott Meselesi
Ross Scott, Accursed Farms isimli YouTube kanalının sahibi. Bundan 18 yıl evvel kendi kanalını kuran Scott, bilhassa “machinima” denilen oyun tabanlı kısa sinema projeleri çekiyordu. Scott ününü ise Freeman’s Mind ismindeki serisiyle kazandı. Bu seride Scott, Half-Life serisinde ana karakter olan Gordon Freeman’ın oyun içerisindeki “kafa sesini” canlandırıyor.
Scott, Ubisoft’un kararının akabinde “bir şeyler yapması gerektiğine” inanmaya başlıyor. Bunun için de “Stop Killing Games” tertibini oluşturuyor.
Stop Killing Games (SKG) hareketinin isteği aslında epey kolay. Oyunlar üzerindeki hakimiyetimizi geri kazanmak. Yani oyunların vakitsizce ölmesinin önüne geçmek.
SKG, stüdyolardan sırf oyunculara gerekli hakları tanımasını istiyor. Bu hakların en başında özel sunucu talebi var. Örneğin Ubisoft bu mevzuda oyunculara hak tanımış olsa, The Crew özel sunucularla hala hayatına devam ediyor olabilirdi.
Sanırım daha farklı bir örnekle SKG hareketini daha güzel anlatabilirim. Örneğin kendinize yeni bir araba aldınız. Arabanızı birkaç yıl kullandıktan sonra üreticisi bu modelin artık üretilmeyeceğini size bildiriyor. Buraya kadar her şey olağan. Lakin birkaç gün sonra üretici kapınızı çalarak aracınızı elinizden alacağını söylüyor. Ve aracınızın dünyadaki tüm örnekleri de eş vakitli olarak toplatılıyor. Bu örnek kulağa çılgınca geliyor olsa da günümüzde dijital medya bu noktaya gelmiş halde. İşte SKG hareketi de bu saçmalığı durdurmanın peşinde.
SKG hareketi, bu hakların monetize edilmesine de karşı. Yani özel sunucular, standart lisansların altında hareket ederek markalara ilişkin IP’lerden para kazanmayacak. Hatta şayet stüdyolar eski oyunlara geri dönmek isterse bu sunucuların tamamı tekrar geliştiricilerin eline geçecek.
Tabii ki bu harekete yanlış sebeplerden karşı çıkanlar da var. Örneğin birtakım kısımlar SKG hareketinin internete bağlı oyunlara büsbütün karşı çıktığını ve servis oyunlarını öldüreceğini tabir ediyor. Ki Scott’ın hareketi açıkladığı ana görüntüsünde bunun yanlışsız olmadığını söz ediyor. SKG, DRM yani internete bağlanarak korsan oynamayı engelleyen sistemlere de karşı değil. Üstte belirttiğim üzere hareketin tek emeli, satın aldığımız oyunlar üzerinde hak sahibi olabilmemiz.
Peki yanlışsız sebepler? Açıkçası şu ana kadar SKG’nin karşısında hakikat sebeplerden dolayı duran tek bir oluşum gördüm. Görüntü Games Europe, Avrupa’nın en büyük üreticilerinin toplandığı bir örgüt. Bu örgüt, hareketin istediği özel sunucuların tüm stüdyoların başını ağrıtacağı görüşünde:
“Özel sunucularda oyuncu bilgilerini korumak, yasa dışı içerikleri kaldırmak ve inançlı olmayan topluluk içerikleriyle uğraş etmek üzere uyguladığımız muhafazalar olmaz. Bu da telif hakkı sahiplerini tüzel risklerle karşı karşıya bırakır. Ayrıyeten birçok oyun baştan sona sırf çevrim içi çalışacak halde tasarlanabiliyor.”
Scott ve SKG’nin maksadı kâfi imza sayısına ulaşabilmek. Avrupa Birliği ve İngiltere özelinde iki imza kampanyası bulunan SKG, sırasıyla 1.000.000 ve 100.000 imza toplamaya çalışıyordu. Zira fakat bu imza sayılarına ulaşılırsa SKG’nin talepleri eş parlamentolara taşınabilecek.
2024 yılında başlayan hareket aslında son aylara yanlışsız istediği noktaya ulaşamayacak üzere görünüyordu. Ta ki mevzunun içine drama karışana kadar.
Drama Meselesi
Burada Scott’ın tarafında olduğumu belirtmenin yanlış olmadığı kanaatindeyim. Sonuçta birkaç sayfadır “sahip olma” kavramı ve kapitalizmin yabanî çarklarını açıklamaya çalışarak geçirdim. Bu nedenle de Scott’ın kampanyasının gerisindeyim. Natürel üstte da belirttiğim üzere benim üzere düşünmeyenler de var.
Bu bireylerden biri Pirate Software isimli kanalın sahibi Jason “Thor” Hall. Hall son yıllarda Instagram Reels keşfetinize çıkan ya da çıkmış olabilecek bir isim. “Eski Blizzard çalışanı” olan Thor, bu harekete karşı olduğunu canlı yayında tabir ettiğinde ortaya önemli bir drama çıktı.
Thor, bu hareketin servis oyunlarını öldüreceği görüşünde. Bu görüşünü açıkça belirten yayıncıya Scott’tan da bir karşılık görüntüsü geldi. Scott, bu hareketin servis oyunlarını amaç almadığının altını çizen açıklamasında Thor’un birtakım sıkıntılarına da yanıt veriyor. Doğal Hall duruşundan geri adım atmıyor.
İmza kampanyası bu ana kadar istediği kadar büyüyememişti. Ancak Hall ve Scott ortasında yaşanan bu kelamlı atışma, SKG’nin bir anda patlamasına imkan sağladı. SKG şu anda AB için istediği imza sayısını neredeyse 1.4 milyona çıkarttı. İngiltere kampanyası ise birkaç gün içerisinde parlamento tarihi bile alacak. Böylelikle hareket, parlamentoda görüşülecek.
Buradan çıkan sonucu da takipte olacağız…
