28. devir parlamentosunu belirlemek üzere bugün 60 milyon 697 bin 843 seçmen, 191 bin 884 sandıkta oy kullanacak. Cumhurbaşkanlığı için üç aday, Meclis’e girmek için ise 24 siyasi parti ile 151 bağımsız milletvekili adayı çaba edecek. İşte 2023 seçimi, oy kullanırken dikkat edilmesi gerekenler ve öteki tüm bilgiler…
SEÇİM SONUÇLARI SPORX.COM’DA!
2023 Cumhurbaşkanlığı Seçim Seçim Sonuçları Sporx’ten canlı olarak takip edilebilecek. Sandık sonuçlarının açıklanmaya başladığı andan itibaren seçim sonuçlarına Sporx’ten ulaşabilirsiniz.
4.9 MİLYON ‘İLK OY’UNU KULLANACAK
Yurtiçi ve yurtdışındaki toplam seçmen sayısı 64 milyon 113 bin 941. 18 yaşını dolduran 4 milyon 904 bin 672 seçmen bugün birinci kere oy kullanacak. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci çeşide kalması halinde birinci sefer oy kullanacak seçmen sayısına 2 bin 435 yeni seçmen daha eklenecek.
SEÇMENLERİN % 50.6’SI KADIN
60 milyon 697 bin 843 yurtiçi seçmenin 30 milyon 710 bin 790’ını (yüzde 50.6) bayanlar, 29 milyon 897 bin 53’ünü (yüzde 49.4) erkekler oluşturuyor. Yurtiçinde ortopedik ve görme engelli seçmen sayısı 989 bin 543, 75 yaş ve üzeri seçmen sayısı 3 milyon 180 bin 802. Cezaevindeki seçmen sayısı 53 bin 172.
NELER YASAK?
Oy verme günü, her ne suretle olursa olsun, ispirtolu içki satılması, alkollü yerlerle genel mahallerde her çeşit ispirtolu içki satılması, verilmesi, içilmesi yasak. Oy verme günü, bütün genel cümbüş yerleri oy verme mühletince kapalı kalacak. Cümbüş yeri niteliğine haiz lokantalarda yalnız Yemek verilecek. Emniyet ve asayişi korumakla vazifeli olanlardan öbür hiç kimse, köy, kasaba ve kentlerde silah taşıyamayacak. Seçim günü saat 18.00’e kadar basın yayın organlarında seçimler ve sonuçlarına ait Haber iddiası ve yorum yapılması yasak. Saat 18.00-21.00 ortasında YSK tarafından seçime ait verilecek haber ve bildirimler yayımlanabilecek. Saat 21.00’den sonra ise bütün yayınlar hür olacak. YSK bu saati daha erkene çekebilecek. Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci çeşide kalması halinde tıpkı kararlar 28 Mayıs’ta da uygulanacak.
2023 SEÇİM SONUÇLARI NE VAKİT AÇIKLANACAK?
Vilayet seçim konseyi kendine gelen tutanakların birer kopyasını siyasi parti ve bağımsız adaylara tıpkı anda teslim edecek. Seçim etrafında kullanılan tüm mühürlü oy torbaları konseyin belirleyeceği adreste toplanacak. Bu sırada Yüksek Seçim Konseyi Seçim Bilişim Sistemi’ne işlenen oy sayıları ve sandık sonuç tutanaklarını eş vakitli olarak siyasi partilere yayınlayacak. Böylelikle sonuçlar üzerinde kontrol de gerçekleşecek.
İşte, tüm bu sürecin sonunda süreksiz sonuçlar da ortaya çıkacak.
YSK cumhurbaşkanı seçimi süreksiz sonuçlarını 14 Mayıs saat 23.59’a kadar ilan edecek.
