Foreks – TELKODER’in, BTK, TÜİK ve BIST üzere kuruluşların resmi dataları doğrultusunda hazırladığı rapor, elektronik haberleşme dalının gelir bazında büyümeyi sürdürdüğünü ortaya koyarken; rekabetin zayıflaması, piyasa kıymetlerindeki düşüş ve stratejik altyapı yatırımlarındaki duraksamanın, bölümün sürdürülebilir gelişimi açısından önemli riskler taşıdığını vurguluyor. TELKODER, kapsayıcı ve adil bir dijital gelecek için alternatif işletmecilerin desteklenmesi ve yapısal ıslahatların bir an evvel hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
Sektör Geliri 407 Milyar TL’yi Aştı, Gerçek Artış Sonlu Kaldı
Elektronik haberleşme bölümü, 2024 yılı sonu prestijiyle 407,45 Milyar TL gelir büyüklüğüne ulaştı. Lakin TÜİK bilgileri kullanılarak yapılan enflasyon düzeltmesi sonrası, 2003 yılındaki yaklaşık 15 Milyar TL seviyesindeki gerçek gelirlerin 2024 yılında sabit kaldığı görülüyor. Bu durum elektronik haberleşme kesiminin 2003 yılından bu yana gerçek manada büyüme kaydetmediğini gösteriyor.
Elektronik haberleşme dal gelirleri, 2024 üçüncü çeyrekte 113,89 Milyar TL iken 2024 dördüncü çeyrekte 124,86 Milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Enflasyondan arındırılmış gelirler ise 2024 üçüncü çeyrekte 4,5 Milyar TL, 2024 dördüncü çeyrekte 4,6 Milyar TL olarak belirlenmiştir.
Alternatif İşletmeciler Baskı Altında, Pazar Hissesi %7,78’e Geriledi
TELKODER raporuna nazaran, büyük üç operatör ve iştirakleri dışındaki alternatif işletmecilerin pazar hissesi, 2024 yılı üçüncü çeyrekte %8,89 iken, dördüncü çeyrekte %7,78’e geriledi. Avrupa ortalamalarının hayli altında kalan bu oran, dalda sağlıklı rekabet ortamının hala oluşturulamadığını gösteriyor.
Piyasa Bedelleri Giderek Eriyor
Sektörün %70’ini temsil eden iki büyük şirketin toplam piyasa kıymeti, 2008 yılında 22,90 Milyar Dolar iken, 2024 sonunda 10,16 Milyar Dolar’a geriledi. Bu dramatik düşüş, İstanbul Borsası’ndaki genel artışa ve döviz kurunun yatay seyrine karşın gerçekleştiği gözlemlendi.
Fiber Yatırımları ve Genişbantta Yavaş İlerleme
Toplam fiber altyapı uzunluğu 2024 yılı sonu prestijiyle 604.618 km olarak ölçüldü. Bu sayı, üçüncü çeyreğe kıyasla yalnızca yaklaşık 16.000 km’lik bir artışı temsil ediyor. Fiber abone oranı ise birebir periyotta %7,91’den %8,37’ye yükseldi. Genişbant abone sayısında ise manalı bir değişiklik kaydedilmedi.
Genişbant uydu hizmetlerine olan ilgi de hudutlu kaldı. 2011’den bu yana toplamda sadece 5.154 yeni abone kazanıldığı ve son çeyrekte bu sayının bir evvelki periyoda nazaran gerilediği belirtildi.
Sabit Ses Trafiği Yok Olma Noktasında
2009 yılında toplam ses trafiğinin %17,4’ü sabit çizgilerden sağlanırken, bu oran 2024 dördüncü çeyrekte %1,77’ye kadar düştü. Sabit ses trafiğindeki bu süratli düşüş, kesimin rekabet açısından tekrar kıymetlendirme gereksinimine işaret ediyor.
Bir Ailenin Haberleşme Masrafı Yılda 18.744 TL’yi Aştı
2024 yılı dördüncü çeyreği prestijiyle dört kişilik bir ailenin yıllık haberleşme masrafı 18.744,22 TL olarak hesaplandı. Bu fiyatın 4.325,62 TL’si vergilerden oluşuyor.
Veri Merkezlerinde Stratejik İlerlemenin Eksikliği Sürüyor
Raporda, İnternet Değişim Noktaları (İDN) ve bilgi merkezi standartları üzere kritik başlıklarda uzun müddettir siyaset evraklarında yer almasına karşın somut bir ilerleme kaydedilemediği vurgulanıyor. BTK’nın 2021 İş Planı’nda yer alan Türkiye İnternet Değişim Altyapısı çalışmaları da tamamlanmadı ve 2022 prestijiyle planlardan çıkarıldı.
Rekabet Güçlenmeli, Altyapı Stratejileri Uygulanmalı
TELKODER Yönetim Kurulu Lideri Halil Ender Teberci, rapora ait yaptığı değerlendirmede şu açıklamalarda bulundu: “Elektronik haberleşme bölümü gelirsel olarak büyümeye devam ediyor; fakat bu büyüme, gerçek manada sonlu kalıyor. Alternatif işletmecilerin pazar hissesinin daralması, piyasa bedellerindeki önemli düşüş, sabit ses trafiğinin yok olma noktasına gelmesi ve genişbant yatırımlarındaki yavaşlık, bölümün sağlıklı gelişiminin önünde önemli pürüzler oluşturuyor. Uydu internet aboneliklerinin hâlâ sonlu sayıda kalması ve bilgi merkezleriyle internet değişim noktalarına ait somut adımların atılamamış olması da dijitalleşme amaçlarımızla çelişiyor. Tüm bu datalar, bölümün sadece ekonomik değil, yapısal olarak da güçlendirilmesi gerektiğini gösteriyor. Kapsayıcı ve rekabetçi bir dijital ekosistem için artık vakit kaybetmeden harekete geçilmeli.”
TELKODER Dalı Takip Etmeye Devam Ediyor
TELKODER, elektronik haberleşme kesimine yönelik gelişmeleri izleyerek her çeyrek sonunda raporlamayı ve kamuoyuyla paylaşmayı sürdürüyor. Yeni teknolojilerin ve rekabetin teşvik edilmesi, Türkiye’nin dijital iktisattaki yerini sağlamlaştırmak ismine kritik kıymet taşıyor.
