Investing.com – İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan Türkiye İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), Mayıs 2025 devrinde 47,2 olarak gerçekleşti. Böylece endeks, 50 eşik bedelinin altında üst üste 14. ayında da yer aldı ve bölümdeki daralmanın devam ettiğine işaret etti. Nisan ayında 47,3 olarak kaydedilen endeksin Mayıs’ta bir ölçü daha gerilemesi, bölümde genel ekonomik aktivitenin zayıf seyrini sürdürdüğünü ortaya koydu.
Endeksteki bu düşük seyre iç ve dış talepte devam eden zayıflık, sipariş yetersizliği ve üretim kısıtlamaları temel neden olarak gösteriliyor. Firmaların üretim planlarını aşağı taraflı revize etmeleri ve bu durumun istihdam, satın alma faaliyetleri ve stok seviyelerine yansıması, bölüm genelinde yaygın bir sakinlik havasının sürdüğünü gösterdi.
Maliyetlerde sert baskı, lakin fiyat artışlarında yavaşlama
Mayıs ayında Türk lirasındaki bedel kaybının tesiriyle, girdi maliyetleri besbelli formda artış göstererek firmalar üzerindeki maliyet baskısını artırdı. Buna karşın, gerek girdi maliyet enflasyonu gerekse sonuncu eser fiyatlarındaki artış suratı evvelki aylara kıyasla yavaşladı. Bu gelişme, sonuncu eser fiyatlarının 2025 yılı içindeki en düşük enflasyon düzeyine gerilediği manasına geliyor.
Şirketler, artan maliyetlere karşın talep beklentilerindeki düşüklük sebebiyle fiyat artışlarını sonlu tuttu. Kelam konusu tablo, enflasyonist baskıların üretici tarafında sürmesine rağmen, fiyat geçişkenliğinde sonlu hareket alanı bulunduğuna işaret etti.
Yeni siparişlerde gerileme 23. ayına girdi
İmalat kesimi, Mayıs ayında zayıf iç talep ve global ekonomik şartların tesiriyle yeni siparişlerde düşüş yaşamaya devam etti. Bu düşüş, aralıksız 23. aya taşındı ve siparişlerin azalması bölümün üretim kararlarını ve iş gücü istihdamını direkt etkiledi. Mayıs ayında firmalar, bilhassa yerli ve yabancı müşterilerden gelen sipariş hacimlerinde besbelli bir daralma raporladı.
Sipariş alımındaki zayıflığın süreklilik göstermesi, şirketlerin üretim kapasitelerini düşürmesine ve istihdam azaltımına gitmesine neden oldu. İmalatçılar, mevcut talep görünümüyle önümüzdeki aylara yönelik beklentilerini de temkinli bir çerçevede tutuyor.
Sektörel performansta sistemsiz dağılım ve sonlu büyüme
Mayıs ayında izlenen 10 ana daldan sadece “giyim ve deri ürünleri” ile “metalik olmayan mineral ürünler” üretim artışı kaydetti. Giysi bölümünde görülen toparlanmada, dış talep kaynaklı ihracat performansı belirleyici olurken, öbür dallarda üretim zayıflığı baskın olmaya devam etti. Bilhassa dokuma kesiminde daralma güçlü biçimde sürdü ve rastgele bir güzelleşme sinyali gözlenmedi.
Gıda eserlerinde sekiz aydır süren üretim artışı bu devirde yerini yavaşlamaya bıraktı, lakin istihdamdaki artış eğilimi sürdü. Öteki yandan, ağaç ve kağıt eserleri dalında hem girdi maliyetleri hem de en son eser fiyatları, kesimler ortasında en yüksek düzeye ulaşırken, bu baskılar istihdam kayıplarını beraberinde getirdi.
İhracat siparişlerinde sektörel canlanma sonlu kaldı
Yeni ihracat siparişlerinde dört dalda artış kaydedilerek kısmi bir toparlanma gözlense de canlanmanın sektörel bazda yaygın olmadığı belirtildi. En besbelli artış giysi ve deri eserleri kümesinde yaşanırken, başka bölümlerde bu artış daha düşük oranlarda kaldı. Kimya, plastik ve kauçuk kesimlerinde ihracat siparişlerinde güzelleşme kaydedilmesine karşın, genel üretim eğiliminde daralma sürdü.
Metalik olmayan minerallerde yeni siparişlerde kaydedilen güçlü genişleme, şimdi istihdama yansımadı. İstihdamdaki azalma eğilimi devam ederken, dal genelinde üretim kararları ihtiyatla veriliyor. Yeni ihracat siparişlerinin üretim düzeylerini sürdürülebilir bir biçimde destekleyip destekleyemeyeceği önümüzdeki devirlerde belirleyici olacak.
İstihdamda zayıflama ve satın alma faaliyetlerinde gerileme
Talep yetersizliğine bağlı olarak dal genelinde istihdamda düşüş derinleşti. Şirketler, düşük sipariş hacmi nedeniyle çalışan sayısını azaltmak zorunda kalırken, istihdam kayıpları birden fazla bölümde barizleşti. Birtakım dallarda istihdam artışı görülse de genel tablo azalma tarafında kaldı. Elektrikli ve elektronik eserler bölümünde istihdam artışı devam ederken, üretim gerilemesini sürdürüyor.
Makine ve metal eserler ile ana metal sanayi üzere alanlarda istihdam düşüşü yavaşlarken, kara ve deniz taşıtları bölümünde istihdamda rekor düzeyde düşüş ölçüldü. Satın alma faaliyetlerinde de gerileme yaşandı; bu durum bilhassa hammadde ve yarı mamul stoklarında bariz düşüşlere neden oldu. Firmaların talep düzeyindeki düşüşe paralel olarak stokları en az düzeyde tuttukları görüldü.
Tedarik zincirinde teslimat müddetlerinde düzgünleşme devam etti
Mayıs ayında tedarikçi teslimat mühletleri üst üste üçüncü sefer kısaldı. Düşük girdi talebinin devam etmesi, tedarik zinciri performansının bir ölçü uygunlaşmasını sağladı. Fakat teslimat sürelerindeki bu olumlu gelişme, Nisan ayına kıyasla daha sonlu bir süratte gerçekleşti. Tedarikçilerin performansında kayda paha bir sıçrama olmasa da gecikmelerin azalması olumlu bir sinyal olarak kaydedildi.
Bu gelişmeye rağmen, firmalar stok düzeylerini düşük tuttukları için teslimat sürelerindeki kısalmanın üretim üzerinde sonlu bir tesiri oldu. Talep eksikliği sürdüğü sürece, firmaların tedarik ve satın alma kararlarında temkinli davranması bekleniyor. Teslimat sürelerindeki bu eğilim, arz-talep ortasındaki istikrarın yine kurulup kurulamayacağının değerli bir göstergesi olarak izleniyor.