1- YER VE SANDIK NO’SUNU ÖĞRENİN
Sandığa gitmeden evvel nerede oy kullanacağınızı öğrenin, oy kullanma saatlerine dikkat edin. Bu bilgileri içeren seçmen bilgi kağıdı eline ulaşmayanlar, Yüksek Seçim Heyeti’nin internet sitesinden, e-Devlet kapısından yahut ‘Seçmen Sorgulama’ taşınabilir uygulamasından oy kullanacağı yer ve sandık numarasını öğrenebilir.
2- PUSULA VE MÜHRÜ TESLİM ALIN
Sandık görevlisine seçmen kağıdınızı yahut T.C kimlik no’su bulunan dokümanınızı verin. İsminiz sandık seçmen listesinde yer alıyor olacak. Bilgilerinizi denetim eden sandık heyeti lideri, kanuna uygun biçimde hazırlanmış ve mühürlenmiş oy zarfı ile iki başka birleşik oy pusulasını, hiçbir tarafında rastgele bir işaret bulunmadığını ve ardının sandık konseyi mührü ile mühürlü olduğunu, konsey üyelerine, müşahitlere ve seçmene tek tek gösterdikten sonra “Tercih” yahut “Evet” mührünü size vererek kapalı oy verme kabinini gösterecek.
3- TEK PUSULA HAKKI VAR MÜHRÜ TAŞIRMAYIN
Sandık şurası liderin size kapalı oy verme yerine girmeden evvel; birleşik oy pusulalarında tercih ettiği cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak yahut bağımsız aday için ayrılan kısımdan dışarı taşırmamak suretiyle “Tercih” yahut “Evet” mührünü basması, “Tercih” yahut “Evet” mührü dışında rastgele bir yerine imza atmaması yahut işaret koymaması, aksi halde oyunun geçersiz sayılacağı, birleşik oy pusulasını düzgün bir halde katlayıp zarfa koyması ve yapıştırması gerektiği ikazını da yapacak. Dikkat edin, tek pusula hakkınız var.
4- KABİNE CEP TELEFONU, KAMERAYLA GİRMEK YASAK
Seçmenin cep telefonu, fotoğraf yahut Sinema makinesi üzere imaj kaydedici yahut haberleşme sağlayıcı aygıtlarla kapalı oy verme yerine girmesinin yasak olduğu ve cezasının bulunduğu, bu çeşit aygıtlar varsa oy verme süreci bittikten sonra iade edilmek üzere bırakılması gerektiği, birleşik oy pusulalarından diğer, zarfa hiçbir şey koymaması, aksi halde kullandığı oyun geçersiz olacağı, seçmene birleşik oy pusulaları verildikten sonra yanılgı yahut öteki bir neden ileri sürülerek yeni bir birleşik oy pusulası verilemeyeceği, Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulalarının tıpkı zarfa konulacağı, açıklanacak.
5- ZARFI SANDIĞA ŞAHSEN ATIN
Oy kullandıktan sonra kapalı oy verme yerinden çıkıp, zarfı sandığa şahsen kendiniz atın. Katiyen lidere yahut diğer bir görevliye teslim etmeyin.
6- SEÇMEN LİSTESİNİ İMZALAYIN
Şura lideri oyunuzu kullandıktan sonra size kimlik kartını verirken seçmen listesindeki isminizin karşısına imza cetveli kullanarak imzanızı attıracak. Seçmen, imza atmasını bilmiyor yahut rastgele bir manisi nedeniyle imza atacak durumda bulunmuyorsa, sol elinin başparmağını basacak. Sol elinin başparmağı olmayanların hangi parmağını bastığı listenin imza kısmına ayrıyeten yazılacak. Hiç parmağı olmayan seçmenin durumu ismi karşısına yazılıp lider tarafından imzalanacak.
7- SEÇMEN KAĞIDI YAHUT KİMLİĞİNİZİ TESLİM ALIN
Sandık konseyi lideri, oyunuzu kullanmış, mührü teslim etmiş ve sandık seçmen listesini imzalamışsanız, seçmen bilgi kağıdınızın art yüzünü imzalayıp mühürledikten sonra size kimliğinizle birlikte iade edecek.
