ISTRICH Mühendislik Yönetim Kurulu Lideri ve Günder Yönetim Kurulu Lider Vekili Kutay Kaleli Bloomberg HT’de yayınlanan Üst Seviye programına konuk oldu.
Kaleli yenilenebilir güçte çok fazla yatırım yapılması gerektiğini bilhassa günşe gücünde büyük bir potansiyel olduğunu belirtti.
Yenilenebilir güç hakkında bilgi veren Kaleli, “Türkiye yenilenebilir güçte önemli adımlar atmış bir ülke. 2024’te her ne kadar pazarda bir daralma yaşandığı düşünülse de öyle değil, kurulu güçlerin önemli oranda arttığı, yenilenebilir güç oranın da Türkiye içinde arttığı bir yıl olarak oldu. 2025’in 1 Nisan itibariyle toplam kurulu gücümüz 117 bin 875 megavata geldi. Bunun içinde güneşin hissesi 21 bin 621, rüzgarın hissesi 13 bin 098 megavat, ikisini de topladığımızda yüzde 30 üzere bir sayı yapıyor. Bunun yanında hidroelektrik santralleri, jeotermal ve biyokütleleri de eklediğimizde yaklaşık 70 bin megavatlık bir sayıya geliyor. Bu sayıda Türkiye’nin toplam kapasitesinin yüzde 60’ı. Bu çok kıymetli bir oran zira Avrupa’ya baktığınızda, Amerika’ya yahut gelişmiş ülkelere baktığınızda yüzde 50-yüzde 45’ler düzeylerini görüyoruz. Yerli kaynaklardan elektrik üretim oranına bakarsak da burada yerli kömürü de eklememiz gerekiyor onun da yüzde 9 üzere bir hissesi var. Yani toplamda yüzde 80 oranında biz yerli kaynaklarımızla elektrik üretiyoruz. Geri kalan yüzde 20’de de doğalgaz ve ithal kömür var. Münasebetiyle hala Türkiye’nin gücünün kabaca yüzde 40 civarındaki kısmını doğalgaz ve ithal kömür kaynaklarıyla üretiyoruz. Bunun için de tabi yenilenebilir güce çok daha fazla yatırım yapmamız lazım. Bakanlık geçmişten bugüne daima yenilenebilir enerjiyi güneş ve rüzgarı takviyeler pozisyonda” dedi.
Kredi erişiminde hala zorlukların devam ettiğini de belirten Kaleli, 2025 beklentilerinden de bahsetti. Kaleli, “Ekonomik sıkılaşmanın hala devam ettiği, kredilere erişimin hala güç olduğu, öz tüketim için santral yapmak isteyenlerin hala kapasitelere ulaşmakta zorlandığı bir periyottan bahsediyoruz. Lakin bu türlü bir periyoda karşın bile geçtiğimiz sene 8 bin megavat güneş santrali inşaatı yapıldı. Benzeri bir yatırımın bu sene de olmasını bekliyorum zira endüstricinin bu elektriğe muhtaçlığı var. Zira bundan sonraki sene Avrupa Birliği’nin hudutta karbon vergisi gelebilir, green deal konusu gelebilir sonuçta mecburlar bu yatırımı yapmaya. Ne kadar çok santral yapılırsa o kadar çok hem arz güvenliği olacak hem de fiyatlar aşağı gelecek” diye ekledi.
“Güneş ve rüzgar gücünde yatırım potansiyeli var”
Rüzgar ve güneş gücünde yatırım potansiyeli olduğunun altını çizen Kaleli, “Hidroelektrikte kapasiteler çabucak hemen doldu, rüzgarda hala potansiyelimiz var, güneşte kullanılmamış çok büyük bir potansiyel var. Buralarda yatırımlar gelecektir. Varsayım ediyorum ki öncelikli depolamalı güneş ve rüzgar santrali yatırımları önümüzdeki 5 sene olacaktır. Açıkçası yabancı yatırımcı pek kalmadı Türkiye’de genelde yerli ve büyük kümeler yatırımlara öncülük ediyorlar. Zati bu türlü de olması beklenir” dedi.
Kaleli konuşmasına şöyle devam etti:
Türkiye’de hem güneşte hem rüzgarda önemli bir yerli üretim olduğunu söyleyebiliriz. Güneşteki yerlilik oranları artık yüzde 00 yerliliğe kadar geldi diyebiliriz. Rüzgarda tam yüzde 100’ü yakalayamadık. Kimi ekipmanların üretim tekniklerini maalesef yabancı üreticiler bizlere vermiyor. Bugün güneşte Türkiye’de hücresinden en ayrıntı eserine kadar her eser üretiliyor üstelik kimi eserlerin iç pazara yetmediğini düşünüyorum ancak onun dışındaki her eser Türkiye’de üretiliyor. Maksat iç pazarsa şayet fazla üretim bile var Türkiye’de. Çin burada çok büyük bir rakip ve mecburuz orayı takip etmeye zira teknolojiyi geliştiren Çin. Yatırımda yerli eser kullanılırsa o santral teşviklerden faydalanıyor, yüzde 45’e varan bir kurumlar vergisi istisnası, toplumsal güvenlik primlerinden istisna ve KDV istisnası üzere önemli teşvikler var. Fakat maalesef yerli üretilen hücre ithalden daha değerli şu anda mesela teşvikli santrali yapmak teşviksiz santrali yapmaktan daha değerli. Tabi bu türlü olunca yatırımcı şapkasını önüne koyuyor fizibilite yapıyor ne yaparsam daha yararlı olur diye bakıyor. Fakat ben fiyatların bu formda süreceğini düşünmüyorum yani yerli üretim arttıkça fiyatlarda aşağı gerçek gelecektir. Esasen bu teşvik sistemiyle da hedeflenen bu.
Türkiye’de kapasite bulamayan yatırımcı yurtdışına odaklanıyor. Bu orta bilhassa Balkan Bölgesi çok tanınan, Makedonya, Bosna Hersek, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Romanya tanınan. Biraz Almanya ve İngiltere’de de yatırımların olduğunu görüyoruz. Asya’da hiç yokuz, Arabistan yarımadasında çabucak hemen yokuz. Ancak Avrupa’ya gerçek ilerliyoruz.
