İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Nisan 2024 devri sonuçları açıklandı. Eşik bedel olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, Mart ayında 50 olarak gerçekleşen manşet PMI, nisanda 49,3’e gerileyerek eşik bedel 50’nin altına indi.
Nisan’da faaliyet şartlarının yine bozulmasında üretimin daralma bölgesine dönmesi tesirli oldu. Talepteki zayıflamaya bağlı olarak üretimde son üç ayın birinci düşüşü gözlendi. Fiyat artışları ve yüksek faiz oranlarının talebi olumsuz tarafta etkilemesiyle yeni siparişler üst üste onuncu ay yavaşladı. Dış talep de tekrar fiyat artışlarıyla temaslı olarak düşüş gösterdi. Lakin kelam konusu düşüş, toplam yeni siparişlerdekine nazaran daha ölçülü gerçekleşti. Türk Lirası’ndaki paha kaybının yanı sıra ham husus ve lojistik fiyatlarındaki artışların tesiriyle girdi fiyatları keskin bir halde yükselmeye devam etti. Buna karşın enflasyon oranı son dört ayın en düşük düzeyine geriledi. Benzeri bir gelişme satış fiyatlarında da kelam konusu oldu.
Şirketlerin satın alma faaliyetlerini artırdı
Yeni siparişler ve üretimdeki zayıflığa karşın firmalar satın alma faaliyetlerini üst üste üçüncü ay artırdı. Bu durum, girdi stoklarının yaklaşık son iki yıldır birinci defa yükselmesini beraberinde getirdi. Yeni siparişlerdeki azalmaya karşılık üretimin yakın devirde kaydettiği genişleme son eser stoklarının artmasına yol açtı. İstihdam ise evvelki iki ay yaşanan düşüşün akabinde nisanda kıymetli bir değişim göstermedi. Kimi anket iştirakçileri ek işçi gereksinimi olduğunu belirtirken kimileri ise aranan nitelikte çalışan bulmanın zorluklarına işaret etti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket dataları hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi: “Yeni siparişlerde süregelen zayıflama nedeniyle, geçen aylarda görülen üretim artışı sürdürülemedi ve Nisan ayında son buldu. Firmaların beklentisi, talebin yakın vakitte tekrar toparlanarak üretimde sürdürülebilir düzgünleşme sağlaması tarafında olacak. Nisan ayında enflasyon bir ölçü gevşeyerek yılın başından bu yana en düşük düzeye geriledi. Buna karşın imalatçılar hala hem yurt içi hem de yurt dışı talebi olumsuz etkileyen yüksek fiyat artışları ile uğraş etmek durumunda kalıyor.”
Üretim zayıfladı
Türkiye Sektörel PMI raporu, nisan ayında da imalat bölümünde yakın devirde gözlenen eğilimlerin sürdüğüne işaret etti. Takip edilen on kesimin çoğunluğunda üretim ve yeni siparişler zayıflarken, istihdam tarafında nispeten olumlu bir tablo ortaya çıktı ve dalların yarısı çalışan sayısını artırdı. Tedarik zincirlerinde görülen düzgünleşme belirtilerine rağmen enflasyonist baskılar güçlü seyrini korudu.
Takip edilen on dalın ikisinde üretim artışı yaşandı. Bu kesimler besin eserleri ve metalik olmayan mineral eserler oldu. Besin eserleri, üst üste üçüncü ay üretimde en yüksek artış sağlayan bölüm olmanın yanı sıra son 10 ayın en güçlü büyümesini kaydetti. Marttaki ölçülü artışın akabinde nisanda üretimin sert halde daraldığı makine ve metal eserleri ise en besbelli yavaşlama sergileyen kesim oldu. Misal biçimde, yeni siparişler de yalnızca iki bölümde artış gösterdi. Giysi ve deri eserleri dalı tekrar güzelleşme bölgesine geçerek talep artışında besin eserleri kesimine eşlik etti. Üretimde olduğu üzere, yeni siparişlerde de en besbelli azalış makine ve metal eserleri firmalarında görüldü. Dış talep şartları ise genel olarak dingin seyrini korudu ve Nisan ayında yeni ihracat siparişlerinde artış sağlayabilen tek bölüm giysi ve deri eserleri oldu.
İstihdam tarafında ise daha olumlu bir tablo ortaya çıktı. Çalışan sayısını artıran kesim sayısı martta sadece iki iken nisanda beşe yükseldi. Metalik olmayan mineral eserler, kara ve deniz taşıtları ile ağaç ve kağıt eserlerinde istihdam yine yükselişe geçti. Takip edilen on dal içerisinde en güçlü artış, ağaç ve kağıt eserlerinde kaydedildi.
Tedarik zinciri şartları da nisan ayında güzelleşme sinyalleri verdi. Dalların çoğunluğunda teslimat müddetleri kısaldı; lakin bu durum çoklukla girdi talebindeki zayıflamadan kaynaklandı. Tedarikçi performansında en güçlü güzelleşmenin gerçekleştiği elektrikli ve elektronik eserler dalında teslimat müddetleri Ocak 2016’dan bu yana en keskin düşüşü kaydetti. Buna karşılık, kimyasal, plastik ve kauçuk dalında gecikmeler besbelli halde arttı.
En keskin artış gıdada
Nisan ayında kimyasal, plastik ve kauçuk eserleri kesiminin tedarik zincirlerinde yaşanan aksamalar, girdi maliyetlerindeki en keskin artışın da bu dalda görülmesine yol açtı. Öte yandan, son eser fiyatlarındaki en keskin artış besin eserlerinde kaydedilirken, kesimin görece yüksek fiyatlama gücü bu gelişmede tesirli oldu. Satış fiyatlarında en hudutlu artış ise makine ve metal eserleri kesiminde gerçekleşti.