KAÇ SEÇMEN OY KULLANACAK: Yurtiçi ve dışında toplam 64 milyon 113 bin 941 seçmen oy kullanacak. Bunların 60 milyon 697 bin 843’ü yurtiçi seçmen. 4 milyon 904 bin 672 seçmen birinci sefer oy verecek.
SEÇMEN BİLGİ KAĞIDI ZARURÎ MU: Seçmenin nerede oy kullanacağını gösteren seçmen bilgi kağıdının getirilmesi mecburî değil. Seçmen bilgi kağıdı gelmeyenler, nerede, hangi sandıkta oy kullanacağını e-Devlet, YSK’nın internet sitesi, taşınabilir uygulaması ya da davet merkezinden öğrenip oyunu kullanabilecek.
HANGİ KİMLİK EVRAKLARI MECBURÎ: Seçmenlerin, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan fotoğraflı ve resmi nitelikteki kimliğini yanında bulundurması mecburî olacak. Bu evraklar nüfus cüzdanı, resmi dairelerce verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik dokümanı, şoför evrakı, hakim ve savcılar ile yüksek yargı organı mensuplarına verilen mesleksel kimlik kartı, avukat, noter ve askeri kimlik kartı üzere, “kimliğini tereddütsüz ortaya koyan” fotoğraflı, resmi nitelikteki dokümanlar.
CEP TELEFONU İLE KABİNE GİRİLEBİLİR Mİ: Cep telefonu, fotoğraf yahut Sinema makinesi üzere manzara kaydedici yahut haberleşme sağlayıcı aygıtlarla kabine girilmesi yasak.
KİMLER OY KULLANAMAYACAK?: Seçim tarihi prestijiyle 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı oy kullanabilecek. Oy kullanamayacaklar ise şöyle:
1- Silah altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları (her ne sebeple olursa olsun, müsaadeli bulunanlar da bu karara tabi),
2- Askeri öğrenciler,
3- Ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar.
YATALAK SEÇMEN NASIL OY ATACAK: Hastalığı yahut mahzuru sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenler de konutlarında seyyar sandıklarda oy kullanacaklar.
GÖRME ENGELLİ NASIL OY KULLANACAK: Sandık konseyi liderleri görme engelli seçmenlere, YSK tarafından oy pusulalarına uygun olarak hazırlanacak şablon ile oy kullanabileceğini hatırlatacak.
HANGİ ZARFLAR GEÇERLİ: Sandık şurası mührü bulunmamasına karşın Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Konseyi filigranı, amblemi ve ilçe seçim konseyi mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke yahut çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak maksadıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılacak.
HANGİ ZARFLAR GEÇERSİZ: YSK genelgesine nazaran de sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı olmayan kağıttan imal edilmiş olan, Yüksek Seçim Şurası amblemi olmayan,üzerinde ilçe seçim heyeti mührü bulunmayan, üzerinde sandık konseyi mührü bulunmayan, tamamı yırtılmış olan, üzerinde ilçe seçim heyeti ve sandık şurası mührü dışında rastgele bir mühür, imza, yazı, parmak izi yahut rastgele bir işaret bulunan zarflar da geçersiz sayılacak.
ADIM ADIM OY VERME İŞLEMİ
1- Seçmen kimlik kartını verecek. Seçmenin ismi sandık seçmen listesinde bulunacak. Sandık şurası lideri, kanuna uygun biçimde hazırlanmış ve mühürlenmiş oy zarfı ile birleşik oy pusulasını, hiçbir tarafında rastgele bir işaret bulunmadığını ve gerisinin sandık konseyi mührü ile mühürlü olduğunu, heyet üyelerine, müşahitlere ve seçmene gösterdikten sonra “TERCİH” yahut “EVET” mührünü seçmene vererek kapalı oy verme yerini gösterecek.
