Yükseköğretime erişimdeki eşitsizliklere değinen SEDER YK Üyesi Dr. Merve Yılmaz’dan acil davet: “Eğitimde kalıcı tahlil bulmak şart”
Sürdürülebilir Eşitlik ve Toplumsal Araştırmalar Derneği (SEDER) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Merve Yılmaz, Türkiye’de yükseköğretime erişimdeki eşitsizliklere dikkat çekerek, mevcut durumun ekonomik refah, toplumsal adalet ve demokratik gelişim üzerindeki olumsuz tesirlerini kıymetlendirdi. Yılmaz, “Türkiye’de nitekim herkes için bu yol açık mı?” sorusunu sorarak, eğitim sistemindeki derin sıkıntılara işaret etti.
SEDER YK Üyesi Dr. Merve Yılmaz’a göre Türkiye’de yükseköğretime erişim sorunu, lise çağında başlıyor. 15-19 yaş kümesindeki gençlerin sırf yüzde 72,5’inin okula devam ettiği belirtilirken, OECD ortalamasının yüzde 84,1 olduğu kaydedildi. Kelam konusu datalar, Türkiye’de neredeyse her dört gençten birinin liseye dahi gitmediğini ve üniversiteye erişim hakkı başlamadan evvel bile önemli bir eşitsizlikle karşılaştığını ortaya koyuyor. Dr. Yılmaz, sadece okula gitmenin kâfi olmadığını, birebir vakitte okullardaki eğitim kalitesi, öğrenci takviyeleri, mezuniyet oranları ve üniversiteye hazırlanma imkanlarının da kritik değer taşıdığını vurguladı.
Gençlerin yüzde 31’i ne eğitimde ne istihdamda
Üniversiteye giriş tablosunun da iç açıcı olmadığını belirten Dr. Merve Yılmaz, 2022-2023 devrinde yükseköğretime devam eden gençlerin oranının yüzde 46 iken, bu oranın 2023-2024’te yüzde 42,7’ye gerilediğini tabir etti. Öte yandan 18-24 yaş aralığında “ne eğitimde ne istihdamda” olan gençlerin oranı ise yüzde 31,1. Yılmaz, bu oranın her üç gençten birinin ne çalıştığını ne de okuduğunu gösterdiğini belirterek, “Eğitim sisteminin bu kadar dışına itilmiş bir gençlik hem ferdi olarak hem de toplumsal seviyede önemli kayıplara yol açabilir” ikazında bulundu.
Kadınlar dezavantajlı grupta
Kadınların yükseköğretime iştirak oranının erkeklerden yüksek olmasına karşın, mezuniyet sonrası iş hayatına iştirak oranlarının neredeyse yarı yarıya olduğunu belirten Yılmaz, toplumsal roller, bakım yükü ve cam tavanlar nedeniyle bayanların meslek hayallerinin hudutlu kaldığını söyledi. Bu nedenle yalnızca eğitimde değil, iş ömründe da bayanları destekleyecek mentorluk programları, kreş imkanları ve hibrit çalışma modelleri üzere siyasetlere muhtaçlık duyulduğunu belirtti.
Çözüm ne?
Dr. Merve Yılmaz, bu sıkıntıları düzeltmek için öncelikle eğitime ayrılan bütçenin artırılması gerektiğini belirtti. Türkiye’nin OECD ülkeleri ortasında öğrenci başına en az harcama yapan ülkelerden biri olduğunu hatırlatarak, daha fazla yatırımın, daha eşit imkanlar ve daha güçlü takviye sistemleri manasına geleceğini vurguladı. Üniversite sayısını artırmak kadar, bu üniversiteleri nitelikli hale getirmenin de değerli olduğunu kaydeden Yılmaz, araştırma kapasitesi, öğretim üyesi kalitesi ve öğrenci dayanak hizmetleri güçlendirilmeden gerçek bir dönüşüm sağlanamayacağını tabir etti.
Yılmaz, son olarak üniversiteye erişim hakkının yalnızca bir binaya girme hakkı olmadığını, o binada kendini geliştirebilme, toplumsal takviye alabilme, inançlı bir ortamda yaşayıp eğitimini tamamlayabilme hakkı olduğunu vurguladı. “Eğitimde fırsat eşitliği dediğimizde yalnızca sayı değil, nitelik ve sürdürülebilirlikten de bahsetmeliyiz” diyen Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Türkiye’nin genç nüfusu, en büyük avantajı olabilir. Ancak bu avantajı kullanabilmek için adil, kapsayıcı ve bahadır siyasetlere gereksinimimiz var. Zira eğitim, yalnızca bireyin değil, ülkenin de geleceğidir. Eğitim alanında yaşanan meselelere kalıcı bir tahlil bulunması kaide.”
Dr. Merve Yılmaz kimdir?
Merve Yılmaz, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Matematik Öğretmenliği kısmından mezun olduktan sonra, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde Eğitim İdaresi ve Kontrolü alanında yüksek lisans, İstanbul Okan Üniversitesi’nde ise birebir alanda doktora eğitimini tamamlamıştır. Örgütsel liderlik, müfredat liderliği ve eğitimde fırsat eşitliği mevzularına odaklanmaktadır. Evli ve bir çocuk annesidir. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
