Dünya üzerinde birçok ülke merkez bankalarında altın rezervi bulundurmakta. Dünya Altın Konseyi’nin Haziran 2023 bilgilerine nazaran en çok altın rezervi bulunan ülke 8 bin 133.5 ton ile ABD. ABD’yi 3 bin 352.6 ton ile Almanya ve 2 bin 451.8 ton ile İtalya izliyor. Yeniden kurulun datalarına nazaran mayıs ayında 63 ton ile en çok altın satan ülke olan Türkiye’nin net altın rezervi 428.4 ton’a geriledi. IMF ve Avrupa Birliği Merkez Bankası’nın rezervleri göz gerisi edildiğinde Türkiye listede 11. Sırada bulunmakta. Geçtiğimiz yıllarda altın rezervlerini bir oldukça arttıran Türkiye’nin son vakitlerde altın rezervi neden azalıyor?
‘Cari açık etkiledi’
Kriptokoin.com’a konuşan para piyasaları uzmanı Candaş Atalay, geçtiğimiz yıl Türkiye’nin brüt altın rezervlerinin rekor kırdığını söylüyor. Atalay “Merkez Bankası 2022’de dünyada en çok altın alımı yapan merkez bankaları ortasında birinci üç sırada yer alıyor” demekte. Altın rezervi bilgilerinin 2023’te azalmasının temel sebebinin Türkiye’nin artan cari açığı ve paralelinde gelen dış ticaret açığı olduğunu söyleyen Atalay, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Yılın birinci çeyreğinde meydana gelen sarsıntı felaketi sonrası Türkiye’nin cari açığı katlanarak artıyordu. Merkez Bankası bir karar alarak yurt dışından altın ithalatını yasakladı. Yurt içinde de yüksek enflasyon nedeniyle altına önemli ölçüde talep var. Altın ithalatının yasaklanması sonucu bu altını iç piyasaya sunan tek kurum olarak Merkez Bankası kaldı. Dolayısıyla Merkez Bankası kendi rezervlerinden altın satarak iç piyasanın talebini karşıladı.”
Dünya üzerinde en büyük altın rezervi olan ülke ABDPara piyasaları uzmanı, Merkez Bankası’nın altını iç piyasada satarak birden fazla gaye hedeflediğini söylüyor. Atalay “Öncelikle hem iç piyasanın talebini karşıladı hem de altın ithalatını yasaklayarak yurt dışına döviz çıkışını engelledi. Bilhassa seçim devrinde döviz kurunun baskılanması için bu yasak önemliydi” diyor.
Altın ve para piyasaları uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk de kriptokoin.com’a yaptığı açıklamada “Merkez Bankası seçim öncesi son iki ayda ithalat yapmadan iç piyasaya elindeki altın rezervlerinden sattı” diyor. Piyasa uzmanı Türkiye’de son vakitlerde altın rezervi düşüşünün münasebetinin bu durumdan kaynaklandığını belirtiyor. Yıldırımtürk kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Yılbaşında Dünya Altın Konseyi’nin bilgilerine nazaran Türkiye Merkez Bankası 90 ton altın ithal etmişti. Yeniden de Dünya Altın Konseyi’nin datalarına nazaran bu ölçünün 80 tonunu iç piyasada satılınca brüt ve net rezervlerde bir ölçü gerileme oldu. Aslında Türkiye’nin yastık altındaki altınlarıyla altın rezervi çok daha yüksek lakin o altınlar kayıt dışı olduğu için prestij edilmiyor”
Altın rezervi neden değerli?
Mehmet Ali Yıldırımtürk bir ülkenin altın rezervinin bakıldığı yerin merkez bankaları olduğunu ve rezerv ölçüsünün değerli olduğunu söylüyor. Yıldırımtürk, bir ülkenin merkez bankasında ne kadar çok altın rezervi var ise o ülkenin dış piyasalardaki kredibilitesinin o kadar arttığını söylüyor. Yıldırımtürk, “Örneğin Merkez Bankası’nın bin ton altını olsa idi MB’nin kredibilitesi yahut yurt dışından kredi bulma oranı daha yüksek olurdu” diyor.
2023 başında Madison Trust Company’nin yayınladığı raporda ülkelerin altın rezervi bu haldeydi.Candaş Atalay ise Merkez Bankaları’nın altın tutmasının en temel nedeni ülkelerin finansal özgürlüğü olduğunu belirtiyor. Atalay “Altın merkeziyetsiz bir enstrüman. Hiç bir kurum ya da ülkeye bağlı değil. Bu da finansal özgürlük sağlıyor” diyor. Para piyasaları uzmanı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası Rusya’nın yurt dışındaki yaklaşık 300 milyar dolarlık rezervinin dondurulduğunu hatırlatıyor. Atalay, “Özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası dünya genelinde bilhassa birçok Orta Doğu ve Asya Merkez Bankası’nda rezervlerde altın yüklerini gözlemliyoruz. Bu bölgelerdeki ülkelerin finansal özgürlüklerini sağlama almak istemesinden kaynaklanıyor” diye belirtiyor. ABD’nin ulusal rezervlerinin yüzde 65’inin altın cinsinden olduğunu söyleyen Atalay bunun maksadının güçlü rezervler ile birçok ülkeye bildiri vermek olduğunu söz ediyor.