2- Lider tarafından seçmene kapalı oy verme yerine girmeden evvel; birleşik oy pusulalarında tercih ettiği cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak yahut bağımsız aday için ayrılan kısımdan dışarı taşırmamak suretiyle “TERCİH” yahut “EVET” mührünü basması, “TERCİH” yahut “EVET” mührü dışında rastgele bir yerine imza atmaması yahut işaret koymaması, aksi halde oyunun geçersiz sayılacağı, birleşik oy pusulasını düzgün bir halde katlayıp zarfa koyması ve yapıştırması gerektiği uyarısı yapılacak.
Seçmenin; cep telefonu, fotoğraf yahut sinema makinesi üzere manzara kaydedici yahut haberleşme sağlayıcı aygıtlarla kapalı oy verme yerine girmesinin yasak olduğu ve cezasının bulunduğu, bu cins aygıtlar varsa oy verme süreci bittikten sonra iade edilmek üzere bırakılması gerektiği, birleşik oy pusulalarından öbür, zarfa hiçbir şey koymaması, aksi halde oyun geçersiz olacağı, kusur yahut diğer bir nedenle yeni bir birleşik oy pusulası verilemeyeceği, cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulalarının tıpkı zarfa konulacağı açıklanacak.
3- Seçmen, sandık konseyi liderinin açıkladığı formda hareket ettikten sonra kapalı oy verme yerinden çıkıp, zarfı sandığa şahsen atacak.
4- Konsey lideri oyunu kullanan seçmene kimlik kartını verirken seçmen listesindeki ismi karşısına imza cetveli kullanarak imzasını attıracak.
Seçmen, imza atmasını bilmiyor yahut rastgele bir pürüzü nedeniyle imza atacak durumda bulunmuyorsa, sol elinin başparmağını basacak. Sol elinin başparmağı olmayanların hangi parmağını bastığı listenin imza kısmına ayrıyeten yazılacak.
5- Sandık heyeti lideri, oyunu kullanmış, mührünü teslim etmiş ve sandık seçmen listesini imzalamış seçmenlerin, seçmen bilgi kağıdının art yüzünü imzalayıp mühürledikten sonra kimliği ile birlikte kendisine iade edecek.
İTTİFAK ALANI
– “İttifak alanı” içerisine basılan mühür, ittifaka sayılıyor. “İttifak alanında olmayan partilere” basılan mühür, direkt olarak o partiye gidiyor. İttifak partileri için kullanılan oylar, ittifaktaki her bir partinin kendi oyu ile ittifakın ortak oylarının toplamından oluşuyor. Oy pusulasındaki ittifak alanında bulunan partilerden birine değil de bu alanın rastgele bir yerine basılan oylar geçerli sayılıyor ve ittifakın ortak oyları hanesine yazılıyor.
– İttifak alanı içerisine lakin iki partiye birden ya da iki partinin ortasına basılan mühür ittifakın ortak oyu sayılırken ittifaktaki bir partiye sayılmıyor.
– Birden fazla cumhurbaşkanı adayına, tıpkı ittifak içinde yer almayan birden fazla siyasi partiye, birden fazla ittifaka yahut birden fazla bağımsız adaya ayrılan alana taşmış “TERCİH” yahut “EVET” mührü bulunan oylar ise geçerli sayılmıyor.
OKUMA YAZMA BİLMEYENE AKRABASI YARDIMCI OLAMAZ
– Okuma yazma bilmeyen seçmenlere oy verme sırasında yardım etmek hedefiyle oy verme yerine kendisinden öteki kimse giremeyecek. Oy kullanma sırasında yardım etmeyecek. Seçmen kendi oyunu kendi kullanacak. Okuma yazma bilmeyen seçmen, sorduğu ve istediği takdirde sandık şurası lideri, birleşik oy pusulaları üzerinde bulunan işaretlerden hangisinin hangi siyasi parti yahut bağımsız adaya ilişkin olduğunu ve tercih ettiği siyasi parti yahut bağımsız adaya, öteki kısma taşırmamak suretiyle “Tercih” yahut “Evet” mührünü basması ve birleşik oy pusulaları ile birlikte muhtarlık-ihtiyar heyeti/meclisi için hazırlanmış olan beyaz kağıdı yahut beyaz kağıda basılan, teksir edilen, rastgele bir araçla yahut elle çoğaltılan oy pusulasını mühür basmadan katlayıp zarfa koyarak ağzını yapıştırması gerektiğini anlatacak.
YATALAK SEÇMENE SEYYAR SANDIK
– Hastalığı yahut mahzuru sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenler de konutlarında seyyar sandıklarda oy kullanacaklar. Seyyar sandıklarda yalnızca vilayet ve ilçe merkezlerinde yaşayanlar oy kullanabilecek.
GÖRME ENGELLİLERE ŞABLON
Görme engelli seçmenler, bu seçimde birinci defa YSK’ca oy pusulalarına uygun olarak hazırlanan şablon ile oylarını kullanabilecek. Talep etmeleri halinde ise oy pusulası sandık heyeti lideri, akrabalarından biri, akrabası yoksa başka rastgele bir seçmenin yardımıyla şablona yerleştirilmek suretiyle oy verebilecekler.
FELÇLİ SEÇMEN NE YAPACAK?
Engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar yahut bu üzere vücudu mahzurları açıkça aşikâr olanlar o Seçim etrafı seçmeni olan ve o sırada sandık etrafında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa öteki rastgele bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilecek. Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemeyecek. Sandık konseyi lider yahut üyeleri ise engelli seçmenlere yardım etmek hedefiyle oy verme kabinine giremeyecek, oy kullanma sırasında yardım edemeyecek.
HANGİ HALLERDE OYLAR GEÇERSİZ
– “EVET” ya da “TERCİH” mührü basılmayan, birden fazla ittifaka, birebir ittifakta yer almayan parti yahut adaya mühür basılan oylar geçersiz olacak.
– Oy pusulasının bütünlüğünün bozulacak halde yırtılması yahut koparılması, pusula üzerine mühür dışında yahut mühür yerine rastgele bir özel işaretin, isim, imza kaşesi yahut parmak izinin basılması da kullanılan oyun geçersiz sayılmasına neden olacak.
– Oy pusulasının bariz bir biçimde karalanması, çizilmesi yahut işaretlenmesi, zarftan işaret gayesi taşıyan rastgele bir husus çıkması hallerinde de oylar geçersiz sayılacak.
– Oy pusulalarından öbür, zarfa hiçbir şey konulmayacak, aksi halde kullanılan oy geçerli olmayacak.
Müşahitler ile bölgede kayıtlı seçmenler sayım süreçlerini izleyebilecek
Bir sandık üyesi zarfları vermek, iki üye oyları cetvele işlemek, bir üye de zarfları korumak ile misyonlu olacak. Bu sırada siyasi parti ve bağımsız adayların müşahitleri ile sandık bölgesinde kayıtlı tüm seçmen süreçleri izleyebilecek.
Sayım ve döküm süreci tamamlanınca tüm dokümanlar seçim torbasına konulup ağzı bağlanarak ilçe seçim heyeti mührü basılacak. Hazırlanan seçim torbası ve mühür, sandık heyeti lideri ve en az 2 üye ile süratlice ilçe seçim konseyi liderine teslim edilecek. İlçe seçim heyetleri sandık sonuç tutanaklarının birleştirilmesi süreçlerini siyasi parti temsilcileri ve müşahitlerin huzurunda yapacak. Tüm tutanaklar birleştirilerek vilayet seçim konseyine gönderilecek.
MUHARREM İNCE’YE VERİLEN OY NE OLACAK?
Yurtiçi seçmenler isterlerse Muharrem İnce’nin isminin altına mühür basabilecek. Bu oylar geçersiz sayılmayacak. Lakin, Muharrem İnce çekilen aday sıfatıyla yüzde 50+1 alsa da mazbata verilmeyecek. Bu durumda 2. ve 3. aday ikinci tipe kalmış sayılacak. İkinci çeşit cumhurbaşkanlığı seçimi bu iki aday ortasında gerçekleşecek.
