Foreks – Türkiye’nin yeşil kalkınma vizyonu ve iklim değişikliğiyle gayrette sera gazı emisyonlarını azaltma maksadıyla Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye’nin ilk ‘İklim Kanunu Taslağı’, TBMM’de kabul edilerek maddeleşti.
İklim değişikliği ile gayrette sera gazı emisyon azaltımına yönelik önlemler ve uygulama adımları, Emisyon Ticaret Sisteminin (ETS) kurulması üzere konular ile kurumsal çerçevede tanımlanmış rol ve sorumlulukları içeren kanunu, Güç Verimliliği ve İdaresi Derneği (EYODER) Yönetim Kurulu Lideri Onur Ünlü kıymetlendirdi. Kanun ile birlikte Türkiye’nin 2053 net sıfır gayesine yönelik çalışmaların ve telaffuzların desteklendiğini vurgulayan Ünlü, “Paris Anlaşması’yla ortaya konulan irade, bu kanun ile birlikte kurumsal ve hukuksal bir tabana oturmuş oldu. Kanunun çıkması, ülkemizin iklim siyasetlerini ciddiyetle sahiplendiğini gösteriyor” dedi. İkincil mevzuatla birlikte uygulama yaklaşımlarının netlik kazanacağına dikkat çeken Ünlü, dernek olarak mevzuatın geliştirilmesine katkı sunmaya hazır olduklarını vurguladı.
“Çifte vergilendirmenin önüne geçilecek, gelir ülkemizde kalacak”
İklim Kanunu’nun tıpkı vakitte ETS ve karbon piyasaları açısından yapısal bir adım olduğunu belirten Ünlü, “Bu yasa, ETS’nin kurulması ve karbon piyasası altyapısının inşası açısından bir ön adım niteliği taşıyor. Türkiye’nin faal bir ETS sistemine sahip olması, Sonda Karbon Düzenleme Sistemi (SKDM) kapsamındaki ikili vergilendirmeyi önleyecek. Zira sertifikalandırılmış ve belgelenmiş emisyonlar Avrupa’da ikinci sefer vergilendirilmeyecek. Böylelikle kirli üretim olarak da adlandırılabileceğimiz karbon ağır faaliyetlerin bedeli Türkiye’de kalacak. Bu kaynak, yanlışsız yönlendirilirse ülkemiz için hem çevresel hem ekonomik açıdan değerli bir finansal enstrümana dönüşebilir. Lakin ETS kapsamında oluşacak gelirlerin sadece emisyon azaltımı ve iklim değişikliğiyle uğraşa yönelik yatırımlarda kullanılması büyük değer taşıyor. Öteki maksatlarla kullanımı bu sistemin inandırıcılığına ziyan verebilir. Bu gelirler fonlaştırılarak güç verimliliği projeleri, yenilenebilir güç yatırımları, güç dönüşüm uygulamaları üzere alanlarda değerlendirilmeli” diye konuştu.
“EPS, Ulusal Katkı Beyanı’na entegre edilmeli”
Türkiye’nin güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanı’nda, Güç Performans Sözleşmeleri’ne (EPS) de yer verilmesi gerektiğine dikkat çeken Ünlü şöyle devam etti; “İklim değişikliğiyle uğraş için yatırım yapmak gerekiyor. Bu yatırımlarının bedelinin karşılanması noktasında en değerli araçların başında ise EPS geliyor. Zira bu sistem, yatırımı güç hizmet şirketlerinin (ESCO) üstlenmesini sağlıyor. Böylelikle gerek kamu gerekse özel bölüm, maliyetsiz bir halde güç verimliliği projelerine geçiş yapabiliyor.”
“Daha şeffaf ve denetlenebilir bir iklim siyaseti zemini oluşturulacak”
İklim Kanunu ile birlikte kamu ve özel dalda faaliyet gösteren tüm kurum ve kuruluşların, maddede belirtilen planlama araçları ve mevzuatlara ait yükümlülüklerini en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar yerine getirmesi gerekiyor. Bu sürecin sadece bir ahenk süreci değil, tıpkı vakitte bilgi temelli izleme ve raporlama altyapısının kurulması açısından da kritik olduğunu tabir eden Ünlü, “Halihazırda sadece büyük ölçekli tesislerin baca gazı tahlilleri çevrim içi olarak izlenirken yeni yasa ile birlikte kamu ve özel kesimden emisyon ve faaliyet bilgileri talep edilebilecek. Bu sayede daha şeffaf ve ölçülebilir bir iklim siyaseti yeri oluşturulacak. EYODER olarak teknik uzmanlığımız ve bölüm bazlı tahlil tekliflerimizle bu geçiş periyoduna katkı vereceğiz” açıklamasında bulundu.
“Yeşil dönüşüm takviyeleri artmalı”
Kanunla birlikte güç dönüşümüne yönelik dayanakların artacağına inandıklarını belirten Ünlü, “Bugüne kadar VAP takviyeleri, 5. Bölge Yatırım Teşviki, güç performans kontratları üzere değerli adımlar atıldı. Fakat bu takviyelerin daha stratejik bir plana bağlanması gerekiyor. Yeni yasa ile bu dayanakların daha sistemli ve sonuç odaklı bir çerçevede artmasını bekliyoruz” formunda konuştu.
