İşletme sermayesi eriyen, finansmana erişimi de giderek kısıtlanan şirketlerin ekonomik koşulların zorlaşması karşısında sürdürülebilirlikleri riske girdi. Yılın ilk 6 ayında tasfiye kararı alan şirket sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16 arttı. Tasfiye kararı alan şirket sayılarına yıllık olarak bakıldığında artış eğilimi daha da belirgin olarak ortaya çıkıyor. Haziran 2020 itibarıyla yaklaşık 13 bin olan yıllık tasfiye kararı sayısı Haziran 2021’de 15 bin 476’ya, Haziran 2022’de 19 bin 755’e ve Haziran 2023’te ise 23 bin 689’a yükseliyor.
Bu yılın ilk altı aylık döneminde kapanan şirket sayısı yüzde 4,7 azalsa da tasfiye kararlarındaki bu artış, ‘önümüzdeki süreçte bir şirket kapanma dalgası mı gelecek’ endişelerini artırıyor. Yanı sıra şahıs şirketlerinde kapanışların ocak-haziran döneminde yüzde 16,2 yükselmesi küçük firmaların kırılganlıklarının arttığına da işaret ediyor.
TOBB’un her ay açıkladığı kurulan ve kapanan şirket istatistikleri ekonomik görünüme ilişkin önemli sinyaller veriyor. Buna göre, yılın ilk 6 ayında kurulan şirket sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,6 azalırken, söz konusu dönemde kapanan şirket sayısı da yüzde 4,7 azaldı. Gerçek kişi ticari işletmelerinde son duruma bakıldığında, kurulan şahıs şirketi sayısı aynı dönemde yüzde 16 oranında azalırken, kapanan şahıs şirketi sayısı da ilgili dönemde yüzde 16,2 arttı.
Girişimcilerin iştahı azaldı
Yılın ilk 6 ayda kurulan şirket sayısındaki yüzde 3,6 oranında azalma, girişimcilerin tedirginliğinin arttığını ve iştahının azaldığını ortaya koyarken, bu eğilim orta ve uzun vadede istihdam kayıplarına da sebep olabilir. Kapanan şirket sayısında ocak-haziran döneminde yaşanan yüzde 4,7 oranındaki azalmaya karşın verilerin detayında paylaşılan tasfiye kararı alanların sayısı ekonomik görünüme ilişkin önemli bir detayı da saklıyor. Türkiye’de KOBİ’lerin büyük kesiminin ticari faaliyetlerini dış kaynakla sürdürdüğü dikkate alındığında, finansmana erişim noktasında yaşanan sıkıntılar şirketlerin tasfiyeye girme süreçlerine katkı yaptı. Geçen yılın ilk 6 ayında tasfiye kararı sayısı 10 bin 291 iken, bu sayı 2023’ün ilk 6 ayında yüzde 15,7 artarak 11 bin 905’e ulaştı. Finansmandaki sıkıntılar işletme sermayesi zayıflayan şirketlerin sürdürülebilirliğini olumsuz yönde etkilerken, tasfiye kararlarındaki artış önümüzdeki dönemde şirket kapanışlarının daha da hızlanacağı mesajını veriyor. Zira bir süredir piyasada ‘kepenkleri indirme furyasının’ yaşanacağı endişeleri söz konusu.
En fazla tasfiye İstanbul’da
Tasfiyelerin illere göre dağılımına bakıldığında, tasfiye başvuru sayılarının şehirlerin ekonomik büyüklükleriyle paralel olduğu görülüyor. İlk 6 ayda en fazla tasfiye kararı 5 bin 632 ile İstanbul’da alınırken, bu sayı geçen yılın aynı döneminde 5 bin 35 idi. Tasfiyelerde İstanbul’u 1045 başvuru ile Ankara takip etti. Ankara’da da geçen yıla göre tasfiyelerin yüzde 8 arttığı görülüyor. Bu iki ile sırasıyla İzmir, Bursa ve Kocaeli izliyor.
Küçükler daha da kırılganlaştı
Şahıs şirketleri ile özellikle çalışan sayısı 1-10 arasındaki küçük işletmelerin kırılganlıklarının son 2 yılda ciddi anlamda arttığı biliniyor. Finansman yükünü kaldıramayan şahıs şirketlerinde kurulan işletme sayısı Ocak-Haziran 2023 döneminde geçen yılın aynı döneminde yüzde 16 oranında azalarak 10 bin 651’e düştü. İlgili şirket türünde kapanan işletme sayısı da arttı. İlk 6 ayda kapanan şahıs şirketi sayısı yüzde 16,2 artarak 13 bin 151’e çıktı.
En fazla kapanan şirket inşaat sektöründe
Kapanan şirketlerin faaliyet alanlarına mercek tutulduğunda, tüm şirket türlerinde kapananların en fazla faaliyet gösterdiği alanın ‘ikamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların inşaatı’ olduğu görülüyor. Bunu anonim şirketlerde elektrik enerjisi üretimi, limited şirketlerde lokantalar ve seyyar yemek hizmeti, şahıs şirketlerinde de belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalarda gıda, içecek veya tütün ağırlıklı perakende ticaret faaliyeti izledi. En çok kapanış yaşanan üçüncü faaliyet alanı ise anonimlerde bilgisayar programlama olurken, limitedlerde belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalardaki toptan ticaret, şahıs şirketlerinde de posta yoluyla veya internet üzerinden yapılan perakende ticaret oldu.
Bu makale ilk olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır
