Ukraynalı kripto para borsası WhiteBIT’in Türkiye Genel Müdürü Emre Yetişkin, Kriptokoin.com’a özel konuştu. Türkiye pazarındaki ağır ilgi sonucunda ofis açmaya karar verdiklerini söyleyen yetişkin, yanlışsız atılımlarda bulunulduğu surece İstanbul’un kripto dünyasında bir cazibe merkezi olacağını söylüyor.
WhiteBIT’in Türkiye pazarındaki işleri nasıl gidiyor? Geçen yıl Trabzonspor’un forma göğüs sponsoru olarak agresif bir giriş yapmıştınız…
WhiteBIT 2022 yılında Türkiye’ye geldi. Daha sonra da Trabzonspor’la bir mutabakat yaptık. Dış mecralarda reklamlarımız başladı. Genel ilgi ve alakanın yüksek olmasından ötürü WhiteBIT, Türkiye’de ofis açmaya karar verdik. Kendi müşteri hizmetlerimizi ve grubumuzu kurmaya başladık. Türkiye’deki işçi sayımız arttı.
“Döviz kurundaki makastan ve enflasyondan korunmak isteyenler kriptoya yöneliyor”
Kripto benimsenmesinin yüksek olduğu ülkelerin başında geliyoruz. WhiteBIT’in Türkiye pazarına dair yaklaşımını nasıl tanım edersiniz?
Türkiye bu biçim teknolojilere çabuk entegre oluyor. Akıllı telefon kullanımında da en yüksek ülkeler ortasındayız. Twitter, YouTube ve TikTok kullanımlarında da birinci adapte olan ülkelerden biriyiz. Genç nüfusumuz çok yüksek. Yenilikçi bir milletiz. Elbette tüm bunların yanında kripto kullanımını artıran muhakkak başlı sebepler var: Türk lirasının dolar karşısında paha kaybetmesi ve Kapalıçarşı’da, bankalarda ve kripto borsalardaki paritenin değişkenlik göstermesi. Beşerler kendilerini hem enflasyondan hem de bu makaslardan kurtarmak istiyor. Bunu da yapabildikleri en yeterli alan kripto. Türk lirası dolar paritesinde bankanın verdiğinin üzerine 1 lira daha dövizci, 2 lira daha da kripto borsası veriyor. Kripto para borsasına Türk lirası atabiliyor ve çekebiliyorsun. Bu türlü bir noktada olağan ki de beşerler enflasyona karşı kendilerini müdafaa muhtaçlığı duyuyor. Hasebiyle kripto para borsaları gün geçtikçe daha da çok bilinmeye başladı. Öte yandan süreçler de daha ucuz ve süratli gerçekleşiyor. Yurt dışına para göndermek istediğinizde muhakkak başlı banka komiteleri ödüyorsunuz. Paranızın transfer edilmesi de hayli uzun sürüyor. İş insanları da bu gerçeğin farkına vardıkça, eski sistemi kullanmamaya başlıyor. Esasen adaptasyon da bu türlü gerçekleşiyor: Şu anda dünya üzerinde 15’ten fazla kuruluş kripto üzerinden ödeme alıyor. Bunu ön plana çıkaran ülkeler ve kentler, kripto toplulukları tarafından çok ilgi görüyor.
Dubai üzere değil mi?
Dünya üzerinde bir göç ve sirkülasyon var. Beşerler bu noktada kendi varlıklarını hem yanında tutmak hem de kesim modül kullanabilmek istiyor. Otomobiliniz ya da konutunuz varsa bunu yanınızda taşıyamıyorsunuz, bir ölçüsünü satmak isteseniz satamıyorsunuz. Ortada önemli volatiliteler oluşuyor. Lakin bunu kripto varlıklar üzerinde çok rahat bir halde cep telefonunuzdan yürütebiliyorsunuz. Şu anda İstanbul’da konut almanın bedeli 200-300 bin dolarsa, esasen o konuta kiracı olarak girmek ve paranızı kriptoda tutmak çok daha avantajlı. Mesela bizim borsamız aylık yüzde 1,35 faiz veriyor. Paranız USDT ya da diğer bir varlık üzerinde durabiliyor.
Staking’den mi bahsediyorsunuz?
Evet, stake ve lending. Şayet bildiğiniz bir borsaysa ve bu borsanın Türkiye’de anonim şirketi ile sermayesi varsa, bunu aşikâr aralıklarla yapabilirsiniz.
WhiteBIT’in Türkiye’de anonim şirketi var mı?
WhiteBIT’in anonim şirketi kuruldu ve sermayesi getirildi.
Bankalarla anlaşmanız bulunuyor mu?
Henüz muahede sürecindeyiz. Bankacılık bölümü seçimlerden etkilendi. Olağanda bir ay sürmesi beklenen süreçler iki ayda gerçekleşiyor lakin sonuçta süreç ilerliyor.
Türkiye’de süregelen kripto regülasyonlarına dair çalışmalara nasıl bakıyorsunuz? Beklentileriniz neler?
Regüle bir piyasa hem kullanıcılara hem platformlara hem de devlete yararlı. Burada regülasyondan ziyan görecek kimse yok.
“Sert bir regülasyon gelirse Türkiye olarak kripto pazarındaki yerimizi kaybederiz”
Sert bir tavır bekliyor musunuz?
Hayır, beklemiyorum. Şayet sert bir regülasyon gelirse, Türkiye olarak dünya kripto pazarındaki yerimizi kaybederiz. Ben de bir Türk olarak Türkiye’nin bu türlü bir pazarı kaybetmesini istemem doğal ki.
Bazı rakip pazarlarda da hür bir ortam kelam konusu…
Tabii, Portekiz ve Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkeler bu işi daha kolaylaştırmaya çalışıyor. Oralarda kriptoyla konut ya da otomobil alabiliyorken, Türkiye’de kripto üzerinden ödeme yapılamaması bence bir eksiklik.
Kriptoyla ödeme yapılamamasının yanı sıra, Ankara’dan sızan regülasyon taslaklarında süreç bazlı vergilendirme üzere uygulamalar da kelam konusu. Sizce süreç başına alınan vergi, trader’ları küstürmez mi?
Türkiye’de vergi alınmayan bir kalem yok ancak alınan verginin de makul olması gerekir. Trader’lar kâr ve ziyan orantısı üzerinden süreç yapıyor. Şayet ettiği kâr, vergisinden de fazlaysa yapmaya devam edecektir.
İstanbul’un kripto topluluğu nezdinde bir cazibe merkezi olacağına inanıyor musunuz?
İstanbul dünyanın merkezi. Bunun altını çizmemiz lazım: Doğu ve Batı ortasındaki inançlı liman olmamız gerekiyor. Şayet bunu konumlandırırsak, Türkiye her vakit ön planda olur. Biz bunu yanlış konumlandırırsak, tam aksisi gerçekleşir.
WhiteBIT’in süreç hacmi ne durumda? Geçen yıl Avrupa’da birinci sıradaydınız.
3,5 milyon kullanıcımız var ve bunun 2 milyonu Avrupa’da. Yaklaşık günlük 1 milyar dolarlık süreç hacmimiz var. Bu hacim de organik bir biçimde oluyor. Trader’lar için çok avantajlı bir durum aslında: Siz bir eseri alıp satarak para kazanıyorsunuz. Aldığınız eseri satabilmeniz gerekiyor ve bunun için de borsanın likit, yani o talimatların verilmesi gerekiyor.
“Rezerv delili konusunun bir ayağı topal”
Rezerv ispatı konusunda bir çalışmanız var mı?
Rezerv ispatı konusu FTX’in batışından sonra gündeme geldi ancak bir ayağı topal. Bir cüzdandaki varlığın kullanıcı nezdinde bir kıymeti yok. Şirketin Türkiye’de bir sermayesi var mı? Bunu öğrenmek gerekiyor. FTX kullanıcıları, Türkiye’deki FTX’in sermayesi olması sayesinde paralarını geri alabildiler. Burada rezerv delilinden öte devreye hükümet giriyor. FTX o parayı geri verdi. Süreç yaptığınız borsaların Türkiye’de anonim şirketinin olup olmadığına ve sermayesine bakmak gerekiyor.
WhiteBIT daha evvel rezerv delili açıkladı mı?
Hayır, açıklanmadı. Açıklanmasını da hakikat bulmuyoruz. Burada yalnızca rezerv delili değil, bir şirketin yükümlülükleri de var. Ödemeleri neler? Herkes belirli cüzdanlarda belirli paralar gösterebilir. Rezerv ispatı, bir borsanın kârda ya da ziyanda olduğunu göstermiyor. Bunun için özel denetlemelere tabi tutulması gerekiyor.
Siz bu kontrollere tabi misiniz?
Biz aslında Avrupa lisanlarına sahibiz ve bu lisanslar gereği regülatörler tarafından denetleniyoruz.
AB Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği (MiCA) hakkında ne düşünüyorsunuz?
Regülasyon konusunda atılacak her bir adım bedelli. Finans dalı şu anda yavaş yavaş kriptoya gerçek kaymaya başladı. Bunun da sebebi, bankacılık bölümünde yaşanan krizler. Enflasyon ve faiz oranlarından ötürü şu anda bankalar istikrarda sıkıntı duruyorlar. FTX’in batmasına karşın 1 bitcoin 15 bin doların altına düşmedi. Daima ivmelenen bir Bitcoin bedeli ve bunun karşısında daima batışlara sahne olan bir bankacılık bölümü.
“Kripto yalnızca birkaç X kâr yapacağınız bir yer değil”
Fakat kripto piyasasına toplam giren para şimdi kayda kıymet bir artış göstermiş değil…
Evet artmıyor. Zira burada ülkelerin faiz istikrarları çok değerli. Şu anda toplamda 8 milyar insan varsa, kripto piyasasındaki 300 milyon civarında. Orantısal olarak baktığınızda, daha kimse tam olarak kripto dalının ne olduğunu bilmiyor. Ülke nüfusunda genelde yüzde 7’lerde. Burada pazarlama çok kıymetli: Kriptonun yararlarını insanların bilmesi gerekiyor. Kripto yalnızca insanların para yatırıp, birkaç X yapıp kârını aldıktan sonra çıkacağı bir şey değil, bir transfer aracı. Ben Mehmet olarak Ahmet’e ortada öbür bir kuruluş olmaksızın kendi kıymetimi aktarabiliyorum. Öteki taraflara verdikleri komiteleri hesapladıklarında, kripto tarafına gerçek kaymanın büyük bir süratli devam edeceğini düşünüyorum.
