Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, yalnızlığın beyin kimyası ve yapısı üzerindeki olumsuz tesirleri ile ruhsal sıhhat üzerindeki riskleri hakkında bilgi verdi.
Kronik yalnızlık, hem ruhsal hem fizikî hastalık riskini artırıyor!
Uzun müddetli yalnızlığın gerilim tepkisini tetikleyerek hipotalamo-hipofiz-adrenal (HPA) aksını sürekli faal tuttuğunu lisana getiren Prof. Dr. Barış Metin, “Bu durum, kortizol düzeylerinin artmasına ve vakitle nöroinflamasyon, hipokampal hasar ve temas kopmaları gibi değişimlere yol açabilir. Kronik yalnızlık depresyon, anksiyete, Alzheimer hastalığı ve kalp hastalıkları gibi pek çok sorunun riskini artırır.” dedi.
Nörolojik açıdan da yalnızlığı tanımlayan Metin, “Nörobilimsel olarak yalnızlık, beklenen toplumsal bağlılık seviyesi ile mevcut toplumsal durum ortasındaki farkın algılanmasıdır. Bu fark, beynin bilhassa toplumsal ödül ve toplumsal tehdit işleme ağlarını aktive eder.” açıklamasını yaptı.
Yalnızlık beyin kimyasını olumsuz etkiliyor!
Yalnızlığın beyinde bilhassa etkilediği birtakım bölgeler olduğunu aktaran Prof. Dr. Barış Metin, “Prefrontal korteks (özellikle medial PFC), sosyal kıymetlendirme ve öz-farkındalıkla ilgili bölgedir. Yalnız şahıslarda bu bölgede hiperaktivite gözlenebilir. Amigdala, toplumsal tehdit ve endişe algısıyla bağlantılıdır. Yalnız bireylerde amigdala daha uyarılmış olabilir. Hipokampus, bellek ve gerilim regülasyonunda misyon alır. Uzun müddetli yalnızlık bu bölgede hacim kaybına yol açabilir. Art singulat korteks ve temporoparietal temas bölgeleri de sosyal algı ve zihinsel durumları manaya ile alakalıdır.” dedi.
Yalnızlığa cevap olarak ise birtakım kimyasalların devreye girdiğine dikkat çeken Metin, şunları söyledi:
“Kortizol, kronik gerilim hormonudur. Uzun periyodik yalnızlıkta yüksek kalabilir. Dopamin, toplumsal ödüllerle temaslıdır. Yalnızlık durumunda dopamin sisteminin zayıfladığı düşünülür. Oksitosin, toplumsal bağ hormonudur. Yalnızlıkta seviyeleri azalabilir. Serotonin, düşük serotonin seviyeleri yalnızlık ve depresyonla alakalıdır.”
Beyin görüntüleme teknikleriyle yalnızlığın tesirleri gözlemlenebiliyor!
Uzun periyodik yalnızlığın bilhassa yaşlılarda bilişsel fonksiyonlarda gerilemeye neden olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Barış Metin, “Birçok araştırma yalnızlığın demans mümkünlüğünü artırdığını göstermiştir.” dedi.
MR, PET üzere beyin görüntüleme teknikleriyle yalnızlığın tesirlerinin gözlemlenebildiğini kaydeden Metin, “Özellikle prefrontal korteks, insula, amigdala ve hipokampüste aktivite ve hal değişiklikleri bildirilmiştir. Bu alanlar beynin hem bellek, hisler ve karar verme üzere temel bilişsel fonksiyonlarında hem de sosyal irtibatta yer alan alanlardır.” formunda konuştu.
Sosyal ihtar olmazsa beyin fonksiyonları zayıflıyor!
Dijital bağlantının, kısmen gerçek toplumsal temasın yerini tutabileceğini tabir eden Prof. Dr. Barış Metin, “Ancak iletişimin tam karşılığı değildir. Beyin, yüz yüze etkileşimlerde, mimik, tonlama, dokunma, koku gibi çoklu duyusal ipuçlarını işler. Bu durum oksitosin ve empati ağlarını daha fazla aktive eder. İletileşme yahut imajlı konuşma üzere dijital bağlantıda, toplumsal bağ hissi sonludur. Empatik beyin devreleri daha az uyarılır.” dedi.
Yalnızlığın beyin üzerindeki olumsuz tesirlerini önlemek yahut azaltmak için tekliflerde bulunan Metin, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Öncelikle yalnızlıkla yaşamamak gerekir. Hayat üslubumuzu ve alışkanlıklarımızı değiştirerek daha toplumsal bireyler haline gelmeliyiz. Beynimiz toplumsal ikaza muhtaçtır ve toplumsal ihtar olmadan fonksiyonları zayıflayacaktır. Bu nedenle yalnız hissediyorsanız öncelikle yakınlarınızdan sonrasında ise profesyonellerden dayanak isteyin.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
