Türkiye, tarihinin en büyük lokal kalkınma ataklarından birine start verdi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca hayata geçirilen, “Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” isimli projeyle 81 ilin her birinde 4 başlık olmak üzere 324 yenilikçi yatırım desteklenecek. Türkiye genelinde 26 Kalkınma Ajansı aracılığıyla yürütülecek. Projelere müracaatlar Kalkınma Ajansları davete çıktıktan sonra başlayacak.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca desteklenecek yeni yatırımlarla ilgili bildiri; 9 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de “Yerel Yatırım Hususları Listesi” başlığıyla yayınlandı.
Türkiye’nin üretimdeki kan kaybını durduracak büyük bir hamle
Bu hamleyi heyecanla karşıladıklarını lisana getiren Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, Türkiye’nin en güçlü kaslarından birinin üretim olduğunu, Türk iktisadında son 3 yılda alınan yanlış kararlar nedeniyle üretim gücünü kaybetme noktasına geldiğini, “Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” atağıyla üretimdeki kan kaybının önüne geçilebileceğini vurguladı.
“Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” atılımında 81 ilin her birinde kendi dinamiklerinin dikkate alınarak 324 yatırımın desteklenmesi kararının çok isabetli olduğuna dikkati çeken Eskinazi, “Bu sayede bölgeler ortasında gelişmişlik farklarının azaltılması mümkün olurken, bölgelerimizin rekabet güçleri artırılacak. İşimiz Üretim, Gücümüz İhracat mottosuyla desteklenen bölümlerde üretim yaparak ihracatımızı artıracağız” tespitinde bulundu.
Ortalama ihraç fiyatımızı 3 dolara çıkarmalıyız
Türkiye’nin günümüzde 1,55 dolar olan ortalama ihraç fiyatının bu tıp atılımlarla 3 dolara ulaştırılabileceğini dillendiren Eskinazi şöyle devam etti: “Türkiye’nin ihracat deseninde orta-düşük ve düşük teknolojili eserleri yükte. Türkiye’de son yıllarda yüksek enflasyonu aşağı çekmek için uygulanan yüksek faiz-düşük kur siyaseti emek ağır dalların ihracat kabiliyetini çok düşürdü. Türkiye, dünya genelinde kıymetli ülke pozisyonuna düştü. Türkiye’nin ihracat desenini yüksek ve orta-yüksek teknoloji eserlerinin ağır temsil edildiği bir pozisyona yönlendirdiği takdirde bu ekonomik krizden daha az yarayla kurtulur. O nedenle “Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” atağını çok yanlışsız bir adım olarak görüyoruz.”
Yerel kalkınma için az gelişmiş ilçelere yatırımların yolu açılmalı
Türkiye’de 81 vilayette 324 sürdürülebilirlik eksenli yenilikçi yatırımın takviye kapsamına alınmasını değerli bulduklarını paylaşan Eskinazi, “Yatırımlarda mahallî kalkınmayı daha güçlü hale getirmek için yatırımların az gelişmiş ilçelere öncelik verilmesi daha manalı olacaktır. Ege Bölgesi Türkiye’nin besin ambarı pozisyonunda. Ziraî üretimde yüzde 30-35 ortasında besin kayıpları yaşanıyor. Bu kayıpların önüne geçmek için soğuk hava tesisleri ve besin eserlerinin frigofirik araçlarla nakliyesi için araç ve ekipman takviyesi de bu takviye paketinde yer almalıydı” diyerek kelamlarını noktaladı.
Ege Bölgesi’nde hangi yatırımlar desteklenecek?
İzmir’de rulman üretimi, deniz üstü rüzgâr türbini platformu üretim tesisleri, sürdürülebilirlik havacılık yakıtı (SAF) için bitkisel atık yağdan hammadde üretimi ve ziraî atıklardan selüloz üretim tesisi dayanak kapsamına alındı.
Manisa’da; Elektronik kart/modülleri vb. üretimi, Çağdaş jeotermal sera konseyimi, Jeodry formülüyle kurutulmuş meyve zerzevat üretimi ve paketleme entegre tesisi (asgari 20 dönüm), Teknolojik tarım makineleri üretimi, zeytin atıklarından katma pahalı eser üretimi yatırımları desteklenecek.
“Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” atılımı Denizli’de; Ulaşım araçları aksam ve kesimlerinde kullanılan teknik dokumacılık eserleri üretimi, Termoregülasyon battaniye ve teknik kumaş üretimi, iş güvenliği gayeli ayakkabı ve savunma sanayiinde kullanılan bot üretimi, katma pahalı yüksek tıbbi ve aromatik bitkisel eserler üretimi başlıklarını takviye kapsamına aldı.
“S cam elyaf üretimi, Mermer atıkları mikronize öğütme tesisi, yeşil hidrojen üretimi ve minimum 2500 küçükbaş kapasiteli entegre süt üretimi ve sürece tesisi” bu dallarda Balıkesir ili sonları içinde yapılacak yatırımlar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca desteklenecek.
Aydın’da takviye kapsamına alınan yatırımlar ise şöyle; “Tarımsal yan eser ve atıklardan katma kıymeti yüksek tıbbi ve aromatik bitkisel eserler üretimi, sağlıklı atıştırmalıklar üretimi, incir konsantresi ve yüksek katma bedelli besin eserleri üretimi ve hassas/akıllı tarım makineleri üretimi”
Muğla’da; Hibrit, elektrikli ve güneş gücü dayanaklı etraf dostu deniz araçları üretimi, fitokimyasal bileşen üretimi, mermer atıklarından mikronize kalsit üretimi tesisi, doğal kompoze taş entegre üretimi tesisi başlıklarındaki yatırımlar desteklenirken, dokuma dalında geri dönüşümün başşehri Uşak’ın mevcut pozisyonunu daha güçlendirecek; medikal dokumacılık eserleri üretimi, teknik ve endüstriyel keçe ve keçe materyalleri imalatı, dokumacılık kimyasalları üretimi ve dokumacılık makineleri imalatı dayanak kapsamına alındı.
Mermerin, besinin ve termalin başşehri Afyonkarahisar’da da dayanak başlıkları bu üç bölümü önceliklendirerek belirlenmiş. Afyon’da desteklenen başlıklar şunlar oldu; Besin kıvam artırıcıları/Bitkisel içerikli besin destek eserleri üretimi, Yüksek ekonomik pahaya sahip endüstriyel süt eserleri üretimi, mermer atıklarından yapı materyalleri üretimi ve jeotermal kaynaklar ile su eserleri yetiştiriciliği.”
Çiniciliğin başşehri Kütahya’da; Teknik seramik eserleri üretim tesisi, grafit zenginleştirme tesisi, endüstriyel akü üretim tesisi ve bakır filmaşin üretim tesisi yatırımları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın “Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” takviyeleri ortasına girdi.
Hedefler neler?
“Doğudan Batıya Kuzeyden Güneye Topyekûn Kalkınma” atağının maksatlarını Sanayi ve Ticaret Bakanı Mehmet Fatih Kaçır, şöyle özetliyor; “İllerin sosyo-ekonomik gelişmiştik düzeyinin yükseltilmesi, Coğrafik potansiyellerin ve atıl kaynakların kıymetlendirilmesi, Mahallî gereksinimlerin karşılanması, bölgede üretimi olmayan, muvaffakiyet mümkünlüğü yüksek kesimlerin geliştirilmesi, mevcut kesimlerin ileri-geri kontaklarının desteklenmesi ve kümelenmelerinin oluşturulması, lokal istihdamın artırılması”
Destekler başlıklarında neler var?
Destek Fiyatı: Yatırım fiyatının yüzde 15’i ve 240 milyon TL’ye kadar nakdi takviye ya da yatırım meblağının yüzde 20’si ve 240 milyon TL kadar faiz/kar hissesi desteği
Vergi İndirimi: Yüzde 50 yatırıma katkı oranı
KDV İstisnası
Yatırım Yeri Tahsisi
Gümrük Vergisi Muafiyeti
Sigorta Primi Patron Payı Dayanağı (6. Bölgede 12 yıl, öbür bölgelerde 8 yıl)
Sigorta Primi Emekçi Payı Dayanağı (6. Bölge illerinde)
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
