Foreks – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, Mayıs ayı üretici market fiyatlarını, girdi fiyatlarında yaşanan değişimleri ve 1 Haziran Dünya Süt Gününü yaptığı manzaralı basın açıklaması ile kıymetlendirdi.
Mayıs ayında üretici ve market ortasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 283 ile sivri biberde görüldüğünü belirten Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü;
“Sivri biberdeki fiyat farkını yüzde 278 ile kuru soğan, yüzde 217 ile kuru fasulye, yüzde 213 ile nohut, yüzde 203 ile kuru incir takip etti. Sivri biber ve kuru soğan 3,8 kat, kuru fasulye 3,2 kat, nohut 3,1 kat, kuru incir ve kabak 3 kat fazlaya satıldı.
Üreticide 13 lira olan sivri biber 49 liraya, 5 lira olan kuru soğan 19 liraya, 33 lira olan kuru fasulye 105 liraya, 31 lira olan nohut 99 liraya, 170 lira olan kuru incir 515 liraya ve 12 lira olan kabak 35 liraya markette satıldı.
Mayıs ayında fiyatı en fazla artan eser hem markette hem üreticide limon olurken, fiyatı en fazla düşen eser hem markette hem üreticide sivri biber oldu.”
Market fiyatları
“Mayıs ayında markette 36 eserin 17’sinde fiyat artışı, 19’unda ise fiyat azalışı görüldü.
Mayıs ayında markette fiyatı en fazla artan eser yüzde 22 ile limon ve elma oldu. Limon ve elmadaki fiyat artışını yüzde 8 ile kuru üzüm, yüzde 6 ile kuru kayısı ve maydanoz takip etti.
Markette fiyatı en fazla azalan eser ise yüzde 49 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat düşüşünü yüzde 39 ile salatalık, yüzde 36 ile kabak, yüzde 34 buçuk ile patlıcan izledi.”
Üretici fiyatları
“Mayıs ayında üreticide 28 eserin 8’sinde fiyat artışı olurken 13’ünde fiyat düşüşü görüldü. 7 eserde ise fiyat değişimi olmadı.
Üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 72 ile sivri biberde görüldü. Sivri biberdeki fiyat düşüşünü yüzde 53 ile kabak, yüzde 41 ile patlıcan, yüzde 36 ile kuru soğan izledi.
Üreticide en çok fiyat artışı yüzde 112 buçuk ile limonda görüldü. Limondaki fiyat artışını yüzde 25 ile havuç, yüzde 17 ile kuru kayısı, yüzde 13 ile marul izledi.”
Fiyat değişimlerinin nedenleri
“Limonda bayramın yakınlaşmasıyla birlikte talepte görülen artış fiyatları yükseltti.
Havuçta hasadın bitmesi nedeniyle depolanan esere, depo maliyetinin eklenmesi fiyatların artmasına neden oldu.
Marul ve maydanozda eser arzındaki azalma fiyatları yükseltti.
Yaşanan zirai dondan etkilenen kayısıda üretici fiyatları artış gösterdi.
Sivri biber, kabak, patlıcan, domates ve salatalıktaki fiyat düşüşü tarla üretiminin başlaması nedeniyle arzda yaşanan artıştan kaynaklandı.
Kuru soğanda ekim alanlarının artması sebebiyle rekolte yükseldi.
Üretimdeki bu artış fiyatların gerilemesine neden oldu.”
Girdi fiyatlarında yaşanan değişimler
“Ziraat Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat bilgilerine nazaran; Mayıs ayında, Nisan ayına nazaran amonyum sülfat gübresi yüzde 4,9, üre gübresi yüzde 2,3, DAP gübresi yüzde 0,8, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 0,7 oranında artış gösterdi. Buna rağmen amonyum nitrat gübresi yüzde 0,5 oranında düştü.
Geçen yılın Mayıs ayına nazaran son bir yılda üre gübresi yüzde 46,2, DAP gübresi yüzde 36,9, amonyum nitrat gübresi yüzde 33, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 31,4 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 28,6 oranında arttı.
Mayıs ayında Nisan ayına nazaran süt yemi yüzde 2,7, besi yemi yüzde 2, son bir yılda besi yemi yüzde 27,2, süt yemi yüzde 26,4 oranında arttı.
Elektrik fiyatları yıllık olarak yüzde 47,08 oranında artarken tarım ilacı fiyatları yüzde 14,94 oranında arttı. Mayıs ayında mazot fiyatı aylık olarak yüzde 1,7 oranında artarken, yıllık yüzde 13,9 oranında arttı. Girdi fiyatlarında yıllık bazda en fazla artış yüzde 47,08 oranıyla elektrikte görüldü.”
1 Haziran Dünya Süt Günü
“Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü’nün almış olduğu kararla 1 Haziran tarihi ‘Dünya Süt Günü’ olarak kutlanıyor. İnsan beslenmesinde kıymetli bir protein kaynağı olan süt, hayvancılık bölümünün de en değerli eseridir. Zira kırmızı ete giden yol süt üretiminden geçiyor.
Ülkemiz 934 bin ton koyun sütü üretimiyle dünyada 2’nci, 543 bin ton keçi sütü üretimiyle 6’ncı, 20 milyon tonluk inek sütü üretimiyle 9’uncu sırada yer alan değerli bir ülkedir. 2024 yılında toplam çiğ süt üretimimiz bir evvelki yıla nazaran yüzde 4,7 artarak 22 milyon 487 bin 757 tona çıktı. Lakin üreticilerimiz çiğ süt fiyatlarındaki istikrarsızlıklar nedeniyle emeğinin karşılığını alamıyor.
27 Avrupa Birliği üyesi ülkenin çiğ inek sütü fiyatlarına bakıldığında ülkemiz son sırada yer alıyor. Ülkemizde 100 litre çiğ süt yaklaşık olarak 37 avroya üreticiden alınırken İtalya’da 57, Yunanistan ve Hollanda’da 55, Almanya’da 54, Fransa’da 50 avroya alınıyor.
Ulusal Süt Kurulu tarafından 1 Ocak’tan itibaren geçerli olmak üzere çiğ süt tavsiye satış fiyatı 17 lira 15 kuruş olarak açıklandı. Ziraat Odalarımızdan aldığımız datalara nazaran ise haziran ayına gelmemize karşın üreticilerimizin eline geçen net fiyat hala bu sayının altında seyrediyor. Vilayetlere nazaran değişmekle birlikte ortalama çiğ süt fiyatı 16 lira 32 kuruş düzeyindedir. 1,5 düzeyinde olması gereken çiğ süt/yem paritesi ise 2022 Eylül ayından bu yana en düşük düzeyini gördü ve mayıs ayı sonu prestijiyle 1,14’e geriledi.
Üretim maliyetleri her geçen gün artarken çiğ süt fiyatlarının düşük seyretmesi hem üreticilerimizin gelirlerini azaltıyor hem de bölümün sürdürülebilirliğini tehlikeye atıyor. Bu kapsamda; üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması maksadıyla bilhassa çiğ sütte üreticinin çıkar elde etmesi sağlanmalı, girdi fiyatlarını düşürmeye ve denetim etmeye yönelik önlemler alınmalıdır.
Bu manalı günde Avrupa Birliğinin 27 Mayıs 2025 tarihli resmi gazetesinde yayınlanan kararla Avrupa Birliği coğrafik işaret tescili alan Erzincan Tulum Peynirimizin gururunu yaşıyoruz. Bu başarıda başta üreticilerimiz olmak üzere emeği geçen herkesi yürekten kutluyorum. Sahip olduğumuz yaklaşık 200’e yakın peynir çeşidimizin her biri Avrupa Birliği tescili alabilecek kalitededir. Bu yöresel lezzetlere sahip çıkmalı, büyük bir kısmını tescilleyerek ve marka pahasını artırarak dünyaya tanıtımını yapmaya devam etmeliyiz.
1 Haziran Dünya Süt Günü vesilesiyle her türlü zorluğa karşın üretmeye devam eden tüm süt üreticilerimize şükranlarımı sunuyor, ürettikleri sütün bol ve bereketli olmasını diliyorum.”
